باجگیری عاطفی چیست و در برابر آن چه کنیم؟

چطور از باجگیری عاطفی دوری کنیم؟

تابه‌حال اصطلاح باجگیری عاطفی را شنیده‌اید؟ از این عبارت چه برداشتی دارید و فکر می‌کنید چطور خودش را نشان می‌دهد؟
بسیاری از افراد دوست دارند دیگران را به خدمت بگیرند و گاهی این کار را به گونه‌ای انجام می‌دهند که در نهایت به روح و روان دیگران آسیب‌های جدی وارد می‌کنند. شاید بتوان گفت بزرگترین جفایی که یک نفر می‌تواند در حق دیگران انجام دهد، باجگیری عاطفی است.
در بسیاری از موارد ما بدون اینکه حتی آگاه باشیم، با دیگران و خصوصا افراد نزدیک زندگی‌مان این رفتار را می‌کنیم و پیامدهای مخرب آن را در نظر نمی‌گیریم!

باجگیری عاطفی چیست؟

برای اینکه باجگیری عاطفی را به خوبی بشناسیم و تعریف دقیق آن را متوجه شویم، بهتر است با یک مثال شروع کنیم.
تصور کنید شما در جایی مثل اداره، سازمان، شرکت یا هر جای دیگری، مشغول به کار هستید و به طور اتفاقی، فردی از همکارانتان، یکی از مهم‌ترین رازهای زندگی شما را فهمیده است. یکی از رفتارهایی که امکان دارد از او بروز کند، باجگیری از شما در ازای برملا نکردن رازتان است! در واقع او به کمک آتو یا بهانه‌ای که از شما دارد، می‌تواند به راحتی شما را تهدید کرده و برای رسیدن به خواسته‌هایش از شما سوءاستفاده کند!
خب این اتفاق و این نوع باجگیری در قبال یک رفتار، حرف، موقعیت و هر چیز دیگری اتفاق می‌افتد و عموما باجگیری در این زمینه مادی است. اما باجگیری عاطفی چگونه است؟
همین مثال آتو و بهانه را به سطح عاطفی و احساسات افراد ببرید. وقتی با عواطف و احساس (به طور کلی مورد غیر مادی) برخورد می‌کنیم، رفتار و باجگیری‌ها به طور مستقیم به روح و روان افراد مرتبط می‌شوند. به این صورت پدر و مادری را می‌بینیم که برای وادار کردن فرزندشان به انجام یک کار به او یادآوری می‌کنند «اگر فلان کار را نکنی من دیگه مامان/ بابات نیستم» یا نامزدهایی را می‌بینیم که با تهدید کردن یکدیگر به ترک هم و ... به باجگیری عاطفی می‌پردازند.

باجگیری عاطفی چطور ایجاد می‌شود؟

زمانی که صحبت از باجگیری عاطفی می‌شود، باید یک خط را در نظر گرفت که دو سر آن به عنوان دو قطب عمل می‌کنند. در این حالت یک فرد به عنوان فرد باجگیر عاطفی شناخته می‌شود و در مقابل او فرد مهر طلب وجود دارد که نسبت به تهدیدهای دیگری و یا طرد شدن از سوی او بسیار آسیب‌پذیر و شکننده است. بنابراین هر وقت بحث باجگیری عاطفی به میان آمد باید بدانیم که باجگیری و مهر طلبی هر دو به یک اندازه در ایجاد شدن آن موثرند.
برای مثال زمانی که همسر شما، شما را تهدید به رفتن و ترک کردنتان می‌کند و شما با تمام وجود هر کاری می‌کنید که در کنار شما بماند، در واقع این حالت مهر طلب شما، حالت‌های باجگیر او را تقویت می‌کند.
به این صورت با یک چرخه باطل و تکراری مواجه می‌شوید که شما را به دام می‌اندازد. پس این چرخه با وجود هر دو این ویژگی‌ها ایجاد می‌شود. اغلب کسانی که به باجگیری روانی روی می‌آوردند، از نزدیک‌ترین افراد زندگی شما مانند مادر و پدر، همسر یا نامزد، خواهر و برادر، والدین و فرزندان، دوستان صمیمی و ... هستند.
پس افراد باجگیر عاطفی به راحتی می‌توانند اشخاص مهر طلب را به استثمار بگیرند و از این طریق به خواسته‌های خودشان برسند.

انواع باجگیری عاطفی

باجگیری عاطفی را با توجه به نوع و موقعیت آن می‌توان به انواع گوناگونی تقسیم کرد:

باجگیری عاطفی تنبیهی
این نوع باجگیری با تنبیه و وادار کردن فرد به انجام دادن یک کار یا دست کشیدن از آن اجرا می‌شود. برای مثال همسرتان به جای گفت‌وگو درباره علت مخالفتش با سرکار رفتن شما، می‌گوید اگر سرکار بروی ترکت می‌کنم.
در واقع فرد باجگیر در همان ابتدا و به صراحت بیان می‌کند چنانچه کاری را که من می‌خواهم انجام ندهی، تنبیه خواهی شد.

باجگیری عاطفی تهدیدکننده‌
یکی دیگر از انواع باجگیری‌های عاطفی، باجگیری تهدیدکننده است که با ایجاد حس عذاب وجدان یا دریافت توجه و ترحم فرد مقابل انجام می‌گیرد. شخصی که باجگیری عاطفی تهدیدکننده دارد، بی‌مسئولیت است و پیامد همه اتفاقات و ناتوانی‌ها یا مشکلات را به دیگری نسبت می‌دهد.
مثلا به فرد مقابل خود دائما گوشزد می‌کند که اگر به خواسته من تن ندهی، خودکشی می‌کشم و تو علت آن هستی!

باجگیری عاطفی سرزنش‌کننده
این نوع باجگیری توسط افرادی انجام می‌گیرد که همیشه معتقدند دیگران باید خودشان احساسات و خواسته آن‌ها را درک کنند. همچنین افرادی که به عنوان باجگیر عاطفی سرزنش‌کننده شناخته می‌شوند، یک نوع احساس منت گذاشتن را به دیگران منتقل می‌کنند برای مثال می‌گویند فلان کار را فقط به خاطر تو انجام دادم اما نمی‌فهمی و ... .

باجگیری عاطفی وسوسه‌کننده
کسانی که باجگیری عاطفی وسوسه‌کننده را انجام می‌دهند، افراد بسیار باهوشی هستند که با وعده‌های جذاب مانند عشق، ازدواج، پول و ... با استفاده از دیگران به خواسته‌هایشان می‌رسند. اما پس از دستیابی به آنچه می‌خواهند، افراد را رها کرده یا دوباره با وعده‌های جدید از آن‌ها سوءاستفاده می‌کنند.

افرادی که باجگیری عاطفی می‌کنند چه ویژگی‌هایی دارند؟

افراد باجگیر عاطفی با نشانه‌ها و ویژگی‌های خاصی معرفی می‌شوند و هر یک چندین مورد از این ویژگی‌ها را درون خود دارند. از مهم‌ترین ویژگی‌های فردی که به باجگیری عاطفی روی می‌آورد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

از شکست متنفرند
افراد باجگیر عاطفی از شکست متنفرند و تحمل باخت یا نه شنیدن را از دیگران ندارند. به همین دلیل به باجگیری عاطفی روی می‌آورند تا از موقعیت شکست فرار کنند.

احساس اضطراب و عدم امنیت دارند
این افراد با دو ویژگی اضطراب و احساس عدم امنیت شناخته می‌شوند و این دو مورد به شکل عمیقی درون آن‌ها وجود دارد. وجود این حس اضطراب و عدم امنیت، باعث می‌شود که این افراد به سمت باجگیری عاطفی بروند.

دوست دارند همه چیز را کنترل کنند
کسانی که با روحیه باجگیری زندگی می‌کنند، تمایل دارند که همه چیز را تحت کنترل خودشان بگیرند و برای رسیدن به این هدف و خواسته، افراد دیگر را از نظر روحی تحت فشار قرار می‌دهند.

دائما ناامید هستند
کسانی که به عنوان باجگیر عاطفی معرفی می‌شوند، افرادی هستند که عموما ناامید و از شرایط ناراضی‌اند. آن‌ها همه را اصلاح ناپذیر و شرایط را بدون تغییر می‌دانند.

روی خواسته خودشان تمرکز می‌کنند
افرادی با این ویژگی، همیشه روی خواسته خودشان تمرکز دارند و معتقدند آنچه من الان می‌خواهم باید انجام بگیرد! شخصیت کسی که باجگیری عاطفی می‌کند، در این مورد شبیه افرادی است که طرحواره استحقاق و بزرگ منشی را درون خود دارند.

خودپسند است
از دیگر ویژگی‌های افراد باجگیر عاطفی خود رای و خودپسند بودن است. آن‌ها عقیده دارند فقط رای و نظر خودشان درست است و به این ترتیب هر کاری را که خودشان اراده کنند یا دوست داشته باشند انجام می‌دهند.

ترس از رها شدن و محرومیت دارد
اگر با فردی که دائما به باجگیری عاطفی مشغول است برخورد داشته باشید، متوجه می‌شوید که به شدت از رها شدن، محرومیت و طرد هراس دارد و برای مقابله با این ترس روش باجگیری عاطفی را پیش می‌گیرد.

رفتار درست در برابر باجگیری عاطفی چیست؟

باجگیری عاطفی می‌تواند آرامش روانی زندگی را از افراد بگیرد و آن‌ها را با حجمی از احساسات ناخوشایند و نا‌آرامی‌های روحی مواجه کند. بهترین رفتار در برابر باجگیری عاطفی را می‌توان در موارد زیر قرار داد:

نقطه ضعف‌هایتان را بشناسید و آن را بروز ندهید
اولین قدم خودشناسی و آگاهی از نقاط ضعف است. سعی کنید خودتان را بهتر بشناسید و از ضعف‌هایتان مطلع شوید. یادتان باشد هیچگاه نقاط ضعف خود را بروز ندهید. زیرا به دست‌آویزی برای باجگیری دیگران تبدیل می‌شود.

نه گفتن را یاد بگیرید
توانایی «نه گفتن» به دیگران در برابر کارهایی که میلی به انجام آن‌ها ندارید، از مهم‌ترین توانایی‌هایی است که باید آن را به خوبی بیاموزید. از طرد شدن یا رها شدن توسط این افراد نترسید و هر زمان که احساس کردید کاری برخلاف میل شماست و روان شما را تحت فشار قرار می‌دهد، نه بگویید.

احساساتتان را کنترل کنید
برانگیختن احساسات و انتقال حس عذاب وجدان به شما، کاری است که باجگیران عاطفی در اغلب موارد انجام می‌دهند. بنابراین تلاش کنید که با کنترل احساسات خود، جلوی این روند را بگیرید.

تسلیم نشوید
کسی که به باجگیری عاطفی روی می‌آورد، برای فرار از حس شکست درونی خود این کار را می‌کند. تسلیم شدن شما در برابر این افراد، به آن‌ها یاد می‌دهد که هر زمان دوست دارند می‌توانند به راحتی این کار را تکرار کنند.