چگونه ویتامین ث مصرف کنیم؟

ویتامین ث یا آسکوربیک اسید چیست؟

ویتامین ث محلول در آب است و در بدن انسان ساخته نمی شود و لذا یک ماده غذایی ضروری برای بدن به حساب می آید. میزان مورد نیاز روزانه آن بسته به سن افراد از ۴۰ تا ۱۲۰ میلی گرم متفاوت است و این نیاز در زمان حاملگی و شیردهی افزایش می یابد. افراد سیگاری به روزانه ۳۵ میلی گرم ویتامین ث بیشتر از افراد معمولی نیاز دارند.

دریافت ویتامین ث از منابع طبیعی

با توجه به وفور ویتامین ث در بسیاری از سبزیجات و میوه ها، توصیه می شود که این ویتامین حتی الامکان از منابع طبیعی آن تهیه و به صورت تازه مصرف گردد. به عنوان مثال مصرف یک عدد پرتقال متوسط و یا نصف لیوان فلفل شیرین می تواند نیاز کامل روزانه به این ویتامین را تامین نماید.

مصرف بیش از مقادیر مورد نیاز روزانه ویتامین ث تا حد ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی گرم معمولا در کوتاه مدت باعث عوارض جانبی نشده و مقادیر اضافی آن از بدن دفع می گردد، ولی در درازمدت در افراد مستعد می تواند باعث ایجاد سنگ کلیه گردد.

ویتامین ث چه کاری انجام می دهد؟

بیشتر ما فکر می کنیم ویتامین ث تنها تقویت کننده سیستم ایمنی بدن است و از این رو، در زمان بیماری به آب پرتقال نیاز داریم، اما در واقعیت، کارهای بیشتری انجام می دهد.

ویتامین ث به ساخت کلاژن کمک می کند و بر همین اساس، برای پوست و بافت های همبند مهم است. همچنین، این ویتامین به جذب آهن و درمان زخم ها کمک می کند و آنتی اکسیدانی قدرتمند است که با رادیکال های آزاد مقابله می کند.

خوشبختانه، اگر پرتقال و آب پرتقال دوست ندارید، ویتامین ث در بسیاری از میوه ها و سبزیجات یافت می شود و از این رو، به راحتی می توانید مقدار کافی از آن را تنها از طریق رژیم غذایی خود دریافت کنید.

افزون بر آب مرکبات مانند آب پرتقال، ویتامین ث در مواد غذایی دیگر مانند کیوی، بروکلی، توت فرنگی، کلم کیل، و جوانه بروکسل یافت می شود. همچنین، فلفل دلمه ای قرمز ممکن است یکی از غنی‌ترین منابع برای این ویتامین باشد.

کمبود شدید ویتامین ث

اگرچه کمبود شدید ویتامین ث امروزه در کشورهای پیشرفته به ندرت اتفاق می افتد، با این حال این کمبود می تواند به بیماری اسکوربوت (Scurvy) منجر گردد.

از علائم این بیماری می توان به خونریزی های زیر پوستی و مخاطی، عدم بهبود زخم ها، درد مفاصل، خونریزی لثه ها و از دست دادن دندانها اشاره کرد.

در مراحل شدیدتر ممکن است بیمار دچار کم خونی گردد و حتی فوت نماید. این بیماری به راحتی با مصرف میوه ها و سبزیجات دارای ویتامین ث درمان می گردد.

ویتامین ث در بدن افراد سیگاری کمتر از افراد دیگر است. تحقیقات نشان داده اند که سطح خونی ویتامین ث در بدن افراد سیگاری و یا کسانی که به طور مداوم در معرض استنشاق دود سیگار هستند، کمتر از افراد دیگر می باشد.

از سوی دیگر دود سیگار حاوی مواد سمی و رادیکال های آزاد می باشد که برای خنثی کردن آنها بدن به میزان بیشتری از ویتامین ث نیاز دارد. از این رو توصیه می شود که هر دو گروه ذکر شده، میزان بیشتری از این ویتامین را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانند.

نقش ویتامین ث در سلامتی بدن

در تشکیل کلاژن:

ویتامین ث در بدن در تشکیل کلاژن در استخوان ها، غضروف، عضله و رگ های خونی اهمیت داشته و نیز در جذب آهن نیز شرکت می کند. تأثیر ویتامین ث در تشکیل کلاژن مهم ترین نقش آن است.

کلاژن یک ماده پروتئینی می باشد که سلول ها را در کنار هم نگه می دارد و اختلال در سنتز کلاژن می تواند موجب تأخیر در بهبود زخم ها گردد.

درحفظ سلامت پوست:

یکی از مهمترین ترکیبات موجود در داروهای مؤثر در سلامت پوست، ویتامین ث می باشد. این ویتامین موجب مرطوب نمودن پوست و تحریک رشد کلاژن در آن گردد. همچنین به پوست لطافت بخشیده و در از بین بردن چین و چروک آن نیز مؤثر است.

همانگونه که می دانیم، کلاژن موجب ساختار و قدرت بخشیدن به پوست می گردد. با افزایش سن، بطور طبیعی سنتز کلاژن در پوست کاهش یافته و موجب ظاهر شدن چین و چروک می گردد، لذا تحریک تولید کلاژن توسط ویتامین ث این فرایند را تا حدودی کند می کند.

ویتامین ث در پوست بعنوان آنتی اکسیدان نیز عمل می کند. زمانیکه پوست در معرض اشعه ماورای بنفش آفتاب قرار می گیرد، رادیکال های آزاد تشکیل شده و به آن آسیب رسانده و می توانند حتی باعث ایجاد سرطان در پوست گردند.

در افزایش توان و سلامت عمومی بدن:

ویتامین ث موجب سرعت بخشیدن در بهبود زخم ها و محافظت از بدن در برابر استرس های فیزیکی و ذهنی می گردد. همچنین تا حدودی از بروز آسیب های ناشی از مواد شیمیایی سمی در محیط و غذا و آب ممانعت کرده و تأثیرات سمی داروها را نیز خنثی می نمایند.

در سلامت لثه ها و دندان ها:

ویتامین ث از مهمترین مواد تغذیه ای در سلامت لثه ها و دندان به شمار می آید. این ویتامین با داشتن خواص آنتی اکسیدانی موجب کاهش التهاب و نیز افزایش عملکرد سیستم ایمنی شده و مانع از بروز عفونت های باکتریایی در دندان و لثه ها می گردد.

تأثیر در عملکرد هورمون ها و غدد:

ویتامین ث برای عملکرد مناسب غدد آدرنال(فوق کلیوی) و تیروئید ضروری است. غدد آدرنال غنی از ویتامین ث می باشند. اعتقاد دانشمندان بر این است که غدد آدرنال پس از تحریک به هنگام بروز استرس، ویتامین ث ترشح می کنند.

در سلامت استخوان:

ویتامین ث در سنتز کلاژن بسیار مؤثر است. به هنگام تشکیل استخوان، ماده معدنی استخوان بر روی یک ماتریکس پروتئینی که از کلاژن تشکیل شده قرار می گیرد.

کلاژن در بافت پیوندی غضروف و استخوان به وفور یافت می شود و حدود ۳۰% از استخوان را تشکیل داده و بعنوان نگهدارنده ساختار استخوان عمل می کند و به آن انعطاف پذیری می بخشد.

ویتامین ث ، علاوه بر تحریک تشکیل کلاژن، سلول های استخوان ساز را تحریک به تولید استخوان کرده و موجب بالا بردن میزان جذب کلسیم و افزایش تأثیر ویتامین D در متابولیسم استخوان می گردد.

نقش دیگر این ویتامین در سلامت استخوان، سنتز و بهبود عملکرد هورمون های استروئیدی غده آدرنال است. این هورمون ها بویژه به هنگام قاعدگی در زنان زمانیکه تولید آنها در تخمدان کاهش یافته، در سلامت استخوان تأثیر دارند.

به عنوان یک آنتی اکسیدان مهم:

ویتامین ث یکی از مهمترین آنتی اکسیدانهای موجود در طبیعت می باشد. از آنتی اکسیدانهای مهم دیگر ویتامینE و بتاکاروتن هستند. آنتی اکسیدانها موادی هستند که مانع از رسیدن آسیب ناشی از رادیکال های آزاد به بدن می گردند.

تولید رادیکال های آزاد با گذشت زمان از دلایل اصلی بروز فرایند پیری بوده و می تواند موجب ایجاد بیماری های متعدد مانند سرطان، بیماری های قلبی و نیز بیماری های التهابی چون آرتریت گردد. آنتی اکسیدانها همچنین در کاهش آسیب حاصل از مواد شیمیایی سمی و آلاینده مانند دود سیگار نیز تأثیر مثبتی دارند.

نقش در سنتز نوروترانسمیترها:

ویتامین ث در سنتز نوروترانسمیتر نوراپی نفرین نیز نقش مهمی دارد. نوروترانسمیترها در عملکرد مغز بسیار اهمیت دارند و از عوامل عمده تأثیر گذار در رفتارهای عصبی می باشند.

نقش در متابولیسم چربی و کلسترول:

ویتامین ث در سنتز کارنی تین مورد نیاز است. کارنی تین مولکول کوچکی است که در انتقال چربی به اندامک های سلولی بنام میتوکندری نقش دارد. چربی در میتو کندری به انرژی تبدیل می گردد.

تحقیقات اخیر دانشمندان نشان می دهد که ویتامین ث در متابولیسم کلسترول در تبدیل به اسیدهای صفراوی نیز نقش دارد که می تواند در میزان کلسترول خون و نیز در کاهش بروز سنگ های کیسه صفرا موثر باشد.

نقش در تقویت سیستم دفاعی یا ایمنی بدن:

ویتامین ث در مقابله با عوامل خارجی و سلول های توموری توسط سیستم ایمنی نقش دارد. همچنین با تسهیل متابولیسم چربی و محافظت از بافت در برابر آسیب ناشی از رادیکال های آزاد در سلامت سیستم قلبی- عروقی نیز تأثیر می گذارد. در سیستم عصبی نیز در تبدیل اسید آمینه ها به نوروترانسمیترها شرکت می کند.

ویتامین ث با تحریک فعالیت آنتی بادی ها و سلول های سیستم ایمنی مانند فاگوسیت ها و نوتروفیل ها در فعالیت سیستم ایمنی تأثیر می گذارد.

نقش در جلوگیری از بروز سرطان:

مطالعات فراوان صورت گرفته نشان می دهد که بین مصرف زیاد میوه و سبزیجات تازه حاوی مقادیر بالای ویتامین ث با کاهش خطر بروز بیشتر انواع سرطانها ارتباط مثبت وجود دارد. تأثیر ویتامین ث بر کاهش سرطان های دهان، گلو و تارهای صوتی، حلق، معده، روده بزرگ و ریه توسط دانشمندان مطالعه گردیده است.

در جلوگیری از بروز علایم بیماری سرماخوردگی:

تأثیر ویتامین ث در بهبود عملکرد سیستم ایمنی می تواند بدن را در مقابل سرماخوردگی مقاوم سازد. برخی مطالعات نشان داده اند که مقادیر کم ویتامینC (یا سایر آنتی اکسیدانها) در افزایش خطر بیماری آسم نیز می تواند مؤثر باشد.

هر فرد به چه میزان ویتامین ث در روز نیاز دارد؟

به طور کلی مقدار توصیه شده ویتامین ث دریافتی در روز برای بانوان برابر با 75 میلی گرم و برای آقایان 90 میلی گرم است. این میزان می تواند از طریق رژیم غذایی تامین شود.

با این وجود، افرادی که سیگار می کشند نیازمند مصرف ویتامین ث بیشتر هستند که می تواند تا 35 میلی گرم بیشتر نسبت به افراد غیر سیگاری باشد زیرا سیگار کشیدن موجب تخلیه این ویتامین از بدن می شود.

چه زمانی باید مکمل ویتامین ث مصرف کرد؟

به طور کلی، بهترین روش برای دریافت ویتامین ث از طریق رژیم غذایی است. بر همین اساس، اگر یک رژیم غذایی خوب و متعادل را دنبال کنید، احتمالا به میزان لازم از این ویتامین در طول روز دریافت می کنید.

اما اگر این گونه نیست، استفاده از مولتی ویتامین های حاوی ویتامین ث ایده خوبی محسوب می شود. البته بیشتر مردم نیازی به مصرف مکمل های ویتامین ث ندارند.

مصرف ویتامین ث ضرری ندارد و افراد می‌توانند به صورت روزانه این ویتامین را استفاده کنند به شرطی که میزان آن از حد متعادل خارج نشود. فرقی نمی‌کند چه زمانی از روز ویتامین ث را مصرف می‌کنید می‌تواند هر ساعت و زمانی باشد.

اما اگر همچنان به دنبال بهترین زمان مصرف ویتامین‌های محلول در آب می‌گردید، نیم ساعت پیش از غذا خوردن یا دو ساعت بعد از غذا خوردن بهترین زمان‌ها هستند.

آیا خطراتی مرتبط با مصرف ویتامین ث وجود دارند؟

از آنجایی که ویتامین ث در دسته ویتامین ها قرار دارد، به طور کلی، برای بیشتر مردم بی خطر محسوب می شود و در واقع برای حفظ سلامت و ادامه حیات لازم نیز است. اما اگر بیش از اندازه ویتامین ث مصرف کنید، ممکن است با خطر ابتلا به برخی مشکلات دستگاه گوارش مواجه شوید. خوشبختانه این شرایط به طور معمول رخ نمی دهد، مگر آن که دوزهای به واقع بالا از این ویتامین دریافت کنید.

چه افرادی نباید ویتامین ث مصرف کنند؟

به طور کلی ویتامین ث برای همه بی خطر است، اما افرادی که برخی داروهای مشخص مانند ضد انعقادها را مصرف می کنند باید در این زمینه با پزشک خود صحبت کنند. همچنین، برخی مکمل های ویتامین ث از ذرت تهیه می شوند و اگر نسبت به ذرت حساسیت دارید، ممکن است مصرف این مکمل ها مشکل آفرین باشد.

بیشتر بخوانید:

معرفی کامل مزایا و عوارض مصرف ویتامین C

۶ عارضه جانبی ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین C