عاقبت کسی که کفر نعمت میکند چیست؟
کفر نعمت چیست؟
«کفر» در لغت به معنای پوشاندن و مخفی کردن است که در مقابل شکر و سپاس گذاری قرار دارد، و «کفر نعمت» به معنای شکر نکردن احسانی که از جانب خداوند به انسان میشود. با دلگرم همراه شوید.
عاقبت و آثار کفر نعمت در روایات چگونه است؟
عاقبت و آثار کفر نعمت را به دو صورت کلی میتوان بررسی کرد. یکی از آن جهت که موجب از دست دادن منافع و فواید شکر نعمت خواهد شد؛ دوم ضررها و مشکلاتی که از ناحیه خود کفران نعمت به انسان میرسد.
کفران نعمت و ازدست دادن نعمت
یادآوری نعمتهای مادی و معنوی برای ایجاد انگیزه مثبت برای شکر و انگیزه منفی نسبت به کفران و ناسپاسی، از سنّتهای الهی است که توسط پیامبران(علیهم السلام) اعمال میشود؛ نظیر آنچه حضرت هود (علیه السلام) به قوم خود، یعنی عاد فرمود . حضرت صالح (علیه السلام) به قوم خود، یعنی ثمود و حضرت موسی (علیه السلام) به قوم خود یعنی بنیاسرائیل فرمودند.
نکتهای که در این جا وجود دارد آن است که اصرار خدای سبحان و سفارش به شکرگذاری برای آن است که انسان در سعادت باقی بماند؛ زیرا انسانی که به یاد نعمت خدا نبوده و در اندیشه ولی نعمت خود نباشد نعمت را در راه باطل صرف میکند و در نتیجه سعادت خود را از دست خواهد داد.
شکر نعمت نعمتت افزون کند کفر نعمت از کفت بیرون کند
توضیح این که، خدای سبحان هم طبع اوّلی انسان را (که غیر از فطرت است) به او تفهیم میکند و هم سنّت خود را گوشزد مینماید؛ درباره طبع اوّلی انسان میفرماید:« طبیعت انسان بر سوء استفاده است؛ هم نعمتها را کرامتی برای خویش میپندارد، و هم نعمت سبب سرکشی و روگردانی او میشود.»
درباره سنّت ثابت خود نیز میفرماید: «هر کس از نعمت الهی سوء استفاده کند، خدا نعمت را تغییر میدهد.»
به هر تقدیر، خدای سبحان برای این که انسان به کیفر تغییر نعمت مبتلا نشود، پیوسته با تعبیرهای گوناگون به او گوشزد میکند که به یاد نعمت حق باشید؛ گاهی با تعبیر «اذکروا» و گاهی با لفظ «اشکروا».
روشن است که ذکر و شکر نعمت و یادآوری و بازگویی آن، اگرچه مفهوماً از هم جدا هستند، ولی مصداقاً در کنار یکدیگرند؛ چراکه ذکر نعمت و یادآوری آن، زمینه شکر نعمت را فراهم میکند و مقدمهای برای بجا صرف کردن آن است.
عواقب و مضرات کفران نعمت
کفر نعمتی که در آیات و روایات آمده، گاهی در مقابل نعمتهای الهی است و گاهی در مقابل احسان و نیکی دیگران به انسان که آثار این دو متفاوت است.
عواقب کفر نعمتهای الهی متعدد است که در قرآن به چند مورد آن اشاره شده است:
1 . هلاکت و نابودی کسانی که نعمت را کفران میکنند: «و این به شیوه خاندان فرعون بود و کسانى که پیش از آنها بودند. آنها آیات پروردگارشان را تکذیب کردند و ما به کیفر گناهانشان هلاکشان کردیم و خاندان فرعون را غرق ساختیم، زیرا همه ستمکار بودند».
2 . تبدیل نعمت به نقمت و بلا، چنانکه خداوند فرمودهاند دست و پا و زبان و مال و فرزندش به ابزاری برای گرفتار شدن وی به عذاب مبدل میگردد و در این حال اگر مهلتی به آنان داده شود، در جهت کیفر سخت آنان خواهد بود.
3 . زوال نعمت و یا تغییر آن: در حدیث آمده است مردى از امام صادق(ع) در مورد آیۀ «فَقالُوا رَبَّنا باعِدْ بَینَ أَسْفارِنا وَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ» سؤال کرد. امام(ع) در جواب فرمودند: «این جماعت، گروهى بودند که چند روستای به هم پیوسته داشتند و اهل آنها همدیگر را مىدیدند، و نهرهاى روان و مالهاى زیاد داشتند.
اما نعمتهاى خداى عز و جل را ناسپاسى نمودند، پس خداوند متعال نعمتهایی که در اختیار آنها بود را تغییر داد و سیل عَرِم را به سوى ایشان فرستاد که به سبب آن روستاهایشان را غرق کرد و خانهها را خراب نمود و مالهاى ایشان را از بین برد، و به جای آن باغها، دو باغ که حاصل آن میوۀ بدمزه اراک و کنّار بود، به آنها داد.
بعد از آن فرموده است: «ذلِکَ جَزَیناهُمْ بِما کَفَرُوا وَ هَلْ نُجازِی إِلَّا الْکَفُورَ» ؛ یعنى این عذاب عاجل، پاداش دادیم ایشان را، به سبب آنکه کفرانِ نعمت ورزیده، بر رسولان ما کافر شدند، و آیا جزا مىدهم، مگر کفور را».
جا دارد در اینجا به این نکته اشاره کنیم که این عذاب، از اقتضاى عمل گنهکاران ناشى مىشود نه از ناحیه خداوند؛ چرا که از ناحیه او جز رحمت و نعمت ناشى نمىشود
در قرآن کریم آمده است: «ما یفْعَلُ اللَّهُ بِعَذابِکُمْ إِنْ شَکَرْتُمْ وَ آمَنْتُمْ»،[13] و «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِی لَشَدِیدٌ».
از این دو آیه به خوبى بر مىآید که اگر خداوند گنهکاران را عذاب مىکند، به اقتضاى ربوبیتش نیست، و عذاب او به افراد معینى تعلق مىگیرد که همان کسانی اند که نعمتش را کفران کردهاند. پس عذاب او مستند به گنهکاران است نه به او.
همچنین از آیات کریمه قرآن بر مىآید که اصولاً عذاب همان فقدان رحمت است، همچنان که نقمت، عدم بذل نعمت است و این محروم کردن نعمت و رحمت، جز در مورد افرادى که به خاطر کفر و گناه استعداد رحمت و نعمت را از دست دادهاند، تحقق پیدا نمىکند.
در مورد عاقبت کفران احسانی که غیر خداوند به انسان نموده است، حضرت رسول(ص) فرمود: «هر کس که به او احسان شود، باید جزاى آن را بدهد، اگر نتوانست باید آن را ستایش کند و اگر چنین نکرد کفران آن نعمت را نموده است».
بیشتر بخوانید :
چگونه توبه کنیم؟ روش های موثر برای توبه
۲۰ مورد از آداب مهم برای غذا خوردن در اسلام
دیدگاه ها