سنجش و میزان فریتین خون - خطرات کمبود فريتين خون چیست؟

میزان نرمال فریتین خون چقدر است؟

فريتين (Ferritin) نوعي پروتئين در بدن انسان است که آهن را در خود ذخيره مي کند و زمانيکه بدن نياز به آهن دارد آن را آزاد مي کند درست مانند يک حساب پس انداز بانکي که پول هاي مازادمان را در حساب پس انداز نگهداري مي کنيم و هنگام نياز برداشت مي نمائيم.
بنابراين ميزان موجودي فريتين در بدن معادل است با ميزان موجودي آهن بدن. زماني که جذب آهن به هر دليلي ضعيف باشد و يا خونريزي نهفته و ناشناخته داشته باشيم و يا بانوان در سنين قبل از يائسگی خون زيادي از دست بدهند موجودي آهن پائين مي آيد و به همين ترتيب موجودي فريتين کاهش مي يابد.  

فريتين بر اساس نانوگرم در هر ميلي ليتر خون اندازه گيري مي شود و ميزان مطلوب آن از ديدگاه طب رايج بين 20 تا 300 نانوگرم در هر ميلي ليتر خون در مردان و 20 تا 150 نانوگرم در هر ميلي ليتر خون در زنان است ولي از نظر طب ارتومولکولار ميزان آن بايد حدود 80 نانوگرم در هر ميلي ليتر خون در مردان و 60 نانوگرم درهر ميلي ليتر خون در زنان باشد تا سلامتي انسان در معرض تهديد قرار نگيرد. ارقام کمتر از 80-60 نانوگرم مخاطراتي ايجاد مي کنند که به اختصار شرح داده مي شود.
[هر گرم معادل هزار ميلي گرم است و هر ميلي گرم معادل هزار ميکروگرم و هر ميکروگرم معادل هزار نانو گرم است و لذا يک نانوگرم معادل است با يک ميلياردم گرم]
 

علت انجام آزمايش اندازه گيري فريتين​ چيست؟

آزمايش سنجش سطح فريتين خون به دلايل زير انجام مي شود:

• بررسي علل کم خوني. خصوصا کم خوني فقر آهن.
• بررسي وجود التهاب.
• بررسي افزايش بيش از حد آهن ( هموکروماتوز )
• بررسي روند درماني کمبود و يا افزايش آهن در بدن.

آمادگي هاي لازم آزمايش اندازه گيري فريتين چيست؟

آمادگي خاصي نياز نيست.

آزمايش اندازه گيري فريتين چگونه انجام مي شود؟

• بستن يک نوار کشسان (گارو) بالاي بازو که جريان خون را متوقف مي کند . اين کار رگ زير نوار را بزرگ تر مي کند، در نتيجه سوزن در رگ راحت تر فرو مي رود.
• تميز کردن محل فرو رفتن سوزن
• فرو بردن سوزن در داخل رگ. ممکن است بيش از يک بار سوزن زدن لازم باشد.
• وصل کردن لوله به سوزن تا از خون پر شود.
• باز کردن نوار از بازو، وقتي که خون کافي جمع آوري شده باشد.
• قرار دادن باند يا پنبه در محل سوزن بعد از در آوردن سوزن
• فشار دادن جاي سوزن و بانداژ کردن محل

بيمار در حين آزمايش چه احساسي دارد؟ 

نمونه خون از رگ بازو گرفته مي شود. يک نواري که حالت کشساني دارد، به بالاي بازو بسته مي شود ? که ممکن است احساس کنيد کمي سفت است. شما ممکن است احساس درد ناشي از فرو بردن سوزن نداشته باشيد و يا ممکن است احساس سوزش داشته باشيد.

کمبود اکسيژن (Low Oxygen Levels)

وقتي با کمبود فريتين روبرو هستيم يعني ما کمبود آهن داريم. آهن اکسيژن را به وسيله گلبولهاي قرمز خون به اندام ها به ويژه به مغز مي رساند . کمبود اکسيژن رساني باعث مي شود تنفس ما کند شود ،‌تعريق زياد شود و خستگي بروز نمايد. کمبود طولاني اکسيژن مي تواند به از حال رفتن منجر شود. در اين حالت پوست رنگ پريده شده و قلب و ريه تحت تأثير اکسيژن کار خود را به درستي انجام
نمي دهند.

کم خوني   (Anemia)

آن بخشي از خون که اکسيژن و آهن دارد هموگلوبين ناميده مي شود و در آزمايشات رايج پزشکي معمولاً آن را اندازه گيري مي کنند. زمانيکه فريتين خون پايين است ممولاً ميزان هموگلوبين هم کاهش مي يابد و نه تنها کاهش مي يابد بلکه اندازه گلبولهاي قرمز، حجم آن و شکل آن ها نيز تغيير مي کند. آگاهي ما از بيرون از کم خوني بوسيله رنگ پريده، ناخنهاي بسيار روشني، باد کردن غدد لنفاوي صورت مي¬گيرد. پزشک با انجام آزمايشات لازم به کم خوني پي مي برد و راهکارهاي متداول پيشنهاد مي کند . در طب ارتومولکولار بوسيله انجام يک تست هزار سؤالي معروف به (تست تغذيه) نه تنها کم خوني مشخص مي شود، بلکه کمبودهاي ساير عناصر معدني و ويتامين ها هم مشخص مي شود. در طب ارتومولکولار براي رفع کم خوني از داروي شيميايي استفاده نمي شود بلکه با تنظيم خوراک و استفاده از مکمل هاي غذائي بدواً علت کم خوني ريشه اي رفع شده و سپس کم خوني برطرف مي گردد.

خستگي اسکلتي عضلاني (Skeletal Muscle Fatigue)

گاهي شنيده مي شود برخي مي گويند هيچ کاري نکردم ولي خرد و خاکشيرم . در بسياري از موارد اين خستگي اسکلتي – عضلاني نيز در اثر کمبود فريتين پيش مي آيد. پروتئيني شبيه هموگلوبين معروف به مايوگلوبين که آن هم آهن و اکسيژن را براي استفاده عضلات ذخيره مي کند و به موجودي فريتين وابسته است. لذا چنانچه ما فريتين کم داشته باشيم يعني کمتر از 50 نانوگرم در هر ميلي ليتر خون داشته باشيم ؛ آنگاه مايوگلوبين کمتري هم خواهيم داشت و در نتيجه اکسيژن لازم به عضلات نمي رسد و لذا ترميم سلولهاي عضلاني به خوبي صورت نمي گيرد  و ما در بيرون احساس خستگي داريم. در اين هنگام ممکن است فشار خون بالا برود و دچار ضربان شديد قلب بشويم.

ضربان نامنظم قلب (Irregular Heartbeat)

فريتين پايين مي تواند منجر به نامنظم شدن ضربان قلب شود زيرا ماهيچه هاي قلب اکسيژن موردنياز خود را از هموگلوبين و مايوگلوبين مي گيرند،‌زماني که با کمبود فريتين روبرو هستيم اکسيژن کافي به سلول هاي قلب نمي رسد و در نتيجه قدرت انقباض ماهيچه هاي قلب کاهش مي يابد و از آنجا که قلب خون غني از اکسيژن را بايستي به سراسر بدن ارسال کند لذا اين امر به خوبي صورت نمي گيرد و اکسيژن به کليه نقاط بدن به ميزان مطلوب نمي رسد . ما در بيرون چه احساسي داريم  نامنظم بودن ضربان قلب، ‌جا افتادن برخي از ضربانها، بي حالي، درد قفسه سينه.

سرگيجه (Vertigo)   يا (Dizziness)

سرگيجه علل متفاوتي دارد که در بسياري از موارد به گوش مياني مربوط مي شود ولي چنانچه کسي سابقه سرگيجه داشته باشد و با کمبود فريتين مواجه شود سرگيجه شدت پيدا مي کند و با مصرف ترکيبات آهن داري که سريع جذب خون مي شود از شدت آن کاسته مي شود. دليل اينکه ما گاهي دچار برخي از عوارض مذکور در بالا مي شويم و گاهي دچار نمي شويم در نوع خوراک مصرفي ما نهفته است. ما بدون اينکه بدانيم با مصرف خوراکهائي که کمبودهاي ما را در بر دارند حال بهتري پيدا
مي کنيم.
در اينجا لازم است تأکيد شود که روش مرسوم در طب ارتومولکولار که با ارزيابي يک تست هزار سؤالي کمبودهاي ويتامين،‌مواد معدني ،‌آنزيم هاي هضم ، اسيدهاي آمينه ، اسيدهاي چرب ضروري کشف مي شود بهترين راه حل بسياري از دردها  و ناراحتي هاي انسان هاست.

بالا بودن فريتين در خون (High Ferritin Level)

مصرف زياد غذاهاي آهن دار بويژه گوشت قرمز و يا بيماري ژنتيکي هموکروماتوزيز (Hemochromatosis) به تجمع زيادي آهن در بدن و در نتيجه بالا رفتن فريتين منجر مي شود.بدن معمولي حداکثر 3 تا 4 گرم معادل 3000 تا 4000 ميلي گرم آهن را مي تواند ذخيره کند و بيش از اين مورد نياز بدن نيست.

افرادي که دچار تجمع غير عادي آهن هستند بسيار بيشتر از اين مقادير را در بدن نگهداري مي کنند که ممکن است منجر به عفونت و يا بروز ناراحتي هاي ديگر گردد :

• اختلالات آميزشي
• نارسائي قلبي
• درد مفاصل
•  سيروز کبدي
•  ديابت
•  خستگي مداوم و مزمن
•  تيرگي بيش از حد پوست
• اينها بخشي از عوارض تجمع غير عادي آهن در بدن مي باشد.
• آزمايشات لازم براي تشخيص کم خوني (Anemia Panel)

در طب ارتومولکولار براي قضاوت در مورد کم خوني آزمايشات زير انجام مي شود:

• آزمايش کامل خون (CBC)
•  فريتين (Ferritin)
• آهن و TIBC
• و همچنين ازطريق تست تغذيه احتمال کمبود ويتامين B12 و اسيد فوليک بررسي مي شود.

استفاده از مکمل ها و داروهای تجویز شده

داروهای خاصی وجود دارند که می توانند باعث افزایش آهن و فریتین در سطح بدن انسان شوند. در موارد حاد که توانایی شما برای جذب و ذخیره آهن دچار مشکل شود، پزشک شما ممکن است یکی از داروهای زیر را برای شما تجویز کند.

برخی از داروهایی که باعث افزایش سطح آهن و بالا رفتن میزان جذب آن می شوند، عبارتند از:

1. سولفات آهن (Ferrous sulfate)

2. گلوکونات آهنی (Ferrous gluconate)

3. فومارات آهنی (Ferrous fumarate)

4. کربنیل آهن (Carbonyl iron)

5. Iron dextran complex

رژیم غذایی تان را تغییر دهید

مصرف مواد گوشتی برای بالا بردن سطح آهن خون

گوشت قرمز یک منبع عالی از آهن است که شما می توانید برای برطرف کردن نیاز بدن خود به آهن، از این ماده غذایی مصرف کنید. از دیگر مزایای گوشت قرمز این است که بدنتان به راحتی می تواند آهن مورد نیاز را از گوشت قرمز جذب کند. در نتیجه با افزایش مصرف گوشت، میزان سطح آهن خون نیز افزایش یافته با این کار سطح فریتین نیز بالا می رود. در ادامه شما را با بهترین مواد غذایی که می توانند سطح آهن خونتان را بالا ببرند، آشنا می کنیم. مواد غذایی چون؛ گوشت گاو، گوشت بره، جیگر، میگو سرشار از آهن هستند. همچنین شما با خوردن تخم مرغ نیز می توانید مقداری از آهن مورد نیاز بدنتان را تامین کنید.

مصرف محصولات گیاهی برای بالا بردن آهن خون

در کنار مصرف گوشت انواعی از گیاهان وجود دارند که می توانند سطح آهن خونتان را بالا ببرند. مصرف این گونه محصولات گیاهی همچنین باعث بالا رفتن میزان فریتین خون نیز می شوند. به یاد داشته باشید، شما برای اینکه بتوانید به میزان مصرف گوشت از محصولات گیاهی آهن جذب کنید، باید دو برابر مصرف گوشت از این گونه غذاهای گیاهانی که در ادامه به آنها می پردازیم، مصرف کنید. محصولات گیاهی چون؛ برنج، گندم، جو، آجیل و لوبیا به میزان قابل توجه آهن دارند که شما با مصرف این گونه مواد گیاهی می توانید تا حدودی میزان آهن مورد نیاز بدنتان را تامین کنید.
شما باید در مورد مصرف مواد غذایی و مواد معدنی ای که باعث سخت تر شدن جذب آهن در بدن می شوند، نیز دقت کنید. مصرف برخی مواد چون؛ قهوه، چای سیاه و سبز، سویا غلیظ شده، شیر، کلسیم، منیزیم، فلز روی و فلز مس که می توانند در جذب آهن شما را دچار مشکل کنند، اجتناب کنید. سعی کنید در مواقعی که می خواهید غذای پر آهن چون گوشت قرمز و یا هر ماده غذایی پر آهنی که می خواهید، مصرف کنید از خوردن این گونه مواد در طول و یا حتی چندین ساعت پس و یا پیش از آن خوداری کنید، تا بدنی سالم و تندرست داشته بلاشید.

توصيه هاي کلي از ديدگاه طب ارتومولکولار

•  سعي شود 70 تا 80 درصد غذاي مصرفي خام باشد و در سالاد خود حتماً از چغندر قرمز استفاده شود.
• همواره در آزمايشات خون و ادرار از ليست موجود در دفتر پژوهشي استفاده شود.
•  حداقل هر سه سال يکبار تست هزار سؤالي تغذيه انجام شود (براي اين کار بايستي با دفتر پژوهشي طب پيشگيري تماس برقرار کنيد).
•  کتاب دستور العمل ها و راهکارهاي تغذيه اي از انتشارات دفتر پژوهشي تهيه و برنامه هاي غذائي پيشنهادي و نيز پرهيزهاي توصيه شده رعايت شود.

خطرات

1. ممکن است کمي کبودي در محل خون گيري بوجود بيايد. اگر بعد از خون گيري چند دقيقه محل را فشار دهيد، احتمال کمي وجود دارد  که محل نمونه گيري کبود شود.
2. در موارد نادري ممکن است بعد از گرفتن نمونه خون، رگ متورم شود. که به اين حالت فلبيت مي گويند. انجام کمپرس گرم چند بار در روز  مي تواند به بهبود  اين وضعيت کمک کند.
3. خون گيري مي تواند براي افرادي که بيماري انعقادي دارند مشکل ايجاد کند. آسپيرين ، وارفارين و ساير داروهاي رقيق کننده خون مي توانند باعث افزايش خونريزي شوند. اگر شما مشکل انعقاد خون و يا خونريزي داريد و يا اگر داروي رقيق کننده خون مصرف مي کنيد، بايد قبل از خون دادن به پزشک اطلاع دهيد

نتيجه آزمايش اندازه گيري فريتين

آزمايش اندازه گيري فريتين، ميزان فريتين  خون را اندازه گيري مي کند. فريتين يک پروتئين در بدن است که به آهن متصل مي شود.  بيشتر آهن ذخيره در بدن به فريتين متصل مي شود. ميزان فريتيني که در خون يافت مي شود، همان ميزاني است که در بدن وجود دارد.

ميزان طبيعي فريتين

ميزان طبيعي فريتين در جدول زير ذکر شده است که مقادير مرجع ناميده مي شود و فقط براي راهنمايي است. اين مقادير از يک آزمايشگاه با آزمايشگاه ديگر متفاوت است? و آزمايشگاهي که شما مراجعه مي کنيد ممکن است ميزان مقادير نرمال آن با مقادير اين جدول متفاوت باشد. جواب آزمايش بايد ميزان نرمالي را که  آن آزمايشگاه استفاده مي کند، داشته باشد. همچنين ? پزشک نتايج را بر اساس سلامتي و يا عوامل ديگر ارزيابي مي کند. اين به اين معنا است که اگر جواب آزمايش خارج از ميزان نرمال بود، ممکن است براي شما يا براي آن آزمايشگاه اين ميزان نرمال باشد.

میزان فريتين

• مردان: 18–270  (ng/mL) نانوگرم در ميلي ليتر يا 18–270 ميکرو گرم در ليتر  (mcg/L)
• زنان: 18–160 ng/mL  يا  18–160 mcg/L
• اطفال: 7–140 ng/mL  يا  7–140 mcg/L
• بچه هاي 1 تا 5 ماه: 50–200 ng/mL   يا   50–200 mcg/L
• تازه متولدين: 25–200 ng/mL  يا  25–200 mcg/L

افزايش ميزان فريتين

•افزايش ميزان فريتين ( بيشتر از 1000 نانوگرم بر ميلي ليتر ) نشان دهنده افزايش آهن ذخيره در بدن است. ( هموکروماتوزيس)
•گاهي افزايش فريتين به صورت ارثي است ( هموکروماتوزيس ارثي ). در بعضي از بيماري ها مثل تالاسمي و الکليسم و بعضي از انواع  کم خوني،  گلبول هاي قرمز از بين مي روند که مي تواند باعث هموکروماتوزيس شود.   
•اگر شما تزريق خون با حجم بالا انجام داده باشيد، ممکن است بدن شما آهن اضافي را ذخيره کند.
•افزايش ميزان فريتين ممکن است به علت بيماري هوچکين، لوسمي، عفونت، التهاب ( التهاب مفصل و يا لوپوس ) و يا رژيم غذايي حاوي آهن فراوان باشد.
•افزايش آهن در اعضايي مثل پانکراس و يا قلب مي تواند بر عملکرد آن عضو  اثر  بگذارد.

کاهش ميزان فريتين

•کاهش ميزان فريتين اغلب نشان دهنده ي کمبود آهن در بدن است که مي تواند به دليل خونريزي طولاني مدت ( مزمن )،  خونريزي قاعدگي، بارداري، کمبود آهن در رژيم غذايي، خونريزي داخلي از روده ( زخم، پوليپ کولون، سرطان کولون و يا هموروئيد ) باشد.
•در موارد نادري آهن بيش از حد از طريق پوست دفع مي شود ( به علت بيماري پسوريازيس ).

چه عواملي بر نتيجه آزمايش تاثير مي گذارد؟

عللي که شما ممکن است نتوانيد اين آزمايش را انجام دهيد و  اينکه نتايج آزمايش  کاربردي  نباشد، عبارتند از:

•داشتن سابقه انتقال خون در 4 ماه گذشته
•خانم ورزشکاري که سيکل ماهيانه او تغيير کرده است.
•داشتن شرايطي که باعث ايجاد التهاب در بدن شود،  مثل بيماري و يا جراحي.
•انجام دادن اسکن با ماده راديواکتيو در 3 روز گذشته
•مصرف دارو هايي مثل داروهاي جلوگيري از بارداري.
•سن. در بالغين با سن بالاتر ميزان فريتين افزايش مي يابد.
•مصرف زياد گوشت قرمز.

بررسي ها و تفکرات

•آزمايش فريتين اغلب همراه با ساير آزمايشات  بررسي ميزان آهن خون، بررسي مي شود،  خصوصا آهن و ظرفيت اتصال به آهن.
•نمونه برداري از مغز استخوان مي تواند به اندازه گيري ميزان ذخيره آهن در مغز استخوان کمک کند.
•وجود التهاب در بدن مي تواند باعث افزايش ميزان فريتين شود. افزايش خفيف ميزان آهن هميشه به معناي هموکروماتوز نمي باشد.