پیسی، بَرَص، لک و پیس یا بیماری ویتیلیگو که به انگلیسی Vitiligo نوشته می شود، به حالتی گفته می شود که درآن، لکه ها سفید رنگی روی پوست پدید میآیند. هر قسمتی از پوست ممکن است تحت تاثیر این بیماری قرار بگیرد. افرادی که مبتلا به پیسی هستند، لکههای سفیدی در بسیاری از قسمتهای مختلف بدن خود دارند.
علتهای پیسی
ملانین رنگدانهایست که به پوست، رنگ طبیعی میبخشد. بیماری پیسی به علت از بین رفتن رنگدانه های پوست و همچنین به دلیل تخریب سلولهای تولید کننده ملانین که ملانوسیت نامیده میشوند به وجود میآید. علت اصلی تخریب این سلولها هنوز مشخص نیست. یکی از علت ها میتواند تخریب سلول های ملانوسیت توسط سیستم ایمنی باشد، همانطور که در سایر بیماریهای خود ایمنی اتفاق میافتد. اگرچه پیسی برای همه رنگ پوستی میتواند اتفاق بیفتد ولی در پوستهای تیره مشهودتر است.
فاکتورهای خطر پیسی
پیسی دو درصد جمعیت انسانها را تحت تاثیر قرار میدهد و گفته می شود که بین دو تا پنج میلیون آمریکایی به این بیماری مبتلا هستند. در اکثر موارد، افراد در سالهای اولیه زندگی و بین ده تا سی سالگی به این حالت دچار میشوند. در واقع نود و پنج درصد کسانی که تحت تاثیر این اختلال هستند تا قبل از سن چهل سالگی به این حالت دچار خواهند شد.
احتمال پیسی در زنان و مردان برابر است. پیسی میتواند ارثی باشد. کسانی که سابقه خانوداگی لک و پیس یا سفید شدن زود رس مو را دارند بییشتر در خطر ابتلا به این بیماری هستند. فاکتورهای دیگری که شانس ابتلا به پیسی را بالا میبرند، مبتلا شدن به سایر بیماریهای خود ایمنی مثل بیماری خود ایمنی تیروئید (کمکاری تیروئید هاشیموتو) است.
علائم پیسی
علامت پیسی از بین رفتن رنگدانه های پوست در قسمتهای مختلف بدن است. پس از ظهور اولین لکههای سفید ممکن است تا مدتی هیچگونه گسترش یا تغییری رخ ندهد. بعد از گذشت این دوره ثبات، لکههای بیشتری قابل مشاهده خواهند بود.
پیسی اغلب قسمتهایی از پوست را که بیشتر در معرض نور آفتاب هستند و یا خمیدگی های بدن مثل زیر بغل، محل زخمهای قدیمی، اطراف خالها و همچنین اطراف قسمتهای قابل باز شدن بدن(مثل دهان) را تحت تاثیر قرار میدهد. لکههای سفیدی که رنگدانه خود را از دست دادهاند، به ندرت به حالت اولیه بازمیگردند. پیسی همچنین ممکن است روی پلک ها و مو تاثیر بگذارد.
آشنایی با روش تشخیصی پیسی
علاوه بر علائم ظاهری، برای تشخیص بیماری پیسی می توان از اشعه ماوراء بنفش هم استفاده کرد به گونه ای که در حین استفاده از این اشعه بر روی پوست؛ نواحی پیسی بر خلاف پوست طبیعی به صورت آبی رنگ نمایان می شود.
وی نقاط در معرض آفتاب و سطح بیرونی پوست مانند صورت، پشت دست ها و نواحی حفره های بدن ماننده حفره چشم، دهان، مقعد و قسمت های تناسل و ناف را از مکان های شایع در بروز پیسی عنوان کرد.
در بیشتر موارد پیسی به صورت قرینه و دو طرفه است ولی پیسی هایی که به علت مسائل خود ایمنی نیستند و بدلیل مسائل عصبی بروز می کنند، بیشتر در بچه ها دیده می شوند، حالت موضعی و یک طرفه دارند(پیسی سگمنتال).
پیسی در بیشتر مواردی که حالت خود ایمن دارد، می تواند با سایر بیماری های خود ایمن مانند تیروئید ارتباط داشته باشد بگونه ای که ممکن است برخی از پزشکان انجام آزمایش تیروئید را برای بیمار پیسی تجویز کنند.
در این بیماران، سلول های قسمتی از پوست، رنگدانه نداشته و آفتاب سوختگی نیز می تواند باعث تشدید بیماری شود.
بیماری پیسی در بیشتر افراد در بدن باقی مانده، مشکلات ظاهری ایجاد می کند و در تعداد کمی از آنها ممکن است، خود به خود درمان شود.
تشخیص اشتباه پیسی با خال های مادرزادی در کودکان
پیسی به صورت بی رنگ در بعضی از بچه ها به وجود می آید و تا سنین بزرگسالی هم ادامه پیدا می کند.
اگر این لک ها در سنین ابتدایی و زیر یک سال ایجاد شده باشد احتمال اینکه خال باشند بیشتر است اما اگر در سنین بعد از یک سالگی ایجاد شوند به احتمال زیاد پیسی هستند.
پیسی ممکن است با لکه های سفید آفتابی کودکان که یک نوع تنبلی موقت سلول های رنگ دانه ساز است نیز اشتباه گرفته شود در حالی که این تنبلی به معنای از بین رفتن و یا از کار افتادگی آن ها نیست و برطرف می شود.
این لک های سفید، بیشتر در فصول گرما که آفتاب بیشتر است در صورت کودکان دیده می شود ولی معمولا کمرنگ بوده و بی رنگ نیستند.
پیسی با ضایعاتی که به دنبال التهاب های پوستی، لک سفید بر جای می گذارند مانند لک های سفید پس از تبخال ممکن است اشتباه گرفته شود اما معمولا در این موارد لک ها حالت کمرنگ دارند و کاملا بی رنگ نیستند.
درمان پیسی
برای درمان بیماری پیسی روش های درمانی متفاوتی وجود دارد که اکثرا تا حدودی موثر هستند اما در تعداد کمی از بیماران ممکن است کاملا تاثیر داشته باشند.
در مرحله اول از درمان از پمادهایی که سیستم ایمنی را پایین می آورند و سلول های رنگدانه ساز را تحریک می کنند، استفاده می شود.
در مرحله دوم، نور درمانی صورت می گیرد بگونه ای که فرد تحت اشعه ماوراء بنفش، اشعه UV3 و اشعه UVA همراه با پماد و یا برخی از دارو ها قرار می گیرد.
این روش تا حدودی گران قیمت تر بوده و لیزر های خاصی برای درمان پیسی استفاده می شود.
روش دیگر درمان پیسی استفاده از پیوندهای پوستی و جراحی است که این روش به تخصص بیشتری نیاز دارند و تعداد کمی از جراحان در آن مهارت دارند.
در این روش قسمت های رنگدانه دار پوست را به قسمت های بی رنگ پیوند می دهند ولی برای درمان به این روش، بیماری پیسی باید در فرد ثابت شده باشد و معمولا در موارد محدودی که با علت های غیر خود ایمنی به وجود آمده باشد، این روش موثرتر است.
در این روش از پمادهای بی رنگ کننده پوست استفاده می شود اما این پمادها سمی هستند و باید با احتیاط و تحت نظر پزشک استفاده شوند.
روش های گیاهی و استفاده از ترکیبات ویتامین دی نیز در درمان پیسی موثر هستند اما نسبت به سایر روش های درمانی اثرات کمتری را ایفا می کنند.
افرادی که روش های درمانی برای آنها بی نتیجه بوده و یا از تکرر درمانی خسته شده اند نیز می توانند از کرم های پوشاننده استفاده کنند که این کرم ها مانند ماسک روی پوست را پوشانیده و رنگ آن را یک دست نشان می دهند.
پیسی می تواند مو و مخاط را درگیر کند
پیسی می تواند مو و مخاط به خصوص مخاط لب را نیز درگیر کند که در این حالت می توان از رنگ مو برای پیسی مو و اعمال پیوند پوستی برای پیس مخاط لب استفاده کرد.
نمی توان پیش بینی کرد که چه کسی به پیسی دچار می شود و چه کسی نمی شود زیرا ایجاد پیسی در بدن غیر قابل پیشگیری است.
در صورت ایجاد پیسی در فرد، جلوگیری از آفتاب سوختگی و جلوگیری از ضربه خوردن می تواند از گسترش آن ممانعت کند.
تهیه شده مجله دلگرم
مرضیه ملایری
- برچسبها
- پیسی چیست
- علت پیسی
- علائم پیسی
- تشخیصی پیسی
۱ دیدگاه