جهات تخفیف مجازات و شرایط اعمال آن در قانون مجازات اسلامی

جهات تخفیف مجازات چیست و در چه شرایطی اعمال می شود؟

گاهی شرایطی که در آن جرم رخ داده است و اوضاع و احوال متهم به گونه ای است که اعمال مجازات اصلی برای او شاید عادلانه به نظر نرسد . برای مثال گاهی مجرم ذات و انگیزه مجرمانه نداشته اما تحت تاثیر اعمال و حرف های وسوسه کننده به انجام جرم تحریک شده است یا زمانی که مجرم با توجه به یک سری شرایط مانند عدم سوءپیشینه کیفری از انجام جرم اظهار پشیمانی و ندامت می کند .

در این موارد و مواردی از این دست می توان مجازات کیفری مجرم را کاهش داد . قانون این اجازه را به قاضی داده است تا در صورت وجود دلایل مخففه جرم ، بتواند در مجازات تخفیف دهد . در این راستا قانونگذار به اقدام به بیان این جهات و دلایل پرداخته است . از این رو در این مقاله به بررسی اعمال جهات تخفیف مجازات ، انواع جهات تخفیف مجازات و تخفیف در مجازات محکومین می پردازیم .

اعمال جهات تخفیف مجازات

همانطور که گفتیم قانون در ماده 22 قانون مجازات اسلامی به قاضی اجازه داده شده است تا در صورتی که یکی از دلایل مخففه جرم وجود داشت ، در مجازات تخفیف دهد . طبق این ماده « دادگاه می تواند در صورت احراز جهات مخففه ، مجازات تعزیری و یا مجازات بازدارنده را تخفیف دهد و یا تبدیل به مجازات از نوع دیگری نماید که مناسب تر به حال متهم باشد . »
در صورتی که قاضی از جهات تخفیف مجازات استفاده کرد ، باید به طور صریح این موضوع را در حکم دادگاه قید کند .

انواع جهات تخفیف مجازات

جهات تخفیف مجازات یا دلایل مخففه جرم که با آنها قاضی می تواند در مجازات مجرم تخفیف دهد در قانون به ترتیب زیر ذکر شده است :

1. گذشت شاکی یا مدعی خصوصی
2. اظهارات و راهنمایی های متهم که در شناختن شرکاء و معاونان جرم و یا کشف اشیایی که از جرم تحصیل شده است موثر باشد
3. اوضاع و احوالی که متهم تحت تأثیر آنها مرتکب جرم شده است از قبیل : رفتار و گفتار تحریک آمیز مجنی علیه ( مجرم ) یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم
4. اعلام متهم قبل از تعقیب و یا اقرار او در مرحله تحقیق که موثر در کشف جرم باشد
5. وضع خاص متهم و یا سابقه او
6. اقدام یا کوشش متهم به منظور تخفیف اثرات جرم و جبران زیان ناشی از آن .

در صورتی که هر یک از این دلایل مخففه مجازات به تنهایی وجود داشته باشد می شود آن را اعمال کرد و نیازی نیست تا همه این موارد وجود داشته باشد تا قاضی بتواند در مجازات تخفیف دهد .

عفو یا تخفیف مجازات محکومان

در صورتی که متهمی در دادگاه محکوم شده باشد و مجازات او تعیین و اعمال شود هم شانس عفو یا تخفیف در مجازات او وجود دارد . عفو یا تخفیف مجازات محکومان توسط رئیس قوه قضاییه به مقام رهبری پیشنهاد می شود . در صورت موافقت رهبری حکم عفو از مجازت یا تخفیف در مجازات این محکومان صادر خواهد شد .

تخفیف مجازات تا چه میزانی می باشد؟

ماده 37 قانون مجازات اسلامی طی چهار بند میزان تخفیف مجازات را در شرایط اعمال کیفیات مخففه به شرح زیر بیان نموده است:

1. تقلیل حبس به میزان یک تا سه درجه

2. تبدیل مصادره اموال به جزای نقدی درجه یک تا چهار

3. تبدیل انفصال دائم به انفصال موقت به میزان پنج تا پانزده سال

4. تقلیل سایر مجازات های تعزیری به میزان یک یا دو درجه از همان نوع یا انواع دیگر

منبع : دینا