فلسفه شب قدر چیست ؟

فلسفه شب قدر

«قدر» در لغت به معنای اندازه و اندازه گیری است . «تقدیر» نیز به معنای اندازه گیری و تعیین است .اما معنای اصطلاحی «قدر» ، عبارت است از ویژگی هستی و وجود هر چیز و چگونگی آفرینش آن به عبارت دیگر، اندازه و محدوده وجودی هر چیز، «قدر» نام دارد .

بنابر دیدگاه حکمت الهی، در نظام آفرینش، هر چیزی اندازه ای خاص دارد و هیچ چیزی بی حساب و کتاب نیست . جهان حساب و کتاب دارد و بر اساس نظم ریاضی تنظیم شده، گذشته، حال و آینده آن با هم ارتباط دارند .

معنا و مفهوم قدر چیست ؟

دو نظر در معنای قدر وجود دارد، یکی به معنای ارزشمندی شب قدر است. اگر شخصی این شب را احیا بدارد، صاحب قدر و منزلت می‌شود و دیگری به معنای تقدیر و اندازه‌گیری که انسان بر پایه مشیت الهی می‌تواند تصمیم بگیرد و از خداوند بخواهد.

هر ۲ معنا و تعبیر در قرآن آمده است.

فلسفه احیا گرفتن در شب های قدر

شب قدر، یکی از زمان‌های مهمی است که در قرآن بسیار مورد تأکید قرار گرفته و مقام و جایگاه والایی برای آن گفته شده است. در سوره قدر، علت اهمیت و جایگاه ویژه این شب، نزول قرآن و ‌نزول فرشتگان، بیان شده است.

قرآن این شب را سر تا سر مملوّ از سلامت معرفی کرده است. همچنین در این شب، سرنوشت انسان‌ها تعیین می‌شود. به جهت تعیین سرنوشت انسان‌ها در این شب و وجود خیرات و برکات فراوانی که بی‌ارتباط با نزول فرشتگان و روح نیست،

احیای این شب و بیدار ماندن و انجام عبادات مورد سفارش قرار گرفته است. نقل شده است: «پیامبر گرامی اسلام (ص) شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان، خانواده خود را از خواب بیدار می‌کرد و بر صورت کسانی که خواب بودند آب می‌پاشاند».

در احوال حضرت فاطمه زهرا (س) نیز نقل شده است: «ایشان نمی‌گذاشت کسی در این شب بخوابد. او به همین مقصود، به خانواده خود غذای کم می‌داد و از روز قبل آن، خود را برای آن شب آماده می‌کرد و می‌فرمود:

محروم و بی‌بهره کسی است که از خیر و برکت این شب محروم بماند».

با توجه به آیات قرآن و روایاتی که درباره شب قدر وارد شده، چنین به دست می‌آید که نزول فرشتگان و روح، در شب قدر هر سال اتفاق می‌افتد.

در این شب، امور مربوط به یک سال آینده، توسط فرشتگان در زمان پیامبر بر خود ایشان و بعد او بر جانشینان بر حقش که حضرت علی (ع) و یازده فرزند معصوم او است نازل شده و اکنون نیز بر امام زمان (ع) نازل می‌شود.

بنابراین، شهادت امام علی (ع) در یکی از شب‌های قدر، علت احیای این شب نیست، هر چند که وقوع این حادثه در شب قدر، بر اهمیت این شب افزوده است.

شهید مطهری درباره علت به شهادت رساندن امام علی (ع) در شب‌های قدر می‌گوید: «ابن ملجم یکى از آن نه نفر زُهّاد و خشکه مقدس‌هاست که می‌روند در مکه و آن پیمان معروف را می‌بندند و می‌گویند همه فتنه‌ها در دنیاى اسلام معلول سه نفر است: على، معاویه و عمرو عاص. ابن ملجم نامزد می‌شود که بیاید على (ع) را بکشد. قرارشان کِى است؟ شب نوزدهم ماه رمضان. چرا این شب را قرار گذاشته بودند؟ نادانى را ببین! اینها شب نوزدهم ماه رمضان را قرار گذاشتند، گفتند چون این عمل ما یک عبادت بزرگ است، آن‌را در شب قدر انجام بدهیم که ثوابش بیشتر باشد».

مهم‌ترین ویژگی شب قدر از دیدگاه قرآن

در قرآن به جز بحث نزول قرآن که خودش خبر از اتفاق مهمی می‌دهد، در توصیف دیگری از این شب در همین سوره دخان آمده است: «فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ».

در آن شب‌ هر گونه‌ کاری به گونه‌ای‌ استوار فیصله می‌یابد. چنانکه خداوند در سوره قدر هم می‌فرماید: «فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ»؛ منظور همان تنظیم و تقدیری است که به فرمان الهی صادر می‌شود.

بنابراین چون انسان موجود مختاری است، می‌تواند در این شب برای زندگی خود بیاندیشد و برای خود رقم بزند. در این کلمه: «یُفْرَقُ» فیصله دادن، جدا کردن، محاسبه و تعهد کردن نهفته است.

البته لزومی ندارد، همه مسایل زندگی باشد، بلکه مسایل کلیدی و اساسی انسان و جامعه. «کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ» یعنی هر کار استوار و ریشه‌ای. در سال‌ ‌بر ‌هر یک‌ ‌از بندگان‌ آنچه‌ مقرر فرموده‌ واقع‌ می‌شود، هر امری را از خیر و شر و خوب و بد و هر چه واقع شود.

‌از مرگ‌ و زندگی، سلامتی و بیماری‌های سخت، غنا و فقر، نعمت‌ و بلا، عزت‌ و ذلت‌ ‌که‌ معنای:‌ «فِیها یُفرَق‌ُ کُل‌ُّ أَمرٍ حَکِیم» ‌است‌ و تعبیر به حکیم‌ ‌برای‌ ‌این ‌است‌ ‌که‌ تمام‌ وفق، ‌حکمت، مصلحت، برنامه و حساب و کتاب و نظام علل و اسباب ‌است.

فلسفه دعا کردن در شب قدر

خداوند برای نظام هستی و ایام و لیالی آن برای انسان برنامه و قانون دارد که این قوانین اگر مانند قوانین علمی کشف شود، کاربرد بسیار از آن در جهت خودش می‌توان استفاده برد.

مانند قوانین اجتماعی که همه آنها سنن الهی هستند. قرآن کریم می‌فرماید: «هر چیزی به اندازه و تقدیر خود آفریده‌ایم». (قمر: ۴۹) چنانکه در روایت چنین آمده است: «هیچ چیزی نیست مگر این که خدا برنامه و مشیت آن را داشته باشد و اراده و تنظیم کرده باشد».

نمونه این مشیت‌ها که می‌تواند با خواستن ما پیوند معنوی و غیبی داشته باشد، همین شب قدر است. البته موارد فراوانی است که خداوند آن را برشمرده و اعلام مشیت هدفمند است: «افول و برآمدن قدرت ها تابع علل و قوانینی است. هرقدرتی دلیل بر خوبی نیست.

دلیل بکارگیری آن قوانین برای دوام و زوال است»(آل‌عمران: ۲۶) که آیات آن به بیش از ۲۷۰ آیه می‌رسد و ارتباطی میان برنامه و مدیریت الهی و تقدیر و مشیت را مشخص می‌کند.

همچنین بخوانید:

دکلمه شب قدر | سوزناک ترین مناجات برای شب قدر

در شب قدر چه سوره هایی بخوانیم ؟

تحقیق درمورد شب قدر برای کودکان + کلیپ