زخم اثنی عشر : پیشگیری و درمان

مقدمه ای در مورد زخم اثنی عشر

زخم اثنی عشر یکی از امراض شایع دوران ما می‌باشد.

ده درصد افراد جامعه در طول عمر خود حداقل یكبار به به زخم معده یا اثنی عشر مبتلا می شوند.

در این بخش از دلگرم شما را با زخم اثنی عشر و راه های درمان ان آشنا میکنیم با ما همراه باشید.

زخم اثنی عشر چیست؟

اثنی عشر به معنی دوازدهه بوده و به قسمت ابتدائی روده باریک گفته می‌شود که پهنای آن به اندازه دوازده انگشت بوده و طول آن به طور تقریبی ۲۵ سانتی‌متر است. این قسمت روده مانند یک غده بسته بوده و دارای ترشحات داخلی مخصوصی می‌باشد. همچنین این قسمت محل ورود شیره لوزالمعده و صفرا بوده و چنانچه ترکیبات شیره معده کم و زیاد شود و به خصوص اگر ترشی آن زیاد شود، زخم معده به وجود می‌آید.

اولسر پپتیک ناحیه زخم شده ای از مخاط است که از عمل هضمی شیره معدی به وجود می آید.

شایع ترین اولسر پپتیک در چند سانتیمتر اول دوازدهه قرار دارد. علاوه بر آن اولسرهای پپتیک به کرات در طول انحنای کوچک انتهای آنتر معده یا به ندرت در انتهای تحتانی مری که شیره معدی غالباً به آن جا پس می زند، به وجود می آید

علت زخم اثنی عشر چیست؟

زخم اثنی عشر پی‌آمد عفونت ناشی از باکتریی موسوم به هلیکوباکترپیلوری است.

ده درصد افراد جامعه در طول عمر خود حداقل یكبار به به زخم معده یا اثنی عشر مبتلا می شوند.

علت زخم اثنی عشر یكی از موارد زیر است:

• هلیوكوباكتربیلوری(عفونت ناشی از باکتری)
• داروهای ضد التهابی غیراستروئید
• استرس

البته در موارد نادر بعلت افزایش ترشح هورمون گاسترین به داخل خون نیز، زخم اثنی عشر بوجود می آید. در حالت طبیعی این هورمون از مخاط معده ترشح شده و وارد خون شده و موجب ترشح اسید معده می شود. بعضی از تومورهای سرطانی لوزوالمعده هورمون گاسترین ترشح می كنند و با این كار سبب ایجاد زخم اثنی عشر می شوند.

این زخم با یک دوره درمان ۴ تا ۸ هفته‌ای مصرف داروی ضد اسید التیام می‌یابد. ضمناً مصرف یک هفته‌ای دو آنتی‌بیوتیک به علاوه داروی فوق معمولاً عفونت باکتریایی را از بین می‌برد و به این ترتیب از عود کردن بیماری جلوگیری می‌شود.

در گذشته داروهای ضدالتهابی برای درمان عارضه‌هایی چون آرتروز به کار برده می‌شد که گاهی اوقات زخم اثنی‌ عشر را به دنبال داشت. اگر بیمار ملزم به مصرف مستمر داروهای ضدالتهاب باشد، باید در کنار آن در طولانی مدت از داروهای ضد اسید نیز استفاده کند.

علائم زخم اثنی عشر چیست؟

از هر پنجاه نفر در جامعه یك نفر زخم اثنی عشر دارد. تعدادی از مبتلایان به زخم اثنی عشر هیچ علامتی ندارند و از بیماری خود بی خبرند و در صد مبتلایان به زخم معده بدون علامت بیشترند.

بیشتر بیماران مبتلا به زخم اثنی عشر از درد و سوزش قسمت بالای شكم (بین ناف و قفسه صدری) رنج می برند. این درد با غذا خوردن بهتر یا بدتر می شود. گاهی احساس پری بالای شكم و نفخ بعد از غذا وجود دارد. گاهی بیمار تهوع دارد. بعضی بیماران مبتلا به زخم اثنی عشر نیمه شب به علت درد سر دل از خواب بیدار می شوند. از روی علائم نمی توان زخم معده را از زخم اثنی عشر تشخیص داد.

زخم معده یا اثنی عشر را چگونه تشخیص می دهند؟

شرح حال بیمار پزشك را مشكوك به زخم می كند و برای اثبات تشخیص بهترین راه اندوسكوپی است. در مواردی كه اندوسكوپی در دسترس نباشد یا اینكه بیمار حاضر به اندوسكوپی نیست گرفتن عكس رنگی از معده كمك می كند. با آزمایش خون نمی توان زخم پتپیك را تشخیص داد.

عواملی که باعث بوجود آمدن زخم اثنی عشر میشود کدام است؟

• حرص خوردن و عصبی شدن و استرس و اضطراب مداوم
• بی نظمی در غذا خوردن و نوشیدن
• نجویدن غذا و استفاده از غذاهای شور
• استفاده از غذاهای ممنوع و انواع فست فود
• استفاده از انواع داروهای شیمیایی
• استفاده از مشروبات الکلی و انواع دخانیات رایج در جامعه
• نوشیدن زیاد چای، قهوه و نسکافه و انواع نوشابه های گازدار

درمان زخم اثنی عشر

برای درمان زخم‌های گوارشی معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

• ترک مصرف دخانیات، قطع مصرف آسپرین و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
• داروهای ضد اسید
• داروهای حفاظت کننده از لایه پوشش دهنده معده و اثنی‌عشر
• رژیم‌های درمانی "دوگانه" و "سه‌گانه" برای زخم‌های ناشی از هلیکوباکترپیلوری

هیچ داروی منحصربه‌فردی برای از بین بردن عفونت هلیکوباکترپیلوری وجود ندارد، بااین حال دو ترکیب بهترین نتیجه را برای اکثر موارد به دست می‌دهد.

آیا زخم اثنی عشر قابل معالجه است؟

امروزه زخم اثنی عشر و زخم معده، هر دو درمان پذیرند. برای معالجه ایندو بیماری از داروهای مهار كننده ترشح اسید معده مانند سایمتدین، رانی تیدین، فاموتیدین و یا امپرازول استفاده می كنند. دوره درمان زخم اثنی عشر حدود یك ماه و برای زخم معده این مدت حدود ۵/۱ تا دو ماه است.

از آنجائیكه عامل بسیاری از زخمهای اثنی عشر میكروب هلیوكوباكتر پیلوری است، لذا امروزه تجویز آنتی بیوتیكهای مناسب برای از بین بردن این باكتری یكی از اركان اصلی درمان زخم اثنی عشر و معده است.برای ریشه كن كردن هلیكوباكترپیلوری از معده بیمار معمولا چندین نوع آنتی بیوتیك همراه با قرصهای بیسموت به مدت دو هفته تجویز می شود.

روش های درمان عفونت هلیکوباکترپیلوری عبارتست از:

درمان سه‌گانه

ترکیب سا‌بسالیسیلات بیسموت (برای مثال پپتو ـ بیسمول) و آنتی بیوتیک تتراسایکلین و مترونیدازول درمانی کارآمد برای ۸۰ تا ۹۵ درصد از بیماران به شمار می‌آید و استاندارد رایج درمان زخم اثنی‌ عشر محسوب می‌شود. هر سه این داروها به صورت قرص مصرف می‌شوند، سابسالیسیلات بیسموت و تتراسایکلین باید چهار بار در روز و مترونیدازول سه بار در روز مصرف شود. البته پیروی از این برنامه درمانی پیچیده و به خاطر سپردن زمان‌بندی آن برای بسیاری از بیماران دشوار است.

درمان دوگانه

این روش درمانی در واکنش به پیچیدگی و عوارض جانبی درمان سه‌گانه طرح‌ریزی شد. در این روش از دو آنتی‌بیوتیک به نام های آموکسی‌سیلین و مترونیدازول، استفاده می‌شود که هر دو به صورت قرص و سه بار در روز مصرف می‌شوند. بسیاری از بیماران این برنامه ساده ‌تر را ترجیح می‌دهند.

کلاریترومایسین

۱۵ تا ۲۵% از بیمارانی که عفونتشان در برابر مترونیدازول مقاومت نشان می‌دهد، از این داروی جایگزین استفاده می‌کنند.

اوقات بازدارنده پمپ اسید

مانند امپرازول (پریلوسک) گاهی در کنار آنتی‌بیوتیک‌ها یا به عنوان جایگزین یکی از آن‌ها تجویز می‌شود.

این درمان‌ها معمولاً یک دوره دو هفته‌ای دارند. زمانی که هلیکوباکترپیلوری نابود و از دستگاه گوارش بیمار حذف شود، به احتمال زیاد دیگر وارد بدن وی نخواهد شد. زخم‌ اثنی عشر معمولاً به طور کامل التیام می‌یابند و مجدداً ایجاد نمی‌شوند. زخم‌های خونریزی دهنده با توجه به شدت خونریزی و میزان خون از دست رفته درمان می‌شوند.

این درمان ها عبارتند از:

تزریق درون وریدی مایعات

استراحت دادن به روده

استراحت مطلق و آشامیدن مایعات رقیق و نخوردن هر گونه غذای جامد به مدت چند روز مفید است، چون زخم فرصت آن را می‌یابد تا بدون تحریک شدن التیام یابد.

لوله نازوگاستریک

قرار دادن لوله منعطف باریک از داخل بینی تا پایین معده فشار روی معده را نیز کاهش می‌دهد و به التیام سریع‌تر زخم کمک می‌کند.

جراحی یا آندوسکوپی اضطراری در صورت لزوم

رگ‌های خونی آسیب دیده و خونریزی دهنده معمولاً هنگام آندوسکوپی ترمیم می‌شوند. در انتهای آندوسکوپ وسیله گرم کننده کوچکی قرار دارد که برای سوزاندن زخم‌های کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

و

تأثیر و نتیجه‌بخشی درمان‌های خانگی در بیماران مختلف، بسته به شدت زخم یا دلیل اصلی ایجاد زخم متفاوت است. هر چه درمان این مشکلات بیشتر به تعویق انداخته شود و بیماری تا مراحل نهایی و پیشرفته پیش برود، احتمال وخیم‌تر و جدی‌تر شدن آن‌ها نیز بیشتر می‌شود. بیمار باید اقدام‌های احتیاطی لازم را به طور مداوم تا زمان التیام کامل زخم به عمل آورد.

رژیم غذایی و تغذیه

غذاهای سرشار از فیبر مانند جو دو سر، چاودار، عدس، هویج، لوبیا و سویا موادی هستند که علت زخم‌های اثنی‌عشر را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.

درمان گیاهی

چای بابونه سرد یا چای قاصدک ولرم برای از بین بردن تمام گونه‌های عفونت مفید است. این دمنوش‌ها را می‌توان دو بار در روز با فاصله زمانی مناسب از یکدیگر مصرف نمود.

ویتامین A

هر گونه میوه سرشار از ویتامین A باید به طور منظم در طول روز مصرف شود. هندوانه، هلو، آب هویج، کلم برگ خام و پرتقال نمونه‌هایی از مفیدترین این میوه‌ها محسوب می‌شوند و غذاهای مناسبی برای زخم اثنی عشر هستند.

عسل

عسل را می‌توان به سادگی به روش‌های گوناگون در رژیم غذایی روزمرّه گنجاند. عسل التهاب معده را کاهش می‌دهد. عسل را می‌توان روی نان گندم یا نان غلات مخلوط مالید و در طول روز در زمان‌های مناسب میل کرد.

ویدئو مربوط به زخم اثنی عشر

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی