مچ پا به دلیل نقشی که در راه رفتن ایفا میکند، جزء قسمتهای فعال بدن محسوب میشود. از طرفی این اندام متحمل وزن کل بدن و فشار حاصل از آن در طول روز است. این موارد یعنی کارکرد زیاد و تحمل فشار بالا باعث قرار گرفتن آن در معرض آسیبهای زیادی میشود. آسیبهایی چون شکستگی و پیچ خوردگی مچ پا جزء موارد شایعی هستند که اکثر افراد در معرض آن قرار دارند.
در این نوشته به بررسی آسیبهای وارد به مچ پا پرداخته و راههای درمان آن از زبان دکتر بابک اتوکش فوق تخصص مچ پا خواهیم پرداخت.
دلایل درد مچ پا چیست؟
مچ پا با رباطها و تاندونها احاطه شده است که ایجاد آسیب و کشیدگی در هر یک میتواند باعث ایجاد درد در آن شود. این عضو به دلیل محل قرارگیری، وزن کل بدن را در طول روز تحمل میکند. این فشار مچ پا را مستعد آسیبهایی چون آرتروز و ساییدگی خواهد کرد. از طرفی مچ پا مستعد حوادثی چون ضربه و پیچ خوردگی نیز هست. این موارد آسیبهای فیزیکی وارد به پا بوده و با ایجاد علائمی چون درد، کبودی و تورم خود را نشان میدهند. علت دیگری که برای درد پا ممکن است وجود داشته باشد بیماریهای خاص و عفونت است که در ادامه به آن میپردازیم.
شکستگی مچ پا
مچ پا متصلکننده کف و ساق پا است. مفصل آن از نوع لولایی بوده و از سه استخوان درشت نی، نازک نی و تالوس تشکیل میشود. علتهایی زیادی میتواند برای شکستگی مچ پا وجود داشته باشد تصادفات رانندگی، صدمات ورزشی، و سقوط از ارتفاع رایجترین دلایل این موضوع است. میزان شکستگی میتواند از یک موی برداشتن تا شکستگی کامل و بیرونزدگی استخوان متفاوت باشد.
شکستگی مچ پا ممکن است پس از درمان نیز همچنان مشکل زا باشد. عوارض این آسیب حتی ممکن است منجر به دفورمیتی پا شده و یا به مواردی چون آرتروز پا ختم شود.
یکی از موارد مشکل در شکستگی پا هنگام حوادثی چون سقوط از ارتفاع اتفاق میافتد که در آن استخوان تالوس دچار شکستگی میشود. در اکثر موارد این موضوع نیاز به جراحی مچ توسط جراح مچ پا دارد. شکستگی استخوان تالوس عوارض زیادی ممکن است ایجاد کند برای همین مراجعه به فوق تخصص مچ پا برای انجام معاینات بعد از عمل و تجویز موارد لازم برای درمان مچ پا ضروری است.
ضعف مچ پا
ضعف رفتن مچ پا با علائمی چون درد، بی حسی و مورمور شدن پا خود را نشان میدهد. در بعضی موارد نیز افراد از احساس سبکی که در پاهای خود هنگام خواب دارند شکایت میکنند. این مسائل معمولاً به دلایل طبیعی و ناشی از خستگی عضلات پا در اثر فشار زیادی است که به آن وارد شده است؛ مثلاً مواقعی که پیادهروی طولانی داشته باشید در پاهای خود احساس ضعف خواهید کرد؛ اما گاهی ضعف و بی حسی پا ناشی از مشکلات جدیتری است. ایجاد فشار به اعصاب و رگهای خونی در ناحیه کمر و پاها میتواند یکی از دلایل این موضوع باشد.
پیچ خوردگی مچ پا
پیچ خوردگی پا میتواند در اثر شرایطی مانند استفاده از کفش نامناسب، راه رفتن روی سطوح ناهموار و یا هرگونه حادثه دیگری اتفاق بیوفتد. این پیچ خوردگی باعث چرخش نامناسب مچ پا و در نتیجه کشیدگی رباطهای موجود در مفاصل مچ پا میشود. حتی اگر شدت حادثه بالا باشد امکان پارگی رباط نیز وجود دارد.
در اثر این حادثه ممکن است پا متورم و کبود شده و راه رفتن فرد دچار اختلال شود. درمان این مشکل نیاز به استراحت و عدم ایجاد فشار بر روی پای آسیب دیده دارد، ولی در مواردی نادر نیز امکان ضرورت جراحی بر روی مچ پای آسیب دیده وجود دارد.
پارگی تاندون آشیل
آشیل معروفترین تاندون بدن است که نقش مهمی در راه رفتن ایفا میکند. این تاندون عضله گاستروکنمیوس یعنی عضله پشت ساق پا را به استخوان پاشنه متصل میکند. پارگی تاندون آشیل شایعترین پارگی تاندون در بدن است که معمولاً در طی آسیبهای ورزشی اتفاق میافتد؛ اما گاهی دلایلی مانند استفاده از آنتی بیوتیکهای خاص، تزریق استروئید و یا حتی عامل سن و جنسیت میتواند باعث ضعیف شدن تاندون و افزایش احتمال پارگی آن شود. پارگی تاندون معمولاً با نشانههای زیر اتفاق میافتد.
درد ناگهانی احساس ضربه به پشت پا عدم توانایی خم کردن مچ پا شنیدن صدای پارگی تاندون در موارد خاص
آرتروز مچ پا
آرتروز در اثر ورم مفاصل مچ پا ایجاد میشود. این عارضه ممکن است در اثر افزایش سن، دلایل ژنتیکی و یا عوارض حاصل از حوادث دیگر برای مچ پا ایجاد شود. آرتروز معمولاً نشانههایی مانند درد، خشکی، ورم و صدا دادن مفصل را به همراه دارد.
آرتروز مچ پا را به سه دسته تقسیم میکنند. روماتیسم ناشی از تخریب غضروف موجود در مفصل در اثر بیماری خود ایمنی. آتسئو آرتریست یا آرتروز ناشی از افزایش سن و ایجاد ساییدگی در غضروف مفاصل و آرتریت تروماتیک یا آرتروز ناشی از ایجاد مصدومیت در مفصل مچ پا.
درمان درد مچ پا به نقل از بهترین فوق تخصص مچ پا
برای درمان مچ پا ابتدا باید علت درد آن تشخیص داده شود. چرا که دلایل زیادی مانند ضعف عضلاتی، نقرس، پیچ خوردگی و یا التهاب تاندون میتواند باعث ایجاد درد مچ پا شود. با مراجعه به پزشک بسته به علت درد، برای درمان مچ پا راههای مختلفی ممکن است تجویز شود. در موارد جزئی انجام حرکات ورزشی برای ایجاد کشش در تاندونهای مچ پا میتواند در رفع درد کمک کند. در مواردی نیز امکان تجویز دارد از طرف پزشک وجود دارد، اما در مواردی که التهاب پا زیاد است متخصص ممکن است اقدام به تزریق کورتیزون و یا جراحی آرتروسکوپی برای رفع التهاب و ترمیم مفصل کند.
استفاده از روش RICE
روش RICE مجموعه اقداماتی برای درمان آسیبهای عضلاتی اسکلتی است که در هنگام آسیب به مچ پا نیز کاربرد دارد. البته این مجموعه اقدامات برای آسیبهای جزئی است که نیاز به مراجعه به پزشک ندارد و با مقداری استراحت برطرف میشود. هر کدام از حروف کلمه RICE مخفف یک اقدام برای انجام است. این موارد به ترتیب عبارتند از:
استراحت دادن به مچ پا و عدم ایجاد فشار بر روی آن استفاده از کمپرس یخ بر روی مچ پا بلافاصله پس از آسیب و تا چند بار در طول روز استفاده از باندهای کششی برای فیکس کردن مفصل و محافظت از آن بالاتر نگه داشتن مچ پا از سطح قلب به دفعات متعدد
استراحت
با تمام درمانهایی که برای عارضههای مچ پا وجود دارد، اما مهمترین مسئله در این رابطه استراحت کافی و دادن زمان برای بهبودی کامل پا است. در موارد زیادی پس از انجام درمانهایی مانند جراحی بر روی مچ پا، فرد به علت نداشتن استراحت کافی عارضههای جانبی را برای پای خود ایجاد کرده است.
فیزیوتراپی
فرقی ندارد که آسیب وارده به مچ پا چه چیزی باشد. در هر صورت انجام فیزیوتراپی یکی از بهترین راهها برای بهبودی سریعتر و جلوگیری از عوارض جانبی است. همچنین انجام فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی نقش زیای در کاهش علائم درد و تقویت عضلات آسیب دیده مچ ایفا میکنند.
به طور کلی فیزیوتراپ با انجام معاینه و حتی عکسبرداری دلیل درد و قسمت مورد نیاز برای درمان را تشخیص میدهد. او با تجویز تمرینات و تکنیکهای ویژه و حتی در مواردی تجویز ماساژ درمانی و استفاده از کفشهای مخصوص به رفع درد و تقویت عضلات کمک میکند.
تزریق کورتیزون
تزریق کورتیزون از راههایی است که برای کاهش درد و التهاب در مفاصل مچ پا استفاده میشود. در این روش پزشک داروی کورتیکواستروئید را از طریق تزریق و معمولاً با بی حسی موضعی به محل وارد میکند. این روش برای مواردی مانند التهاب مفاصل، نقرس، التهاب فاسیا کف پا، آرتریت روماتوئیدی و التهاب تاندونها استفاده میشود. البته تزریق به دلیل امکان ایجاد عوارض جانبی به طور محدود به فرد انجام میشود. کورتون میتواند در ابتدای تزریق باعث ایجاد درد و التهاب در فرد شود اما این علائم و التهاب اصلی مفصل بعد از مدتی کاهش یافته و اثر آن چند ماه در فرد باقی میماند.
دارو درمانی
در مورد آسیبهای وارده به مچ پا دارو معمولاً برای کاهش درد، از بین رفتن التهاب و تسریع زمان بهبودی تجویز میشود. در این موارد ممکن است مسکنها و پمادهای موضعی توسط خود شخص مصرف شود؛ اما پزشک متخصص نیز برای درمان مچ پا داروهایی را تجویز خواهد کرد. در موارد آسیب آرتریت معمولاً داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی تجویز میشوند؛ اما در موارد التهابی سیستمیک لازم میشود تا پزشک کورتیکو استروئیدهای خوراکی را تجویز کند. برای کمک به ساخت استخوان جدید در موارد شکستگی، داروهای اوستئوپروز میتوانند مفید باشند.
جمع بندی
در این نوشته عارضههای مختلفی که ممکن است برای مچ پا ایجاد شود و راههای درمان شکستگی مچ پا را با دکتر بابک اتوکش فوق تخصص مچ پا و جراح مچ پا بررسی کردیم. در مورد این مشکلات یکی از مسائل اصلی مراجعه به موقع به پزشک برای انجام معاینات است چرا که دیده شده در مواردی فرد با مراجعه دیر هنگام باعث تشدید مشکل و سخت تر شدن فرآیند درمان شده است. ضمن اینکه این مورد میتواند عارضههای جانبی زیادی نیز برای پا ایجاد کند. از آنجایی که پا و مخصوصاً مچ پا نقش عمدهای در انجام فعالیتهای روزانه دارند. سعی کنید در موارد مربوط به آن با جدیت برخورد کنید.
دیدگاه ها