علت دیابت و درمان آن در زمان بارداری

دیابت دوران بارداری به سراغ چه مادرانی می‌آید؟

با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با علائم؛علت و درمان دیابت در زمان بارداری آشنا شوید.

دیابت بارداری

یکی از انواع دیابت است که در این دوران بروز می کند و در اغلب موارد نیز با خاتمه بارداری از بین می رود، اما از آنجا که ابتلا به دیابت در دوران حاملگی جزء بارداری‌ های پرخطر محسوب می ‌شود و بی ‌توجهی به درمان و کنترل آن پیامدهای جد‌ی‌ بر‌ای مادر و جنین به دنبال‌ دارد، پیگیری آن بسیار حائز اهمیت است.دیابت حاملگی یکی از حالات بارداری پرخطر محسوب می ‌شود و مبتلایان به این بیماری باید بیشتر از دیگران مراقب باشند.این بیماری معمولاً بعد از هفته 28 بارداری در فرد ‌ایجاد می ‌شود و این افراد ممکن است قبل از بارداری نشانه ‌‌ای از دیابت نداشته باشند و بعد از بارداری هم اغلب دیابت آنها از بین‌ خواهد رفت و دیگر نیازی به تزریق انسولین نخواهند داشت.

علل دیابت در بارداری

تقریباً در اکثر زنان به دلیل تغییرات هورمونی ای که در طی بارداری ایجاد می‌گردد، درجاتی از اختلال عدم تحمل گلوکز مشاهده می‌گردد. بدین معنا که مقدار قند خون آنها افزایش می‌یابد، ولی به اندازه‌ای افزایش نمی‌یابد که بتوان آن را بیماری دیابت در نظر گرفت.

در طی سه ماهه سوم بارداری، تغییرات هورمونی مذکور، زن باردار را در خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار می‌دهد. در طی بارداری افزایش یک سری از هورمون‌های مترشحه از جفت (جفت، اندام ارتباطی ای در ناحیه ناف نوزاد می‌باشد که همانند یک ریسمان، نوزاد را به رحم مادر متصل می‌کند)، به انتقال مواد غذایی از مادر به جنین و در نتیجه به پیشرفت رشد جنین کمک می‌کنند. بخش دیگری از هورمون‌هایی که در جفت تولید می‌شوند در جهت پیشگیری از افت قند خون مادر فعالیت می‌کنند که این دسته از هورمون‌ها از طریق ممانعت از عملکرد انسولین، عمل می‌کنند. لذا در طی بارداری، این هورمون‌ها زمینه اختلال عدم تحمل گلوکز (افزایش قند خون) را فراهم می‌کنند.

در مقابل، بدن شما برای جلوگیری از افزایش قند خون مجبور خواهد بود انسولین بیشتری ترشح نماید تا قند به درون سلول‌ها منتقل شود و برای تولید انرژی در اختیار سلول‌های بدن قرار گیرد. سلول‌های موجود در لوزالمعده مادران، اغلب توانایی تولید انسولین بیشتر (در حدود ۳ برابر حد طبیعی) را برای غلبه بر اثر هورمون‌های بارداری افزایش دهنده قند خون دارند. اگر چنانچه لوزالمعده نتواند انسولین را به میزان کافی ترشح کند، میزان قند خون افزایش می‌یابد و در نهایت منجر به بروز دیابت بارداری می‌گردد.

شما به عنوان کسی که دارای بیماری دیابت می باشد، باید هرچند وقت یکبار به دکتر مراجعه کرده و پس از انجام آزمایش خون راهکارها و در صورت لزوم داروهای مورد نیاز را دریافت کنید.اما اگر در شرایطی هستید که قند خون شما بالا رفته و دسترسی به دکتر ندارید و میخواهید هرچه زودتر برای این شرایط قند خون خود را پایین بیاورید چند راه وجود دارد که در ادامه برای شما توضیح خواهیم داد. با ما همراه شوید:

1 - حداقل به مدت نیم ساعت با شدت و سریع ورش کنید. هرگاه میزان قند خون بالا داشته باشید، ورزش مناسب به شما کمک خواهد کرد که قند خون در بدن شما تبدیل به انرژی شود و باعث کاهش قند خون شما خواهد شد.بعد از نیم ساعت ورزش مفید، با یک دستگاه اندازه گیری قند خون، میزان قند خون خود را اندازه بگیرید.اگر همچنان به اندازه مطلوب پایین نیامده به ورزش خود ادامه دهید. ورزش هایی مانند حرکات ایربیک، پیاده روی سریع و پریدن و از قبیل ورزش ها که ضربان قلب شما را افزایش می دهند برای کاهش قند خون شما بسیار اثر گذار و مفید هستند. شایان ذکر است که در قندهای 250 به بالا ، چون احتمال بوجود آمدن کتو اسیدوز دیابتی می رود تا زمانی که قند خون به زیر 250 نرسیده است از فعالیت های ورزشی خودداری گردد .

2 - به طور متوالی 3 تا 4 لیوان آب بنوشید و تا هر زمان زودتر که می توانید ادرار کنید. خوردن آب، قند موجود در خون شما را رقیق می کند و ادرار کردن باعث دفع قند خون از بدن شما می شود.بعد از یک یا دوبار خوردن آب و ادرار کردن قند خون خود را اندازه بگیرید.اگر باز هم به اندازه مطلوب از قند خون نرسیدید در ساعات متوالی این کار را تکرار کنید.در صورت توان بعد از انجام این راهکار راهکار بالا را نیز انجام دهید تا زودتر به نتیجه مطلوب خود برسید.

3 - غذاهایی که در آن ها میزان قند کمتری وجود دارد و یا غذاهایی که باعث سوخت قند خون در بدن شما می شوند را مصرف کنید. مواد غذایی مانند سیر، چای دارچین ، پیاز، بادام زمینی دارای میزان قند پایینی هستند و به ثبات میزان قند خون در بدن کمک می کنند. مصرف روزانه هریک از این مواد غذایی در پایین آوردن قند خون شما کمک زیادی می کند. توجه داشته باشید که پرخوری نکنید .ديابت قبل از بارداري با توجه به مدت و شدت عوارض، احتمال بروز ريسك‌فاكتورهاي زايمان زودرس، ماكروزومي، محدوديت رشد جنين، تولد نوزاد مرده و مرگ نوزاد قبل از تولد نسبت به جمعيت معمولي را افزايش مي‌دهد.

ديابت در زنان احتمال خطرات زايماني را براي مادر و نوزاد افزايش مي‌دهد، لذا براي پيشگيري از بروز اين بيماري بايد قندخون ناشتاي زن باردار مبتلا به ديابت كمتر از 105 mg باشد.در زناني كه قبل از بارداري ديابت داشته‌اند، بروز عوارض بستگي به مدت بيماري، عوارض قلبي، ريوي، نفروپاتي و افزايش فشارخون دارد.مادران دیابتی به علت افزایش چربی خون و رشد زیاد جثه بزرگی دارند، صورت آن‌ها پف آلود ، پرخون و قرمز است و گاهی اوقات در زایمان زودرس هم نوزاد وزن نرمال دارد.بیشتر نوزادان مادران دیابتی پر جنب و جوش هستند و در سه روز نخست تولد به لرزش عضلانی و تحریک پذیری دچار می شوند و دربعضی موارد هیپوتونی (کاهش توان عضلات)، بی حالی و کاهش قدرت مکیدن شیر در این نوزادان به علت کمبود قند خون مشاهده می شود.

در بعضی از موارد هم کمبود قند خون همراه با کمبود کلسیم دیده می شود اما کمبود کلسیم بسیار دیرتر بروز می کند. 75 درصد نوزادان مادران دیابتی و 25 درصد نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری به کمبود قند خون دچار می شوند که ممکن است علامتی هم نداشته باشند. هر چه قدر قند خون مادر و بند ناف زیادتر باشد احتمال کمبود قند خون نوزاد بیشتر است . به طور معمول در نوزاد طبیعی چهار تا شش ساعت بعد از تولد کمبود قند خون با تغذیه مناسب برطرف می شود. نوزادان مادران دیابتی در پنج روز نخست پس از تولد به تاکی پنه(افزایش تعداد تنفس) دچار می شوند و کمبود قند خون ، کاهش دمای بدن،‌ پرخوری، ‌نارسایی قلبی، ‌افزایش ضربان قلب، ادم مغزی و سندرم زجر تنفسی در آنها بسیار شایع است .

30 درصد نوزادان مادران دیابتی بزرگی قلب دارند، پنج تا 10 درصد این نوزادان به نارسایی قلبی دچار می شوند و آسیب‌ها و خطرهای زیادی به علت بزرگی نوزاد در این افراد وجود دارد . روند تکامل عصبی استخوانی در این نوزادان با تاخیر انجام می گیرد و با اندازه مغز که کوچک تر از حد طبیعی است ، متناسب است.شیوع زردی و پرخونی در نوزادان مادران دیابتی: رشد جسمی این نوزادان طبیعی است و احتمال چاقی کودکی در آن ها وجود دارد. قند خون نوزادان به طور حتم باید کنترل شود حتی اگرنوزاد بدون علامت باشد علاوه بر کنترل ابتدای تولد، ‌باید قند خون نوزاد هر یک تا هشت ساعت کنترل شود و با کسب اطمینان از طبیعی بودن آن، می توان تغذیه را شروع کرد.

عوارض دیابت بارداری

دیابت می‌تواند برای روی رشد و نمو جنین در طی بارداری اثر داشته باشد. در اوایل بارداری، دیابت مادر می‌تواند منجر به بروز نقص‌های مادرزادی و افزایش خطر سقط جنین گردد. بسیاری از نواقص مادرزادی، اثرات نامطلوبی را بر ارگان‌های مهم بدن مانند مغز و قلب دارند.

در طی سه ماهه دوم و سوم بارداری، دیابت مادر می‌تواند منجر به تغذیه و رشد زیاد از حد کودک گردد. داشتن نوزاد بزرگ و با وزن بالا، خطر زایمان‌های پردرد و سخت را افزایش می‌دهد؛ مثلاً نوزادهای بزرگ اغلب برای تولد نیاز به عمل سزارین دارند و اگر به طور طبیعی متولد شوند، خطر آسیب به ناحیه شانه آنها وجود دارد و وزن بالای نوزاد همچنین باعث تاخیر در زمان زایمان و خطرات کمبود اکسیژن برای مغز نوزاد می‌شود.

به علاوه وقتی جنین بیش از حد تغذیه گردد و در نتیجه به دنبال آن سطح انسولین خونش افزایش یابد، پس از زایمان، احتمال افت شدید قند خون در نوزاد وجود دارد، زیرا دیگر آن مقادیر بالای قند را از خون مادر دریافت نخواهد کرد.با توجه به عوارض فوق، بهترین اقدام پیشگیری از وقوع دیابت بارداری است. ولی اگر به هر دلیل به دیابت بارداری مبتلا شدید، با یک درمان مناسب می‌توانید علی‌رغم ابتلا به دیابت، یک نوزاد سالم به دنیا آورید.

افراد در معرض خطر

• عوامل زیر خطر ابتلا به دیابت بارداری را در طی دوره بارداری افزایش می‌دهند:
• داشتن اضافه وزن قبل از بارداری (چنانچه وزن قبل از بارداری از وزن ایده‌آل به میزان ۲۰٪ و یا بیشتر، بالاتر باشد.)
• وجود قند در ادرار
• اختلال تحمل گلوکز و اختلال در گلوکز ناشتا (در این شرایط قند خون بالا است، ولی به حدی بالا نیست که بتوان آن را دیابت در نظر گرفت. به این حالت مرحله پیش از دیابت گفته می‌شود)
• سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت (اگر مادر و پدر یا برادر و خواهر شما دیابت داشته باشند.)
• سابقه تولد نوزاد بیش از ۴ کیلوگرم در گذشته
• سابقه تولد نوزاده مرده در گذشته
• سابقه ابتلا به دیابت بارداری در بارداری قبلی میزان خطر دیابت بارداری را در دفعه بعد ۲ تا ۳ برابر می‌نماید.
• داشتن مایع آمنیوتیک بیش از حد (شرایطی که پلی هیدرآمینوس نامیده می‌شود).

بسیاری از زنانی که دیابت بارداری در آنها پیشرفت می‌کند، هیچ یک از عوامل خطر شناخته شده ابتلا به دیابت بارداری را ندارند. تشخیص زنانی که در معرض خطر دیابت بارداری هستند، باید هرچه سریع تر به منظور تشخیص دیابت بارداری غربالگری گردند و سایر زنان نیز می‌بایست در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری به منظور بررسی دیابت بارداری غربالگری گردند.

به منظور غربالگری دیابت، یک آزمایش به نام "تست تحمل گلوکز خوراکی" انجام خواهد گرفت. این آزمایش شامل نوشیدن سریع یک محلول شیرین که حاوی ۵۰ گرم گلوکز است، می‌باشد. بدن این گلوکز را به سرعت جذب می‌کند که موجب افزایش قند (گلوکز) خون در طی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه می‌گردد. یک ساعت پس از نوشیدن محلول شیرین، یک نمونه خون از بازوی شما می‌گیرند. نمونه خون نشان می‌دهد که چه میزان از محلول قندی توسط بدن استفاده شده‌است.

اگر مقدار قند خون، برابر و یا بیشتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، به عنوان مقادیر غیر طبیعی و نامناسب در نظر گرفته می‌شود. اگر جواب تست تحمل گلوکز خوراکی نامناسب باشد، تست دیگری پس از ۸ تا ۱۰ ساعت ناشتا بودن (تست قند خون ناشتا) انجام خواهد شد.با توجه به عوارضی که دیابت بارداری می‌تواند به همراه داشته باشد، در زنانی که در معرض خطر زیاد ابتلا به دیابت بارداری هستند؛ به دنبال مشاهده نتایج طبیعی تست غربالگری، به منظور کسب اطمینان، مجدداً یک تست غربالگری دیگر نیز در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام خواهد گرفت.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی