درس بیست و یکم تفکر و سواد رسانهای کلاس دهم | من از رسانهها هوشمندانه استفاده میکنم!
امروزه ما گریزی از رویارویی با رسانهها و پیامهای رسانهای نداریم. فناوریهای نوین ارتباطی وضعیتی را فراهم ساختهاند که افراد در کمترین زمان با کمترین هزینه، پیامهای تولیدی خود را به صورت جهانی انتشار میدهند؛ این امر ما را با پدیدهای به نام «سرریز اطّلاعات» رو به رو ساخته است.
سرریز اطّلاعات وضعیتی است که در آن، در زمینۀ یک موضوع، بیش از اندازه اطّلاعات موجود است. این پدیده میتواند موجب اضطراب و سردرگمی افراد و ناتوانی در تصمیم گیری در انتخاب یا صرف نظر کردن از همه یا بخشی از اطّلاعات شود. از سوی دیگر رسانهها هم در رقابت با یکدیگر، در ارائۀ انبوهی از اطّلاعات، سعی در استفادۀ حداکثری از فنون اقناع برای جذب ما دارند. در این حالت اگر مهارت انتخابگری را نیاموخته باشیم به آنچه جذابتر و قانع کنندهتر - و نه لزوماً مورد نیاز و مفیدتر است، جذب، و گاه به استفاده از آن وابسته میشویم؛ این وابستگی گاهی چنان پیش میرود که به «اعتیاد رسانهای» منجر میشود.
گفتوگوی کلاسی (صفحهٔ ۱۶۲ کتاب درسی)
دربارۀ پرسشهای زیر گفتوگو کنید.
- مفهوم «سرریز اطّلاعات» چه مثالهایی را در ذهن شما تداعی میکند؟
- سرریز اطّلاعات ما را با چه مشکلاتی رو به رو میسازد؟
- نقش مثبت یا منفی ما در سونامی «سرریز اطّلاعات» چیست؟
- به نظر شما «معتاد رسانهای» چه ویژگیهایی دارد؟
- امروزه اعتیاد به کدام رسانهها بیشتر است؟ آیا سن، جنسیت و ... در اعتیاد رسانهای اثرگذار است؟
- چه چیزهایی زمینه برای اعتیاد رسانهای را فراهم میکند؟
- چگونه میتوان با اعتیاد رسانهای مقابله یا آن را ترک کرد؟
- به نظر شما بین «سرریز اطّلاعات» و «معتاد رسانهای» رابطهای وجود دارد؟ دلیل خود را برای پاسخی که دادهاید، بیان کنید.
در جدول زیر تعدادی از نشانههای «اعتیاد رسانهای» درج شده است. با انتخاب یکی از درجات مقیاس برای هر نشانه، وضعیت خود را ارزیابی کنید؛ سپس نتایج را در کلاس مطرح، و با دیگران مقایسه و گفتوگو کنید.
ردیف | گزاره | مقیاس | |||
همیشه (۳) | بیشتر وقتها (۲) | گاهی اوقات (۱) | هرگز (۰) | ||
۱ | به ورزش و فعالیتهای بدنی بیمیلی نشان میدهم. | ||||
۲ | استفاده از رسانه (اینترنت و …) همهٔ فکر و ذهن مرا مشغول کرده است. | ||||
۳ | هنگامی که برای وقت گذرانی بیش از حد در استفاده از رسانه مورد اعتراض واقع میشوم، حالت تدافعی به خود میگیرم. | ||||
۴ | برای تهیهٔ رسانه و ملزومات آن (خرید گوشی، شارژ و …)، بیش از حد، و گاه بدون اطّلاع والدین هزینه میکنم؛ حتّی پولی که برای سایر نیازها در نظر گرفته شده است. | ||||
۵ | دسترسی به رسانه در من حالت شدید وجد و شادی را بر میانگیزد. | ||||
۶ | هنگام استفاده از رسانه، حساب زمان از دستم خارج میشود. | ||||
۷ | از ساعات لازم برای وقت استراحت خود برای استفاده از رسانه مایه میگذارم. (اختلال در چرخهٔ خواب شبانه روزی) | ||||
۸ | اگر به رسانه دسترسی نداشته باشم (گوشی تلفن همراه، رایانه، اینترنت و …) عصبی و آشفته میشوم. | ||||
۹ | در طول روز به طور افراطی پیامهای خود را از نظر میگذرانم. | ||||
۱۰ | به جای انجام تکالیف درسی و وظایفم، بیشتر وقت خود را با رسانه میگذرانم. | ||||
۱۱ | ترجیح میدهم وقت خود را با رسانه بگذرانم تا با دوستان و خانوادهٔ خود. | ||||
۱۲ | به وقت تعیین شده برای استفاده از رسانه قانع و متعهد نیستم. درباره میزان زمان صرف شده دروغ میگویم و هنگامی که تحت نظارت نیستم از وقت سوء استفاده میکنم. | ||||
۱۳ | برای فرار از مسئولیتها و گاهی گریز از موقعیتهای ناراحت کننده و احساسات ناخوشایند مثل افسردگی به رسانه پناه میبرم. | ||||
فراوانی | |||||
جمع |
اگر برای تعداد زیادی از این گزارهها، گزینۀ «بیشتر وقتها» را علامت زدهاید، شما در معرض اعتیاد رسانهای قرار دارید؛ در مصرف رسانهای خود بازنگری کنید.
فیلم «اعتیاد رسانهای» را ببینید.
البته قضاوت دربارۀ اعتیاد رسانهای به این سادگی نیست و باید عواملی چون شرایط اعتیاد، مخاطب و دسترسی را در نظر گرفت؛ به عنوان مثال شرایط اعتیاد به اینترنت عبارتاند از: استفادۀ بیش از سه ساعت پشت سرهم و بدون داشتن هدف خاص. پهنای باند اینترنت در کشورها نیز متفاوت است و روی زمان دسترسی به اینترنت اثر میگذارد. شرایط مخاطب در ایام تحصیل، کار، امتحانات، تعطیلات و... نیز بر زمان استفاده از رسانهها اثر میگذارد. ممکن است شما در ایام تحصیل برای انجام پژوهشهای مدرسهای خود گاهی بیش از سه ساعت از اینترنت استفاده کنید یا پس از ایام امتحانات بیشتر ساعات یک روز را برای سرگرمی به استفاده از رسانه اختصاص دهید که به معنای اعتیاد رسانهای نیست.
- نیمی از نوجوانان جهان به گوشی هوشمند اعتیاد دارند! (عصر ایران)
- مرد تایوانی پس از ۳ روز بازی مداوم در یک گیمنت درگذشت.
-هشدار قائممقام معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت: آمار اعتیاد به اینترنت دانشجویان نگران کننده است (فارس).
- تحقیقات نشان میدهد وابستگی به تلفن همراه مانع از توجه به محیط اطراف میشود.
- یک روانشناس در گفتوگو با فارس: اعتیاد به شبکههای اجتماعی به طلاق منجر میشود!
- محقق و پژوهشگر دانشگاه اصفهان: اعتیاد به اینترنت، سرآمد اعتیادهای رفتاری است (فارس).
فعّالیت در خانه (صفحهٔ ۱۶۵ کتاب درسی)
با در نظر گرفتن موارد زیر برای رژیم مصرف رسانهای خود اصول و قواعدی بنویسید تا با کمک آنها بهرهمندی خود را از رسانهها مدیریت کنید.
معیار | اصول قواعد |
هزینه |
|
زمان |
|
مکان |
|
قوانین |
|
ارز شها و باورها |
|
درس بیستم تفکر و سواد رسانهای کلاس دهم | مراقب اضافه بار باشید !
- برچسبها
- درس 21 تفکر
- تفکر دهم
دیدگاه ها