تسكين سوزش سوختگي

با دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای تسکین سوزش سوختگی آشنا شوید.

دلایل ایجاد سوختگی

سوختگي بر اثر قرار گرفتن پوست در معرض حرارت بيش از حد و برق گرفتگي، مواد شيميايي و ... رخ مي دهد. طبقه بندي سوختگي بر اساس بافت هاي آسيب ديده متفاوت است.

سوختگي مي تواند به عضلات، استخوان، رگ هاي خوني و بافت پوست آسيب برساند.

سوختگي را مي توان به 3 درجه طبقه بندي کرد:

درجه اول که به پوست آسيب مي رساند

درجه2 که به لايه زيرپوست آسيب مي رساند

و درجه سوم که تمامي لايه پوست را تحت تاثير قرار مي دهد

سوختگي، علاوه بر آسيب جسمي، روي روان فرد نيز تاثير مي گذارد.

سوختگی های سطحی و شدید

سوختگی یکی از شایع‌ ترین صدمه‌ های خانگی به ویژه در میان کودکان است. اصطلاح "سوختگی" تنها به احساس سوزش ناشی از آسیب‌ دیدگی اشاره ندارد. سوختگی‌ ها با صدمه‌ های پوستی شدیدی توصیف می‌شوند که به از بین رفتن بسیاری از سلول‌های آسیب دیده منجر می‌شود.

اکثر اشخاص بسته به علت و شدت سوختگی بدون بروز عوارض و پی‌ آمدهای جدی بهبود می‌یابند. در مواجهه با سوختگی‌ های شدیدتر به منظور پیشگیری از بروز عوارض و حتی مرگ، باید بی‌درنگ با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس گرفت.

فیزیوتراپی برای درمان بیمارانی به کار برده می‌شود که در ناحیه‌های بزرگی از بدن یا مفصل‌های اصلی دچار سوختگی شده‌اند. سوختگی موجب سفت شدن پوست، تشکیل بافت همبند جای زخم و تغییرات دیگری می‌شود که حرکت آزادانه بخش‌هایی از بدن را دشوار می‌سازد. پزشکان در طول فیزیوتراپی بهترین روش انجام تمرین‌ها را به بیمار آموزش می‌دهند و به او کمک می‌کنند تا تونوس عضلانی را در دوران بهبود سوختگی حفظ کند.

سوختگی درجه 2

سوختگی درجه 2 عمیق‌تر و وخیم‌تر از سوختگی درجه 1 است، چرا که آسیب دیدگی از لایه سطحی پوست فراتر می‌رود. این نوع آسیب گسترده تاول زدن، قرمزی و زخم و التهاب شدید پوست را به دنبال دارد. سوختگی در نتیجه ترکیدن بعضی تاول‌ها مرطوب به نظر می‌رسد.

از آن رو که چنین زخم‌هایی بسیار آسیب‌ پذیرند، پانسمان آنها جهت پیشگیری از عفونت باید مرتب عوض شود؛ ضمناً تعویض پانسمان در التیام سریع‌ تر سوختگی نیز مؤثر است. بهبود بعضی از سوختگی‌های درجه 2 بیش از 3 هفته طول می‌کشد، اما اکثر موارد سوختگی‌های درجه 2 پس از سپری شدن 2 تا 3 هفته التیام می‌یابد.

هر چه وضعیت تاول‌ها بدتر و تعداد آنها بیشتر باشد، بهبود سوختگی زمان بیشتری می‌برد. در موارد حادتر برای ترمیم آسیب دیدگی ناشی از سوختگی انجام پیوند پوست ضرورت می‌یابد. جراح در عمل پیوند زدن پوست، پوست سوخته را با پوست ناحیه سالمی از بدن جایگزین می‌کند.

سوختگی‌ درجه یک کمترین آسیب پوستی را موجب می‌شود. سوختگی درجه یک را "سوختگی سطحی" نیز می‌گویند، چون تنها به بیرونی‌ترین لایه پوست صدمه می‌زند. نشانه‌های سوختگی درجه یک عبارت است:

• قرمزی
• التهاب جزیی (تورم)
• درد
• خشک و پوسته پوسته شدن پوست در زمان التیام یافتن سوختگی

از آن رو که لایه بالایی پوست در این سوختگی صدمه می‌بیند، نشانه‌ها و علائم پس از ریختن سلول‌های مرده و پوست‌ اندازی برطرف می‌شود. سوختگی درجه یک معمولاً ظرف 3 تا 6 روز التیام می‌یابد، بااین حال در صورت آسیب دیدن ناحیه وسیعی از پوست، بیش از 3 اینچ، یا سوختگی صورت یا مفصل اصلی باید به پزشک مراجعه کرد.

سوختگی درجه 3

سوختگی درجه 3 شدیدترین نوع سوختگی است که با بیشترین میزان آسیب دیدگی در تمام لایه‌های پوست همراه است و گاهی حتی به اندام‌های اصلی، گردش خون و استخوان‌ها صدمه می‌زند و در نهایت به مرگ مصدوم می‌انجامد.

تصور اشتباهی وجود دارد که سوختگی درجه 3 دردناک‌ترین نوع سوختگی است. اما در واقع میزان آسیب دیدگی در این نوع سوختگی آن قدر شدید و گسترده است که احتمال دارد بیمار به دلیل صدمه دیدن عصب‌ها هیچ دردی احساس نکند. سوختگی درجه 3 با توجه به دلیل سوختگی باعث تغییرهای ظاهری متفاوت در پوست می‌شود:

• سفید و مومی شدن پوست
• سوختن و سیاه شدن پوست
• به رنگ قهوه‌ای تیره درآمدن
• برآمده و چرمی شدن پوست

هرگز سعی نکنید سوختگی درجه 3 را خودتان درمان کنید و در مواجهه با این نوع سوختگی بی‌درنگ با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. در مدت زمانی که منتظر دریافت درمان هستید، در صورت امکان محل سوختگی را تا سطح بالای قلب بلند کنید. لباستان را درنیاورید، اما مطمئن شوید که هیچ پارچه و الیافی به سوختگی نچسبیده باشد. التیام یافتن سوختگی درجه 3 زمان‌بندی مشخصی ندارد.

راه های درمان سوختگی

• فیزیوتراپی

یکی از جدی‌ترین عوارض سوختگی به وجود آمدن بدشکلی‌های ناشی از انقباض بافت همبند جای زخم است. هنگامی که کل ضخامت پوست در اثر سوختگی از بین می‌رود، بافتی فیبری در دوران بهبود برای ترمیم و جبران پوست از بین رفته ایجاد می‌شود.

این شبکه‌ی درهم تنیده‌ی فیبرهای کلاژنی پس از شکل‌گیری، یک دوره انقباض فعال را با اعمال نیروهای قابل ملاحظه در طی این فرایند حیاتی پشت سر می‌گذارد. کارایی اصلی فیزیوتراپی در درمان سوختگی به حداقل رساندن فرایند تشکیل فیبروز است.

میزان تشکیل بافت همبند جای زخم پس از سوختگی تا حد زیادی به نیرو و تأثیرگذاری درمان و دارو و همچنین به واکنش بیمار به فرایند التیام بستگی دارد. درمان در تمامی موارد سوختگی باید بلافاصله پس از بروز سانحه آغاز شود. در ادامه به توضیح مدالیته‌ها و روش‌هایی می‌پردازیم که کارآمدی آنها در فیزیوتراپی پس از سوختگی به اثبات رسیده است:

• ماساژ

ماساژ خون‌رسانی به ناحیه آسیب دیده را افزایش می‌دهد، میزان تشکیل بافت همبند جای زخم را کاهش می‌دهد، جای زخم ناشی از سوختگی را شل می‌کند و مانع انقباض یا جمع شدن آن می‌شود و عملکرد مفاصل آسیب دیده را به حالت طبیعی برمی‌گرداند.

• حمام گردابی، مانند جکوزی، حمام پارافین و غوطه‌ور شدن در آب

این روش حرکت و توانایی حرکتی ناحیه‌های آسیب دیده را افزایش می‌دهد.

• اشعه ماورا بنفش

این روش وضعیت کلی بیمار را به دلیل تحریک قدرت التیام‌بخشی بدن، غلبه بر عفونت کم و آماده سازی ناحیه سوخته برای جراحی پلاستیک نهایی بهبود می‌بخشد.

• سرمای خشک

این روش در از بین بردن ورم پس از عمل و یا ناشی از وارد شدن ضربه و صدمه مؤثر است.
فیزیوتراپی و دوران بهبود سوختگی

در مواردی که پیوند زدن پوست یا انجام جراحی‌های دیگر ضرورت می‌یابد، پزشک می‌تواند بیمار را در خصوص بهترین و مناسب‌ترین تمرین‌ها در زمان آماده شدن برای جراحی و دوران بهبود راهنمایی کند. بعضی جنبه‌های فیزیوتراپی، مانند ماساژ جای زخم، درد ناشی از سوختگی و جراحت را تسکین می‌دهد. فیزیوتراپی بخش مهمی از برنامه درمانی دوران بهبود برای بیمارانی به شمار می‌رود که دچار سوختگی شدید شده‌اند. از یاد نبرید که پایدار بودن وضعیت پزشکی بیمار شرط اصلی شروع فیزیوتراپی است.

درمان سوختگی های درجه یک و التیام سوختگی , بهبود سوختگی،

می توان از شیوه های زیر برای کاهش درد و سوزش ناحیه سوخته استفاده نمود.میتوانید ناحیه سوخته را در آب سرد یا شیر سرد بخوابانید و این کار از ایجاد تاول جلوگیری می کند.

می توانید قدری روغن ویتامین Eرا به صورت موضعی بر ناحیه سوخته بمالید، ویتامین A-Eخوراکی برای بهبود سوختگی بسیار مفید می باشد. مالیدن سفیده تخم مرغ به ناحیه سوختگی نیز به کاهش درد کمک می کند و هم روند بهبود را تسریع می کند.برای کاهش درد ناشی از سوختگی، اگر هرچه سریعتر روی ناحیه پیاز بمالید بسیار مفید و مؤثر واقع می شود.

برای بهبود سوختگی، می توانید پماد مخصوصی را پس از شستشوی ناحیه سوخته مورد استفاده قرار دهید. برای تهیه این پماد نیاز است در ابتدا مقداری پنبه را بسوزانید و حاکستر آن را با روغن زیتون ترکیب کنید و روی ناحیه سوخته قرار دهید.

برای کاهش درد و سوزش ناشی از سوختگی مقداری سرکه رقیق (حل شده در آب) را بر ناحیه بمالید، همچنین از ترکیب عسل و روغن زیتون نیز می توان به همین منظور استفاده کنید.برای کاهش سوختگی های ناحیه دهان می توانید مقداری نمک یا شکر روی ناحیه سوخته قرار دهید.استفاده از ژل گیاه آلوئه ورا برای التیام سوختگی بسیار مفید می باشد.در طب سنتی ایرانی از ترکیب گیاهان برای بهبود سوختگی ها استفاده می شود.

دارو جهت درمان سوختگی با آتش

• برگ خشک شده درخت چنار (Plantanus orientalis): برگ ها را سائیده و روی موضع بپاشید. این دارو بطور کلی جهت خشک کردن زخم ها مورد استفاده قرار می گیرد.
• میوه نارس زیتون (Olea euroepea): میوه ها را له کرده بصورت ضماد در موضع استعمال کنید.
• روغن کنجد (Sesamum indicum): روغن کنجد را بلافاصله بعد از سوختگی به محل سوختگی بمالید.
• روغن تخم کتان (Linum usitatissimum): در موضع استعمال شود.

دارو جهت درمان سوختگی ها و زخم ها

• سرشاخه گلدار یا برگ گیاه علف چای (هوفاریقون/Hypericumperforatum): بصورت پماد در موضع استعمال شود.
• داروی آرام کننده و خنک کننده پوست سوخته در اثر آتش یا آفتاب زدگی
• روغن زیتون (Olea europea): در موضع سوختگی یا آفتاب زدگی مالیده شود. این دارو علاوه بر این در مورد مارگزیدگی و گزش حشرات و همچنین درمان استسقا و آب آوردن نسوج بصورت موضعی مورد استعمال قرار می گیرد.

دارو جهت معالجه سوختگی های ساده

• پیاز (Allium cepa): پیاز را له کرده روی موضع قرار دهید.

عوارض سوختگی

سوختگی درجه 3 شدیدترین و جدی‌ترین عوارض، مانند عفونت، خونریزی و شوک، را به دنبال دارد. البته این بدان معنا نیست که سوختگی‌های جزیی درجه 1 و درجه 2 بدون عوارض است. در هر سوختگی احتمال بروز عفونت به دلیل امکان‌پذیر شدن ورود باکتری از راه پوست متلاشی شده وجود دارد.

عفونت جریان خون یا سپسیس نیز پی‌آمد اکثر موارد سوختگی‌های شدید است که به شوک یا حتی مرگ می‌انجامد.کزاز نیز یکی از عوارض احتمالی ناشی از انواع سوختگی است. کزاز نیز مانند عفونت خون عفونتی باکتریایی است که بر سیستم عصبی اثر می‌گذارد و در نهایت به تشنج و گرفتگی و انقباض عضلات منجر می‌شود. بر طبق قاعده‌ای کلی تمامی اعضاء خانواده باید جهت پیشگیری از ابتلا به این نوع عفونت هر 5 سال یک بار در برابر کزاز واکسینه شوند.

سوختگی‌ شدید با احتمال افت دمای بدن یا هایپوترمی و کاهش حجم خون یا هایپوولمی نیز همراه است. در وهله نخست افت شدید دمای بدن یکی از عوارض دور از انتظار سوختگی به نظر می‌رسد، حال آن که در حقیقت از دست رفتن گرمای بدن در اثر سوختگی به بروز این عارضه دامن می‌زند.

کاهش حجم خون بدن نیز زمانی رخ می‌دهد که بدن در اثر سوختگی خون بسیار زیادی از دست بدهد.یکی از عوارض مشترک تمام سوختگی‌ها به جا ماندن اثر زخم و سوختگی است. سوختگی شدید با تشکیل گوشت اضافه همراه است که به بی‌رنگ شدن بافت همبند جای زخم روی پوست منجر می‌شود. گوشت اضافه به خودی خود خطرناک نیست، اما می‌تواند آزاردهنده باشد.

بافت همبند جای زخم با قرار گرفتن در معرض نور خورشید ظاهر ناخوشایندتری می‌یابد، بنابراین باید بر روی ناحیه‌های بدون پوشش ضدآفتاب مناسب به کار برده شود.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی

تسكين سوزش سوختگي