حق انتفاع چیست؟ + انواع آن ⚡ آیا حق انتفاع قابل انتقال است؟

حق انتفاع در واقع حقی است که به فرد اجازه می‌دهد تا از منافع مال دیگری بهره‌مند شود. در واقع مال در اختیار دیگری قرار داشته و منافع مال و همچنین حق بهره‌برداری از آن نیز به همان شخص تعلق دارد اما فرد می‌تواند بر اساس حق انتفاع از منافع مال دیگری نیز بهره‌مند شود.

باید بدانیم که حق انتفاع در واقع حق بهره‌برداری از مال یا منافع آن مالی است که به دیگری تعلق دارد. در حقوق مدنی اشاره شده است که در واقع با استفاده از این حق فرد می‌تواند از منفعت مالی که مالکیت آن در اختیار دیگری است استفاده نماید. دقت داشته باشید که در این حالت مال در اختیار دیگری قرار دارد و همچنین منافع آن مال نیز متعلق به شخص دیگر است اما بر اساس این حق فرد می‌تواند از منافع مال استفاده نماید. به دلیل تخصصی بودن و پیچیده بودن مسائل مربوط به حق انتفاع بهتر است که افراد از وکلای حرفه‌ای و متخصص در این زمینه کمک گرفته و مشکلات ملکی پیش آمده را با استفاده از دانش حقوقی وکلا برطرف نمایند. در این مطلب به بررسی این موضوع می‌پردازیم که حق انتفاع چیست؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در ادامه با ما همراه باشید.

حق انتفاع چیست؟ + انواع حق انتفاع

حق انتفاع در واقع حقی است که به فرد اجازه می‌دهد تا از منافع مال دیگری بهره‌مند شود. در واقع مال در اختیار دیگری قرار داشته و منافع مال و همچنین حق بهره‌برداری از آن نیز به همان شخص تعلق دارد اما فرد می‌تواند بر اساس حق انتفاع از منافع مال دیگری نیز بهره‌مند شود. در ادامه سعی داریم انواع حق انتفاع را به تفکیک مورد بررسی قرار دهیم.

• حق انتفاع سکنی

حقی است که به فرد اجازه می‌دهد برای سکونت از ملک دیگری استفاده نماید. حق انتفاع در چنین شرایطی تنها به یک شخص تعلق می‌گیرد و او نمی‌تواند این حق را به دیگری انتقال دهد. مدت زمان حق انتفاع از نوع سکنی می‌تواند محدود بوده و یا اینکه کل عمر شخص را در نظر بگیرد.

در اختیار داشتن حق انتفاع سکنی به هیچ عنوان به معنای انتقال مالکیت نیست بلکه او می‌تواند از ملک مسکونی تنها بهره‌برداری برای سکونت نماید. بسیاری از افرادی که در ایران به خصوص در شهر شیراز زندگی می کنند به دلیل عدم آگاهی از قوانین در این حوزه دچار مشکلاتی می شوند، اگر شما نیز آشنایی با قوانین ملکی ندارید، مراجعه به لیست بهترین وکلای شیراز می تواند در این مسیر راهنما باشد و با دریافت مشاوره حقوقی از وکیل، مشکلات به وجود آمده حل شود.

• حق صلح عمری (انتفاع عمری)

حالا که با این مفهوم آشنا شدیم که حق انتفاع چیست با مثال لازم است تا نکاتی را نیز درباره حق انتفاع عمری یا حق صلح عمری ارائه کنیم. بر اساس این حق فرد می‌تواند در تمام طول زندگی خود از منافع مال مورد نظر بهره‌مند شود. در واقع فرد در چنین شرایطی می‌تواند در طول مدت عمر مالک یا اینکه در تمام عمر خود از منافع مال مورد نظر با شرایطی خاص استفاده نماید.

در اختیار داشتن حق انتفاع عمری به هیچ عنوان به معنای انتقال مالکیت مال مورد نظر نیست بلکه او می‌تواند در طول حیات خود یا طول حیات فرد مالک از منافع ملک مورد نظر بهره‌مند شود. دقت داشته باشید که در این حق قابلیت انتقال وجود دارد یعنی شخص مالک می‌تواند به شخص ثالثی نیز اجازه دهد تا در طول عمر خود از منافع مال مورد نظر بهره‌مند گردد.

اگر بخواهیم مثالی در این خصوص ارائه کنیم باید بگوییم که اگر شخصی باغ میوه‌ای را در اختیار داشته باشد می‌تواند به خواهر خود اجازه دهد تا در طول عمر خود از میوه‌های آن باغ بهره‌مند گردد. البته او می‌تواند چنین شرطی را نیز در قرارداد بگنجاند که در تمام طول عمر خود و حتی عمر فرزندانش فرد می‌تواند از منافع باغ او به طور کامل بهره‌مند شود.

• حق انتفاع رقبی

حق انتفاع موقتی است که شخص مالک بسته به اختیار خود آن را به دیگری واگذار می‌نماید و به او اجازه می‌دهد تا از مال مورد نظر در زمانی محدود بهره‌مند شود. برای درک بهتر حق انتفاع رقبی باید بگوییم که اگر فردی چاه آبی داشته باشد می‌تواند برای مثال به مدت ۳ سال به فرزند خود اجازه دهد تا از منافع آن بهره‌مند شود. در چنین شرایطی نیز فرد حق مالکیت بر چاه آب یا هر نوع مال دیگری را ندارد بلکه می‌تواند از منافع آن منتفع شود.

حبس مطلق چیست؟

اعطای حق انتفاع به دیگری بدون در نظر گرفتن زمانی محدود برای آن را در اصطلاحات حقوقی و قانونی حق حبس مطلق می‌نامند. در چنین شرایطی فرد منتفع، تنها تا زمانی که مالک در قید حیات است و هنوز فوت نکرده است می‌تواند از منافع مال مورد نظر با شرایط خاص بهره‌مند شود. در حق حبس مطلق نیز هیچ گونه حقی برای مالکیت، در اختیار فرد منتفع قرار نمی‌گیرد در واقع او از نظر قانونی نمی‌تواند مالکیت ملک مورد نظر را در اختیار داشته باشد بلکه او تنها می‌تواند از منافع مالی بهره‌مند شود.

در سه مورد قبلی به هیچ عنوان مالک نمی‌تواند عقد صورت گرفته را منقضی نماید اما در حبس مطلق مالک می‌تواند هر زمان که اراده نمود به مال خود رجوع نموده و عقد را بر هم بزند. اگر با مشکلاتی از این جنس روبرو هستید از وکلای خبره مشاوره حقوقی دریافت نمایید.

آیا حق انتفاع قابل انتقال است؟

ممکن است این سوال برای شما هم آمده باشد که آیا حق انتفاع قابل انتقال است یا خیر؟ بر اساس قانون و مقررات مصوب کشو، حق انتفاع قابل انتقال به دیگری می‌باشد، اگر شخصی دارای حق انتفاع باشد می‌تواند بر اساس قانون آن را به دیگری نیز واگذار نماید. اما در اختیار داشتن این حق هیچ گونه مالکیتی ایجاد نمی‌کند و او تنها می‌تواند از منافع مالی برخوردار شود.

از طرفی چنین حقی می‌تواند به صورت کاملاً موقتی به شخص دیگری انتقال پیدا کند. از این رو قراردادی که برای واگذاری حق تنظیم می‌شود باید با دقت و وسواس تحریر شده و شرایط خاصی در آن گنجانده شود لذا بهتر است این کار را بدون داشتن دانش حقوقی انجام ندهید و از فردی متخصص کمک بگیرید. برای دانستن شرایط و نحوه انتقال حق انتفاع در ملک مشاع، وکیل ملکی در شیراز به واسطه در اختیار داشتن دانش حقوقی و ملکی بالا، می تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.

تفاوت حق انتفاع و حق ارتفاق

حق ارتفاق حقی است که به واسطه آن، فردی می تواند در موارد خاصی از منافع ملک دیگری استفاده نماید. مثلا،فردی برای آبیاری زمین کشاورزی خود باید از زمین فرد دیگری عبور کند، در این شرایط فردی که دارای حق عبور است، دارای حق ارتفاق است.

در توضیح تفاوت حق انتفاع و ارتفاق باید بگوییم، حق انتفاع برای اموال منقول و غیر منقول است، مربوط به حقوق اشخاص است و در موارد خاص و موقت به افراد تعلق می گیرد. اما در مقبل حق ارتفاق مربوط به اموال غیرمنقول بوده و از طریق ملک به مالک تعلق می یابد و از حقوق دائمی است که مالکان از آن برخوردار میشوند. در این زمینه اگر اطلاعات کافی ندارید توصیه می‌کنیم که از وکیل متخصص در زمینه املاک و مستغلات کمک دریافت کنید و حل مشکلات را به او بسپارید.

مدت زمان قانونی برای حق انتفاع چقدر است؟

در ماده ۴۴ از قانون مدنی اشاره شده است که اگر در قرارداد امضا شده، مدت زمانی برای حق انتفاع در نظر گرفته نشود، این حق تا پایان عمر مالک برای فرد در نظر گرفته می‌شود. البته ممکن است مالک پیش از فوت به مال مورد نظر رجوع پیدا کند. به طور خلاصه باید بگوییم شخصی که حق انتفاع را در اختیار دارد می‌تواند تا زمان فوت مالک از آن برخوردار گردد.

به هر حال مالک هر زمان که خواست می‌تواند به مال خود رجوع نماید و به حقی که برای انتفاع دیگری در نظر گرفته است پایان بدهد. اغلب دعاوی مطرح شده در زمینه املاک به همین موضوع اختصاص دارد.

مواردی که حق انتفاع از بین می‌رود!

بر اساس آن چیزی که در ماده ۵۳ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است می‌توانیم بگوییم که اگر مالک ملک خود را بفروشد یا به هر شکلی آن را به دیگری انتقال دهد و مالک جدید از حق انتفاع رضایت نداشته باشد می‌تواند قرارداد را فسخ کند.

موارد زوال حق انتفاع عبارتند از:

• اگر صاحب حق از حقی که داده شده است بگذرد.
• اگر مالکیت مال به خود شخص منتفع واگذار شود.
• اگر در حق انتفاع عمری شخص موردنظر فوت کند.
• اگر در حق انتفاع رقبی مدت مشخص شده سپری شود.
• اگر مالک در قرارداد انتفاع حق فسخ پیشبینی کرده باشد.
• خانه ای که حق انتفاع آن بر شخصی داده شده است تخریب شود.
• اگر مالک در حبس مطلق از حقی که به منتفع داده است رجوع کند.
• اگر از قرارداد 10 سال گذشته باشد و منتفع نتواند از حق خود استفاده کند، پس از 10 سال نیز نمی تواند ادعایی بر آن داشته باشد، برای وقف، مدت مزبور، ۲۰ سال خواهد بود.

جمع بندی

امیدواریم که با کسب اطلاعات حقوقی و تسلط بر روی قوانین و مقررات بتوانید مشکلات ملکی به وجود آمده در زمینه حق انتفاع را برطرف نموده و به سوی اهداف مد نظرتان گام بردارید. ما به این سوال پاسخ دادیم که حق انتفاع چیست و برای درک بهتر آن چند مثال ارائه نمودیم. اگر سوالی برای شما درباره متن بالا به وجود آمده است می‌توانید آن را با ما به اشتراک بگذارید.