هدف از ارتودنسی ثابت چیست؟
ارتودنسی یکی از روش های رایج و مطلوب درمان ناهنجاری های دهان، دندان و فک به حساب می آید که با استفاده از آن می توان ضمن تامین سلامت دهان و دندان، زیبایی این بخش از صورت را که تاثیر به سزایی بر چهره و جذابیت همگان دارد، فراهم کرد. ارتودنسی ثابت و متحرک دو متد کارآمد برای رفع مشکلات دهانی قلمداد می شوند که با توجه به تشخیص ارتودنتیست یکی از این دو گونه به منظور درمان به بیمار پیشنهاد می شود.
با این بخش از دلگرم همراه باشید تا بدانید ارتودنسی ثابت چه تفاوتی با ارتودنسی متحرک دارد؟
نکات مهم درباره ارتودنسی که شاید ندانید
اُرتودُنسی (Orthodontics) یکی از رشتههای تخصصی دندانپزشکی است. این کلمه مرکب است از دو واژهٔ لاتین «ارتو» به معنای «راست» و «درست»، و «ادوس» یا مشتق آن «دنس» به معنای «دندان». ارتودنسی یکی از مهمترین رشتههای تخصصی دندانپزشکی است. همچنین اولین تخصص معرفیشده در دندانپزشکی میباشد.
کار ارتودنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفتشدن نامناسب دندانهاست. این امر میتواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد، یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. درمانهای ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمانهای ارتوپدیک) متمرکز باشد. از جنبهٔ دیگر میتوان درمانهای ارتودنسی را به درمان با دستگاههای ثابت و متحرک تقسیم کرد. دستگاههای ثابت دستگاههایی هستند که در طول درمان نیازی به خارج نمودن آنها از دهان توسط بیمار وجود ندارد و اجزای اصلی تشکیلدهندهٔ آنها براکت و سیم میباشد.
براکتها همان اجزای کوچکی هستند که توسط چسب خاصی به دندان چسبانده میشوند. در بین مردم از اصطلاح سیمکشی یا سیمبستن دندان هم برای اشاره به این عمل استفاده میشود. دستگاههای متحرک انواعی هستند که بیمار میتواند در طول درمان آنها را از دهانش خارج کند، البته گاهی این خارج نمودن ممکن است بنا بر تجویز ارتودنتیست محدود به زمانهای کوتاهی مانند زمان غذاخوردن یا مسواکزدن باشد. این نوع دستگاهها در بین مردم به «پلاک» مشهورند.
هدف از درمان ارتودنسی ثابت
حرکت دندانها در فضای مناسب، تنظیم دندانهای شلوغ و اصلاح روابط دندانهای دو فک می باشد. دندان ها به این دلیل نامرتبند که یا شخص سایز فکش کوچک است و یا سایز دندان هایش درشت می باشد و جهت مرتب کردن دندان ها با ارتودنسی ثابت یا متحرک نیاز به ایجاد فضای لازم جهت وارد کردن دندان های خارج از قوس به داخل قوس دندانی داریم.
ارتودنسی ثابت (Fixed orthodontics)
منظور از ارتودنسی ثابت این است که بیمار نمی تواند دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج نماید. در دستگاه ارتودنسی ثابت اجزا به صورت نگین هایی برروی دندان چسبانده شده و ثابت می گردند. به این نگین ها براکت می گویند. این روش درمانی برخلاف درمانهای متحرک، وابسته به همکاری بیمار نمی باشد.این کش ها می توانند سفید و یا رنگی باشند . این کش ها در هر جلسه تعویض می شود ولی سیم ها ممکن است هر جلسه عوض نشود و براکت ها هم تا انتهای دوره درمانی در دهان باقی می مانند . در بعضی از موارد نیاز است که از بیمار دندان کشیده شود که براساس نوع ناهنجاری ، شدت ناهنجاری ، سن مراجعه بیمار ، می تواند هر نوع دندانی باشد که معمولاً آسیاهای کوچک فک بالا و پایین می باشد .
اما به عنوان یک قانون هرگز نباید دندانهای نیش کشیده شود حتی اگر کاملاً بیرون زده و یا نهفته باشند مگر شرایط به گونه ای باشد که دندان نیش نهفته در موقعیتی قرار گرفته باشد که امکان حرکت دادن آن وجود نداشته باشد . معمولاً دندانهای آسیای کوچک کشیده می شوند و دندان نیش در فضای مناسب قرار داده می شود . گاهی براساس شرایط موجود ممکن است یک دندان ثنایا از فک پایین در قسمت جلو کشیده شود . فواصل دندانی کشیده شده با رفع شلوغی دندانهای دیگر و یا با عقب بردن دندانهای قدامی فک بالا و پایین پر می شوند. فواصل ایجاد شده در اثر کشیدن دندانها با حرکت سایر دندانها در پایان درمان به طور کامل بسته می شود و بیمار مشکلی از نظر داشتن فضا بین دندانها ، نخواهد داشت .
معمولاً بیماران نگران هستند که در صورت کشیده شدن دندانها فضای آنها خالی می ماند اما در صورتی که دستور کشیدن دندان به درستی داده شده باشد این نگرانی بی مورد است . در اثر ارتودنسی ثابت و حرکت دندانها به فضای دندان کشیده شده ، ممکن است فضا برای رویش دندانهای عقل محیا گردد . کشیدن دندان عقل یا مولر سوم باعث مرتب شدن دندانهای جلو نمی شود و از فضای دندان عقل یا مولر سوم نمی توان برای منظم کردن دندانهای نیش یا قدامی استفاده کرد . با توجه به سلامت لثه ها و بافت های نگه دارنده دندانهاُ می توان دندانها را در هر سنی حرکت داد ولی بهتر است که درمان های ارتودنسی ثابت در سن خاصی انجام شود. گرچه با افزایش سن مختصری سرعت حرکت دندانها کاهش می یابد .
ولی به عنوان یک قانون کلی بهتر است بیمار قبل از بلوغ ویزیت شود تا بتوان از رشد فکین در جهت رفع ناهنجاری کمک گرفت. به عبارت دیگر بهترین زمان برای شروع درمان یا سن ارتودنسی ثابت می تواند قبل از بلوغ باشد. ارتودنسی ثابت به دلیل پیچیدگی و نیاز به ظرافت کاری بالاتر ، طولانی بودن مدت درمان ، در دوره دندانپزشکی عمومی آموزش داده نمی شود و آموزش آن فقط در دوره تخصصی ارتودنسی انجام می شود .
ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی متحرک یکی دیگر از روش های درمانی در ارتودنسی به حساب می آید. این روش نیز همانند ارتودنسی ثابت با نتایج مطلوبی همراه است. در ارتودنسی متحرک قالبی از فک بالا و پایین بیمار تهیه می شود و در ادامه پلاکی برای دندان ها فراهم می شود که بیمار باید در مدت زمانی خاص، آن را در دهان خود قرا ردهد. از مزیت های اصلی ارتودنسی متحرک، امکان خروج پلاک از دهان در زمان دلخواه است. بدین ترتیب بیمار می تواند در صورت احساس ناراحتی در زمان خوردن و یا آشامیدن، پلاک را از دهان خود خارج کرده و پس از خوردن و شست و شوی دهان، مجددا پلاک را در دهان قرار دهد. اگر چه رعایت بهداشت دندان ها در این روش نیز از اهمیت بالایی برخوردار است اما کار در مقایسه با ارتودنسی ثابت کمی آسان تر خواهد بود؛ از همین رو ریسک خرابی دندان ها در ارتودنسی متحرک درمقایسه به ارتودنسی ثابت کاهش خواهد یافت. ارتودنسی متحرک به نسب ارتودنسی ثابت برای درمان به هم ریختگی های شدید دندانی آن چنان موثر نخواهد بود؛ اما می توان در این روش ناهنجاری استخوانی فکین را درمان کرد.
ارتودنسی ثابت یا ارتودنسی متحرک؟
غالبا از ارتودنسی متحرک برای درمان بیماران کم سن و سال استفاده می شود، زیرا قابلیت تغییر پذیری ویژگی های استخوانی فک ها در سنین پایین تر بیشتر خواهد بود. در صورتی که در سنین بزرگسالی به علت تثبیت ساختمان های استخوانی فک ها، درمان با ارتودنسی متحرک کمی دشوار خواهد بود. از همین رو عموما افرادی که در سنین بزرگسالی به منظور درمان اختلالات دهانی و دندانی خود به متخصصین ارتودنسی مراجعه می کنند، با استفاده از ارتودنسی ثابت تحت درمان قرار می گیرند.
حتی در برخی مواقع بر مبنای تشخیص ارتودنتیست، جراحی فک نیز ضمن استفاده از ارتودنسی ثابت برای بیمار تجویز می شود. به همین جهت توصیه می شود به منظور رفع عارضه های دهان و دندان در سنین پایین تر به متخصص ارتودنسی مراجعه شود، تا ضمن هزینه کمتر، بازه زمانی کوتاه تری برای درمان در نظر گرفته شود.
درمان ارتودنسی ثابت
در درمانهای ارتودنسی ثابت می توان ماهی یک میلیمتر دندان را حرکت داد و این امر در بعضی مقاطع درمانی چندان مشهود نخواهد بود. در بعضی از موارد از بیمار براساس نوع ناهنجاری دندان کشیده می شود. در این گونه از بیماران در چند جلسه اول حرکت دندانها بخوبی مشهود است و دندانها به جای فضای خالی حرکت داده می شوند که از نظر بیمار به خوبی قابل مشاهده است. بیمار می بایست ماهی یک بار جهت درمان ویزیت شود.
در هر جلسه بعد از فعال کردن کش ها، سیم ها و یا فنرها ممکن است بیمار مقداری درد داشته باشد که به مرور زمان در هفته اول کاهش می یابد. گاهی در بین جلسات معاینه به دلیل حرکت دندانها ممکن است مقداری از انتهای سیم ها از آخرین دندان خارج شود و باعث احساس تیزی و آزار گونه بیمار شود که در این صورت نیاز است بیمار وقت اورژانس گرفته و زودتر از موعد مقرر به مطب مراجعه نماید تا انتهای سیم کوتاه شود.
در مرحله ارتودنسی ثابت براکت ها بر روی دندانها چسبانده می شوند و یک سیم از بین براکت ها گذرانده می شود که با کش های بسیار ظریف به براکت ها انداخته می شود. این کش ها می توانند سفید و یا رنگی باشند. این کش ها در هر جلسه تعویض می شود ولی سیم ها ممکن است هر جلسه عوض نشود و براکت ها هم تا انتهای دوره درمانی در دهان باقی می مانند.
در بعضی از موارد نیاز است که از بیمار دندان کشیده شود که براساس نوع ناهنجاری، شدت ناهنجاری، سن مراجعه بیمار، می تواند هر نوع دندانی باشد که معمولاً آسیاهای کوچک فک بالا و پایین می باشد. اما به عنوان یک قانون هرگز نباید دندانهای نیش کشیده شود حتی اگر کاملاً بیرون زده و یا نهفته باشند مگر شرایط به گونه ای باشد که دندان نیش نهفته در موقعیتی قرار گرفته باشد که امکان حرکت دادن آن وجود نداشته باشد.
معمولاً دندانهای آسیای کوچک کشیده می شوند و دندان نیش در فضای مناسب قرار داده می شود. گاهی براساس شرایط موجود ممکن است یک دندان ثنایا از فک پایین در قسمت جلو کشیده شود. فواصل دندانی کشیده شده با رفع شلوغی دندانهای دیگر و یا با عقب بردن دندانهای قدامی فک بالا و پایین پر می شوند. فواصل ایجاد شده در اثر کشیدن دندانها با حرکت سایر دندانها در پایان درمان به طور کامل بسته می شود و بیمار مشکلی از نظر داشتن فضا بین دندانها، نخواهد داشت.
معمولاً بیماران نگران هستند که در صورت کشیده شدن دندانها فضای آنها خالی می ماند اما در صورتی که دستور کشیدن دندان به درستی داده شده باشد این نگرانی بی مورد است. در اثر درمان ارتودنسی و حرکت دندانها به فضای دندان کشیده شده، ممکن است فضا برای رویش دندانهای عقل محیا گردد. کشیدن دندان عقل یا مولر سوم باعث مرتب شدن دندانهای جلو نمی شود و از فضای دندان عقل یا مولر سوم نمی توان برای منظم کردن دندانهای نیش یا قدامی استفاده کرد.
به شرط وجود سلامت لثه ها و بافت های نگه دارنده دندانها امکان حرکت دندانها با ارتودنسی ثابت در هر سنی وجود دارد. گرچه با افزایش سن مختصری سرعت حرکت دندانها کاهش می یابد. ولی به عنوان یک قانون کلی بهتر است بیمار قبل از بلوغ ویزیت شود تا بتوان از رشد فکین در جهت رفع ناهنجاری کمک گرفت.
ارتودنسی ثابت به دلیل پیچیدگی و نیاز به ظرافت کاری بالاتر، طولانی بودن مدت درمان، در دوره دندانپزشکی عمومی آموزش داده نمی شود و آموزش آن فقط در دوره تخصصی ارتودنسی انجام می شود. بنابراین بایستی برای درمان با ارتودنسی ثابت فقط به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد.
مدت درمان ارتودنسی ثابت
طول درمان ارتودنسی ثابت به طور متوسط 2 سال می باشد ولی براساس نوع ناهنجاری بیمار و شدت مشکل می تواند بیشتر هم بشود.
---------------------------------------------------------------------------
در طول درمان اتودنسی ثابت از چه غذاهایی باید اجتناب کرد؟
بیمار در هنگام دوره درمانی ثابت نباید غذاهایی با قوام سفت مثل ته دیگ، بلال، میوه های هسته دار، زیتون و غیره را استفاده نماید. در غیر این صورت براکت از دندان جدا می شود که می بایست براکت جدیدی برای بیمار چسبانده شود که این امر می تواند باعث طولانی شدن زمان درمان و آسیب به دندان گردد. در این دوره بیمار از نظر بهداشت، به مراقبت های خاصی نیاز دارد تا از ایجاد تغییر رنگ و پوسیدگی در دندانها جلوگیری به عمل آید.
---------------------------------------------------------------------------
انواع دستگاههای ارتودنسی
در یک دستهبندی کلی ارتودنسی در ۶ نوع انجام میشودارتودنسی متحرکارتودنسی با استفاده از براکتهای فلزیارتودنسی با براکتهای همرنگ دندانارتودنسی برایکتهای فلزی یا سرامیکی بدون الاستیکارتودنسی از پشت دندان یا سیستم لینگوالارتودنسی شفاف یا البته نوع دیگری از ارتودنسی به نام ارتودنسی سریع نیز وجود دارد که در درمانهای رایج استفاده نمیشود و به همین خاطر در این دستهبندی گنجانده نمیشود.
---------------------------------------------------------------------------
عوارض ارتودنسی چیست؟
بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.
مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.
---------------------------------------------------------------------------
سن مناسب ارتودنسی
اگر سن بیمار کمتر باشد درمان راحت تر، کوتاه تر و موفقیت آمیزتر خواهد بود.درمان بستگی به نوع ناهنجاری، شدت مشکل دارد. اگر سن بیمار کمتر باشد درمان راحت تر، کوتاه تر و موفقیت آمیزتر خواهد بود. در بیمارانی که دارای مشکل فکی هستند حتما باید بیمار را قبل از بلوغ معاینه کرد. در مورد پسرها 9 سالگی و در مورد دختر ها 8 سالگی معمولا مناسب ترین زمان است.
براساس نوع ناهنجاری می توان زودتر هم انجام شود به عبارت دیگر در بعضی از موارد باید درمان را حتی زودتر از 8-9 سالگی شروع کرد که نوع ناهنجاری تعیین کننده آن است. اگر متخصص ارتودنسی در بیمار مشکل فکی را تشخیص دهد، باید با کمک دستگاه های ارتودنسی مشکل فکی بیمار درمان شود چراکه در صورت عدم درمان در زمان مناسب، دیگر نمی توان مشکل بیمار را فقط با ارتودنسی درمان کرد و بیمار نیاز به جراحی فک خواهد داشت.
بنابراین ویزیت به موقع در درمان ناهنجاری های دندان و فک بسیار اهمیت دارد ولی اگر بیمار دارای مشکل فکی نباشد و فقط دندان های او نیاز به درمان برای ردیف شدن داشته باشند در آن موقع می توان درمان را در هر سنی انجام داد گرچه در آن شرایط هم بهتر است درمان را در محدوده 10 تا 12 سالگی شروع کرد.
بنابراین بیماری که مشکل دندانی دارد، می تواند درمان را در هر سنی به شرطی که مشکلات لثه ای نداشته باشد انجام دهد ولی اگر مشکل فکی در سنین بزرگسالی وجود داشته باشد دیگر درمان ارتودنسی به تنهایی کارساز نخواهد بود و در آن زمان بیمار نیاز به جراحی به همراه ارتودنسی خواهد داشت. اگر مشکل فکی بیمار در سنین قبل از بلوغ تشخیص داده شود می توان با ارتودنسی به تنهایی و بدون نیاز به جراحی فک، بیمار را درمان کرد. مجدداً تاکید می شود اگر بيماران كه مشكل اسكلتي در فكهايشان دارند، در سنين رشد و قبل از بلوغ به متخصص ارتودنسي مراجعه كنند، درمان موفقتري خواهند داشت و ميتوان از فرآيند رشد در درمان ارتودنسي استفاده كرد.
در بيماران بزرگسال، اگر مشكل دنداني است ميتوان با درمانهاي غيرجراحي مانند براكت و سيم مشكل را حل و دندانها را مرتب كرد ولي اگر مشكل مربوط به اسكلت فكها باشد، در يك فرد بالغ بايد نخست مشكلات دنداني را با ارتودنسي اصلاح و به دنبال آن با جراحي موقعيت فكها را اصلاح كرد.
---------------------------------------------------------------------------
مراقبت های حین ارتودنسی
در صورت مشاهده هر گونه زخم و مشکل در حین ارتودنسی به دندانپزشکی مراجعه کنند
• مراجعات منظم و به موقع به مطب دندانپزشکی
• رعایت بهداشت با دقت بسیار زیاد در ارتونسی ثابت و تمیز کردن منظم و بی وقفه براکت ها و لابه لای سیمهای ارتودنسی، چرا که عدم رعایت بهداشت باعث از بین رفتن دندانها می شود.
• در صورت مشاهده هر گونه زخم و مشکل به دندانپزشکی مراجعه کنند.
• ممکن است پس از گذاشتن پلاک و یا براکتهای ارتودنسی تا چند روزی مشکل تکلم و یا جویدن داشته باشید، نگران نباشید عادت خواهید کرد.
• از آنجایی که هزینه و طول مدت درمان ارتودنسی ثابت بیشتر است، پس بهتر آنست که هر چه زودتر نسبت به اصلاح دندانها اقدام نمایید که در صورت امکان، ارتودنسی متحرک درمان صورت گیرد.
• در حین درمان ارتودنسی از جویدن آدامس و خوردن غذاهای سفت و چسبنده اکیداً خودداری کنید.
کاربر گرامي لطفا نظرات خود را در مورد مطالب دلگرم بيان نماييد.
---------------------------------------------------------------------------
مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
- برچسبها
- ارتودنسی
- ارتودنسی ثابت
- ارتودنسی متحرک
- orthodontics
دیدگاه ها