کنترل کنه واروا با اسید فرمیک

مزایا و معایب استفاده از اسید اگزالیک جهت درمان کنه واروآ

یکی از آفت های مهم زنبور عسل در ایران کنه واروآ است که هر ساله خسارت زیادی به کندوهای زنبور عسل وارد می کند.لذا جهت مبارزه و ریشه کنی کنه واروآ نیاز به یک کار منسجم و هماهنگ توسط همه زنبورداران دارد، تا با مبارزه با این کنه خسارت ناشی از آن به حداقل ممکن رسد.مبارزه با کنه واروا در دو زمان صورت می پذیرد

یکبار در بهار و یک بار در پاییز.البته بهترین زمان مبارزه با کنه واروآ پاییز و همین موقع (اواسط پاییز) می باشد.اولا تخم ریزی وجود ندارد یا بسیار کم است ، جمعیت زنبور و همچنین جمعیت کنه واروآ در حداقل ممکن است و این امر مبارزه با این آفت را ساده تر می کند.

لذا از همه زنبورداران خواهشمندیم جهت کمک به خود و سایر زنبوردارن مبارزه با این آفت را بطور جدی پیگیری کنند.و اگر تصمیم به کوچ دارند حتما بعد از کوچ اولین اقدامشان مبارزه با این انگل زنبور عسل باشد و دوستانی هم که قصد کوچک ندارند نیز اقدام به مبارزه کنند تا جمعیت کنه واروآ در ایران کاهش و رو به نابودی رود.با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با مزایا و معایب استفاده از اسید اگزالیک آشنا شوید.

اگزالیک اسید جهت مبارزه با کنه واروآ

استفاده از اسیدهای آلی مانند اسید فرمیک و اگزالیک برای مباره با کنه واروآ از چند سال گذشته توسط زنبورداران در مناطق مختلف جهان شروع شده است. تاثیر گذار بالای ۹۰ درصد اسید اگزالیک بر کنه واروآ باعث استفاده روز افزون از این اسید شده است.محلول پاشی اسید اگزالیک به همراه شربت شکر بر روی زنبورهای موجود در قاب ، اسپری کردن اسید داخل کندو و تبخیر کریستال های اسید اگزالیک با استفاده از حرارت روش هایی هستند که در حال حاضر توسط زنبورداران استفاده می شود.

با توجه به برخی تاثیرات منفی اسید بر طول عمر و عملکرد زنبورها و احتمال کشته شدن ملکه و زنبورها و همچنین عدم استفاده در زمان حضور نوزادان در کندو و محدودیت دمایی در زمان استفاده ، محققین روش جدیدی را برای استفاده از اسید اگزالیک اختراع کردند که نتایج آن در مقاله ( A new formulation of oxalic acid for Varroa destructor control applied in Apis mellifera colonies in the presence of brood) آورده شده است. که نتایج آن در مقاله بالا آورده شده است. لذا با توجه به اهمیت موضوع نکات ذکر شده در مقاله جهت بهره مندی زنبورداران گرامی به شرح زیر ذکر می شود.

مرگ و میر کنه بعد از درمان با اسید اگزالیک به وجود نوزادان در کلنی بستگی دارد. زیرا اسید اگزالیک توانایی کشتن کنه های موجود در سلول های نوزادان را ندارد.تاثیر گذاری اسید اگزالیک بر کنه واروآ در زمان حضور نوزادان در کندو ۶۰ درصد برآورد شده است.

به نظر می رسد مفید بودن اسید اگزالیک بر کنه در آب و هوای گرم و دوره های طولانی پرورش نوزادان در کندو محدود شود.میانگین دماهای استفاده شده در این آزمایش در زنبورستان ها ۲۲ ، ۳۱ و ۱۴ درجه سانتیگراد بوده است.

آزمایش در دو فصل تابستان و پاییز انجام شده است.فرمول جدید در این مقاله : استفاده از نوارهایی از جنس پلیمر سلولز به شکل U در ابعاد ۴۵ سانتیمتر * ۳ سانتیمتر * ۱٫۵ میلیمتر استفاده شده که هر نوار محتوی ۱۰ گرم اسید اگزالیک که مخلوط با ۲۰ میلی گرم گلیسیرین بوده است و به مدت ۴۲ روز در کندو در قاب های ۲ ، ۴ ، ۶ و ۸ مطابق شکل زیر استفاده شده بود.

هنگام استفاده در پاییز هیچ افزایش قابل توجهی در باقی مانده اسید اگزالیک در عسل تولید شده در فصل بعدی مشاهده نمی شود. (کنترل بیماری واروآ در زنبور عسل ، Mark Goodwin)اسید اگزالیک در موم تجمع نمی یابد و باقیمانده آن در عسل محدود بوده و سمیت آن غیر قابل توجه است. (بیماری ها و آفات زنبور عسل, انتشارات دانشگاه تهران)اسید اگزالیک قادر به کشتن کنه های داخل حجره های سرپوشیده نمی باشد و باید در فصولی (اواخر پاییز) که لارو و شفیره موجود نیست (خیلی کم است) استفاده شود. محدودیت دمای نیز ندارد.

روش تصعید اسید اگزالیک از جمیع جهات نسبت به روش های دیگر (تزریق ، اسپری) بهتر است. (Frances L.W. Ratnieks,2013)

قاعدتا هرچه اسید اگزالیک از خلوص بیشتری برخوردار باشد بهتر است (خصوصا در روش تزریق و اسپری) اما جهت تصعید ( نه تبخیر) می توانید از اسید اگزالیک صنعتی استفاده کنید و حتی در صورت وجود ناخالصی مشکلی پیش نخواهد آمد چون مواد ناخالصی در تابه بصورت خاکستر باقی خواهند ماند. بهتر است پس از چندبار استفاده ، تابه بخارساز تمیز شود.

در اسپری و تزریق اگزالیک صنعتی ایرانی مورد استفاده قرار گرفت و هیچگونه تلفاتی مشاهده نگرید، جهت استفاده بهتر است روی چند کندو تست کنید و سپس بصورت کامل استفاده کنید.(جمله صرفا خبری است نه پیشنهادی)

اسپری کردن اسید اگزالیک روی نوزاد زنبورها سبب نکروز سلول های روده میانی می شود. (Gregorc, 2004) اسپری مکرر ممکن است سبب مرگ و میر بالای زنبورها شود. (بیماری ها و آفات زنبور عسل, انتشارات دانشگاه تهران) استفاده از دوزهای بالا (حتی تا ۴ گرم برای هر کندو) ملکه کشی به همراه نخواهد داشت اما بین دز بالا و تلفات لاروها رابطه معنی داری وجود دارد .

(Marion D. Ellis, University of Nebraska, 2008)کنه کشیِ دز نرمال (۲ گرم برای هر کندو) با دز بالا (۴ گرم برای هر کندو) تفاوت قابل ملاحظه ای ندارد و توصیه می شود حتما از دز نرمال استفاده شود.
مصرف اسید اگزالیک (تصعید ، تزریق و اسپری) در کشورهای پیشرفته مجاز می باشد.

روش جدید اسید اگزالیک کنه واروآ زنبور عسل

• تعداد کنه های افتاد در روزهای مختلف اندازه گیری شده بود. بیشترین ریزش کنه در روز ۲۲ بوده است با تاثیر گذاری میانگین ۷۴ %.
• تاثیر گذاری ساید اگزالیک بر کنه در این آزمایش ۹۴% ، ۹۲% و ۹۲٫۸ % برآورد شده است.
• درمان با ان نوارها بر میزان جمعیت و مقدار نوزادان کلنی تاثیر نداشته است. همچنین مرگ و میر زنبورهای بالغ و ملکه نیز مشاهده نشده است.
• در این آزمایش میزان باقی مانده اسید اگزالیک بر عسل ، موم و زنبورها نیز بررسی شده که اثر باقی مانده نداشته است.
• در این مقاله ذکر شده است که استفاده از این روش علاوه بر مزایای ذکر شده قبلی برای اسید اگزالیک ، با توجه به اینکه اسید به آهستگی آزاد می شود مدت طولانی تر در کندو باقی مانده و تاثیر گذاری بیشتری دارد.
• اما یکی از نکات جالب توجه در این مقاله این بوده است که در آزمایش انجام شده در کشور ایتالیا روش محلول پاشی و تبخیری اسید اگزالیک تاثیر بیشتری نسبت به پلیمر سلولز داشته که دلیل آن استفاده از PH پایین بوده است. PH=1 دلیل این تاثیر گذاری ذکر شده است.
• ترکیب گلیسیرین با اسید اگزالیک در این روش باعث شده تا اسید اگزالیک به مدت طولانی تر در کلنی و بین زنبورها باقی بماند.

دو حسن این روش که در این مقاله ذکر شده است شامل :

الف ) استفاده آسان و ایمن برای زنبور و زنبوردار

ب ) ریسک حضور اسید در کلنی و تاثیر بر رشد کلنی را کاهش داده و در تابستان نیز می توان استفاده کرد.

بهترین و سالمترین درمان کنه واروآ ، توسط اسید اگزالیک انجام می شود. که علاوه بر نابودی کنه واروآ ، کنه تراشه ای در سیستم تنفسی زنبور عسل رانیز از بین می برد.امیدوارم همکاران محترم مبارزه با این کنه را در دستور کار خود قرار دهند و به جد به این امر مهم بپردازند.از اگزالیک اسید جهت مبارزه با کنه واروآ زنبور عسل به سه روش بخار دادن ، اسپری و تزریق با سرنگ استفاده می شود که نحوه صحیح هر کدام از سه روش در جدول بیان شده است.

منبع:پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی