بررسی زندگی شخصی و حرفه‌ای «رنه دکارت» پدر فلسفه مدرن

رِنِه دِکارت (René Descartes) فیلسوف، ریاضی‌دان و دانشمند فرانسوی قرن هفدهم میلادی است که به عنوان یکی از بنیان‌گذاران فلسفه مدرن شناخته می‌شود. او به خاطر تفکراتش در زمینه متافیزیک، معرفت‌شناسی و ریاضیات شهرت دارد و اثراتش بر روی علوم انسانی و طبیعی عمیق و ماندگار بوده است. دکارت به‌ویژه با جمله مشهور «می‌اندیشم، پس هستم» (Cogito, ergo sum) شناخته می‌شود که نشان‌دهنده رویکرد او به شک‌گرایی و کاوش در ماهیت وجود است.

بیوگرافی رنه دکارت

رنه دکارت در ۳۱ مارس ۱۵۹۶ در لا های راش، در شمال فرانسه به دنیا آمد. او فرزند یک وکیل بود و از سنین جوانی به علوم و فلسفه علاقه‌مند شد. دکارت تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسهٔ یسوعیان در لا فلش آغاز کرد و سپس در سال ۱۶۱۶ به دانشگاه پادووا در ایتالیا رفت و در آنجا به مطالعهٔ حقوق و ریاضیات پرداخت. در این دوران، او تحت تأثیر کارهای علمی و فلسفی عصر رنسانس قرار گرفت و به تدریج به سمت تفکرات فلسفی خود سوق یافت.

حرفه

در سال ۱۶۱۹، دکارت در حین سفر به آلمان با آرای علمی و فلسفی خود در حال شکل‌گیری بود. او به کشف‌هایی در زمینه هندسه و ریاضیات دست یافت که منجر به ایجاد هندسه تحلیلی شد. در سال ۱۶۲۰، دکارت به هلند مهاجرت کرد و به‌مدت بیش از بیست سال در این کشور زندگی کرد. این دوره از زندگی‌اش برای وی بسیار خلاقانه بود و او آثار مهمی را در زمینه‌های مختلف نوشته است.

از جمله آثار مشهور دکارت می‌توان به «تأملات در فلسفه اول»، «قواعدی برای هدایت عقل» و «گفتار در روش» اشاره کرد. در این آثار، او به بررسی اصول بنیانی تفکر و تجربه انسانی می‌پردازد و روش شک‌گرایی را به‌عنوان روشی برای رسیدن به حقیقت معرفی می‌کند. دکارت همچنین در ریاضیات نقش مهمی ایفا کرد و روش‌های جدیدی برای حل مسائل ریاضی ابداع کرد که به هندسه تحلیلی و استفاده از مختصات در ریاضیات منجر شد.

همچنین بخوانید:

بیوگرافی پروفسور یحیی عدل پدر جراحی نوین ایران

یحیی عدل ، پروفسور برجسته ایرانی که ترس جراحان را از عمل جراحی از میان برد و به آنان اعتماد به نفسی داد که به جراحی روی آورند و موفق شوند.

شهرت دکارت در چه چیزی بیشتر است؟

دکارت به عنوان اولین فیلسوف مدرن معرفی شده است. او به دلیل ایجاد ارتباط مهم بین هندسه و جبر، که به حل مسائل هندسی از طریق معادلات جبری کمک می‌کند، مشهور است.

نظریه دکارت چیست؟

دکارت نظریه دانش ذاتی را مطرح کرد و معتقد بود همه انسان‌ها با دانش از طریق قدرت برتر خدا متولد شدند. این نظریه دانش ذاتی بود که بعداً توسط فیلسوف تجربی جان لاک (1704-1632) مورد نقد قرار گرفت زیرا تجربه گرایی معتقد است که همه دانش‌ها از طریق تجربه به دست می‌آید.

رنه دکارت چه چیزی را کشف کرد؟

رنه دکارت ریاضیدان، فیلسوف و دانشمند بود. او قوانینی برای استدلال قیاسی و سیستم استفاده از حروف به عنوان متغیرهای ریاضی ایجاد کرد و نحوه ترسیم نقاط در صفحه‌ای به نام صفحه دکارتی را کشف کرد.

آیا دکارت دوگانه گرا یا dualism بود؟

دکارت دوگانه گرا بود. او معتقد بود که دو نوع عنصر در عالم وجود دارد یعنی ماده که از جمله ویژگی‌های اصلی آن این است که به لحاظ فضایی گسترش یافته است و ذهن که ویژگی اصلی آن این است که فکر می کند.

دو نظریه اصلی رنه دکارت چیست؟

دانشمندان بر این باورند که دکارت حداقل سه ایده اصلی دارد: ایده خدا، ایده ذهن (محدود) و ایده بدن (نامحدود). او در نامه‌ای که به الیزابت ارسال کرده، ایده چهارمی را نیز بیان کرده که ایده اتحاد (ذهن و بدن) است.

دستاوردها

دکارت به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران فلسفه مدرن، تأثیر زیادی بر تفکر فلسفی و علمی قرن‌های بعد گذاشت. او به‌ویژه در زمینه‌های زیر دستاوردهای مهمی داشت:

• فلسفه مدرن: دکارت نظریاتش را در زمینهوجود و شناخت به‌طور جدی مطرح کرد و به شک‌گرایی فلسفی روی آورد. او معتقد بود که برای رسیدن به حقیقت، باید به‌طور سیستماتیک به همه چیز شک کنیم.

• هندسه تحلیلی: دکارت با ابداع سیستم مختصات دکارتی، تحولی بزرگ در ریاضیات ایجاد کرد. این سیستم به‌ویژه در حل معادلات و تجزیه و تحلیل اشکال هندسی کاربرد داشت.

• فلسفه عقل‌گرایی: او یکی از پیشگامان مکتب عقل‌گرایی بود که معتقد بود عقل و تفکر، منبع اصلی شناخت و حقیقت هستند.

• تأثیر بر علوم طبیعی: دکارت در علوم طبیعی نیز تأثیرگذاری داشت و به‌ویژه در فیزیک و زیست‌شناسی بر اصول حاکم بر حرکت و عملکرد موجودات زنده تأثیر گذاشت.

افتخارات

دکارت در طول زندگی خود به افتخارات و تقدیرهای بسیاری دست یافت. آثارش در قرن هفدهم و هجده تأثیرات عمیقی بر فلسفه، ریاضی و علوم طبیعی داشتند. او همچنین به‌عنوان پدر فلسفه مدرن شناخته می‌شود و تأثیراتش هنوز در مباحث فلسفی و علمی معاصر احساس می‌شود.

• عضو پادشاهی آکادمی علوم سوئد
• جایزه پرستیژیوس آکادمی فلسفه فرانسه

زندگی شخصی

دکارت به‌طور خاص به زندگی شخصی و اجتماعی خود توجه بیشتری نداشت. او بیشتر زمان خود را در تنهایی و مطالعه می‌گذرانید. همواره به جستجوی حقیقت و دانش علاقه‌مند بود و بر این باور بود که تفکر عمیق بهترین راه برای درک جهان است. او در سال ۱۶۵۰ در استکهلم سوئد به دعوت ملکه کریستینا به آنجا رفت و در آنجا در سن ۵۳ سالگی درگذشت.

میراث

میراث دکارت در تاریخ فلسفه و علم به‌وضوح قابل مشاهده است. نظریات او در قرن‌های بعدی توسط فیلسوفان بزرگ دیگر مانند اسپینوزا، لاک و کانت مورد بحث و بررسی قرار گرفت. تأثیر او در ریاضیات و علوم نیز به‌وضوح در پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی مدرن مشاهده می‌شود.

شخصیت دکارت به نمادی تفکر منطقی و عقلانی در برابر خرافات و تفکرات غیرعلمی شناخته می‌شود. او با تأکید بر نقش عقل و تفکر در شناخت حقیقت، مسیر جدیدی برای فلسفه و علم گشود که تا به امروز ادامه دارد.

کتاب مدیتیشن رنه دکارت

در سال 1641 دکارت، مدیتیشن در فلسفه ابتدایی را منتشر کرد که در آن وجود خدا و جاودانگی روح اثبات شده است. این اثر که به زبان لاتین نوشته شده و به اساتید یسوعی در سوربن پاریس اختصاص داده شده است، شامل پاسخ‌های انتقادی به چندین اندیشمند برجسته است که توسط مرسن از فیلسوف و متکلم یانسنیست آنتوان آرناولد (1694-1612)، توماس هابز فیلسوف انگلیسی (1679-1588) و پیر گاسسندی (1655-1592) و همچنین پاسخ‌های دکارت جمع آوری شده است.
ویرایش دوم که در سال 1642 منتشر شد شامل پاسخی از پیر بوردین، ​​کشیش یسوعی (1653-1595) است که دکارت او را احمق می‌دانست. این اعتراضات و پاسخ‌ها نقطه عطفی برای بحث مشارکتی در فلسفه و علم در زمانی است که تعصب حاکم بود.

مشخصه مدیتیشن، استفاده دکارت از شک و تردید روشمند است. روشی سیستماتیک برای رد همه نوع باورهایی که تا کنون در آن‌ها فریب خورده یا ممکن است فریب خورده باشد. استدلال‌های او، از شک و تردید فیلسوف یونانی سکستوس امپیریکوس (فیلسوف قرن سوم میلادی) نشأت می‌گیرد که در آثار میشل دو مونتین (1592-1533) و پیر شارون الهیاتدان کاتولیک (1603-1541) منعکس شده است.
بنابراین دانش ظاهری دکارت بر اساس اقتدار کنار گذاشته می‌شود، زیرا حتی متخصصان نیز گاهی اوقات در اشتباه هستند. اعتقادات وی از تجربه حسی غیرقابل اعتماد اعلام می‌شود، زیرا چنین تجربه‌ای گاهی گمراه کننده است، مانند زمانی که یک جسم مربعی از دور دایره به نظر می‌رسد. 

او معتقد بود حتی باورهای او در مورد اشیاء در مجاورتش نیز ممکن است اشتباه باشد، زیرا همان طور که او خاطر نشان می‌کند، ما اغلب در مورد اجسامی که وجود ندارند خواب می‌بینیم و راهی ندارد که به طور قطعی بدانیم که خواب می‌بینیم یا بیدار هستیم.
یا این که یک مربع چهار ضلع دارد نیز غیرقابل اعتماد است، زیرا خدا می‌تواند ما را در شرایطی ایجاد کند که برای مثال هر بار که چیزی را می‌شماریم مرتکب اشتباه شویم. دکارت به عنوان راهی برای جمع بندی شک و تردید جهانی که در آن فرو رفته است، فرض می‌کند که یک نابغه شیطانی با حداکثر قدرت و حیله گری تمام نیروهای خود را به کار گرفته است تا او را فریب دهد.

اگرچه در این مرحله ظاهراً اعتقادی وجود ندارد که او نمی‌تواند در مورد آن شک و تردید ایجاد کند، اما دکارت در شهود یقین می‌یابد که وقتی فکر می‌کند حتی اگر فریب بخورد باید وجود داشته باشد. در کتاب گفتار در روش، دکارت این شهود را در عبارت من فکر می‌کنم، بنابراین هستم، بیان می‌کند. اما از آنجا که لفظ بنابراین نشان می‌دهد که شهود یک استدلال است، در کتاب مدیتیشن او فقط می‌گوید من فکر می‌کنم، من هستم. لفظ یا اصطلاح cogito یک حقیقت منطقی بدیهی است که همچنین به طور شهودی از وجود یک چیز خاص یعنی خود شخص آگاهی قطعی می‌دهد. با این وجود پذیرفتن وجود کسی که فکر می‌کند به عنوان یقین توجیه می‌شود.

اگر همه، همه چیز را به طور قطعی می‌دانستند که وجود دارد و اگر به روش دکارت در تردید در همه موارد نامعلوم پایبند باشیم آن گاه به سلیپسیسم می‌رسیم، یعنی این دیدگاه که چیزی جز خود و افکار خود وجود ندارد. دکارت برای فرار از سولیپسیسم معتقد است که همه ایده‌هایی که به اندازه cogito واضح و متمایز هستند باید صادق باشند، زیرا اگر چنین نبود در cogito نیز به عنوان عضوی از طبقه ایده‌های واضح و متمایز، می‌توان شک کرد و از آنجا که نمی‌توان به من فکر می‌کنم، من هستم، شک کرد در نتیجه همه ایده‌های واضح و متمایز باید صادق باشند.

بر اساس ایده‌های فطری روشن و متمایز، دکارت سپس ثابت می‌کند که هر ذهن یک ماده ذهنی است و هر بدن بخشی از یک ماده مادی است. ذهن یا روح جاودانه است، زیرا گسترده نیست و نمی‌توان آن را به قسمت‌های مختلف تقسیم کرد. دکارت همچنین حداقل دو دلیل برای وجود خدا ارائه می‌دهد. اثبات نهایی، که در مدیتیشن پنجم ارائه شده است با این پیشنهاد آغاز می‌شود که دکارت تصوری ذاتی از خدا به عنوان یک موجود کامل دارد. او نتیجه می‌گیرد که خدا لزوماً وجود دارد، زیرا اگر او وجود نداشت او کامل نبود.

این استدلال هستی شناختی برای وجود خدا، توسط منطق شناس قرون وسطایی سنت آنسلم کانتربری (1109-1033/34)، در قلب عقل گرایی دکارت قرار دارد زیرا دانش خاصی را در مورد یک چیز موجود صرفاً بر اساس استدلال از طریق ایده‌های ذاتی بدون کمک از تجربه حسی بیان می‌کند. دکارت در جایی دیگر استدلال می‌کند که چون خدا کامل است، انسان‌ها را فریب نمی‌دهد و بنابراین چون خدا انسان‌ها را به این باور می رساند که جهان مادی وجود دارد پس این جهان مادی وجود دارد. به این ترتیب دکارت ادعا می‌کند که مبانی متافیزیکی را برای وجود ذهن خود، خدا و جهان مادی ایجاد می‌کنند.

مدور  بودن ذاتی استدلال دکارت توسط آرنولد بیان و مورد نقد قرار گرفت و این نقد به دایره دکارتی معروف شد. از نظر دکارت، وجود خدا با این واقعیت ثابت می‌شود که دکارت تصوری واضح و متمایز از خدا دارد. اما حقیقت ایده‌های روشن و متمایز دکارت با این واقعیت تضمین می‌شود که خدا وجود دارد و فریبنده نیست. بنابراین برای نشان دادن وجود خدا، دکارت باید فرض کند که خدا وجود دارد.