دلگرم
امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
آشنایی با آداب و رسوم عید نوروز در کرمانشاه
31
زمان مطالعه: 9 دقیقه
کرمانشاه از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران به‌ شمار می‌رود و یکی از کلان‌ شهرهای ایران است، که در ایام نوروز شاهد سیل عظیمی از گردشگران می باشد. در مجله اینترنتی دلگرم با ما همراه شوید تا با آداب و رسوم مردم کرمانشاه در ایام نوروز آشنا شویم .

آداب و رسوم عید نوروز

کِرْمانْشاهْ (کردی: کرماشان) نهمین شهر پرجمعیت و یکی از کلان‌ شهرهای ایران و مرکز استان کرمانشاه در ایران است که دارای جمعیتی بالغ بر ۹۴۷٬۰۰۰ نفر در سرشماری سال ۱۳۹۵ و مساحت ۹۳٬۳۸۹٬۹۵۶ متر مربع است. شهر کرمانشاه بزرگترین شهر کردنشین محسوب می‌گردد و مهم‌ترین شهر در منطقهٔ مرکزی غرب ایران است.

کرمانشاه از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران به‌ شمار می‌رود و پیدایش آن به سده چهارم میلادی بازمی‌گردد و از آن دوران تا حمله اعراب به ایران به عنوان دومین پایتخت ساسانیان مورد توجه حکومت بود.

فرهنگ هر ملتی، ترکیبی از باورها، اسطوره‎ها، آئین ها، شیوه‎ها و الگوهای زندگی است که پیشینیان در طول تاریخ، ساخته و پرداخته اند. هرچند ممکن است الگوهایی که میراث گذشتگان است در گردش روزگار، دچار دگرگونی و نسل های بعدی بازنگری کنند.

متأسفانه امروزه عادت ها و رسوم نژاد ایرانی، هر روز بیش از پیش، دست خوش فراموشی گشته و کم تر خود را در میان مردم نشان می دهد!

یکی از بهترین یادگارهایی که در این زمان می توان برای تاریخ ایران گذاشت، ضبط همین آداب و رسوم است که در تاریخ افکار ملت ایران گذشته است. یکی از جلوه های هویت که در فرهنگ عامه ی چندین هزارساله ی مردم ایران جایگاه خاصی پیداکرده، عید نوروز است.

آداب و رسوم عید نوروز در کرمانشاه

آداب و رسوم عید نوروز در کرمانشاه

در کرمانشاه، در گذشته آداب و رسوم عید نوروز از شب چهارشنبه سوری گرفته تا سیزده به در از جمله قاشق زنی، شال اندازی مرسوم بود. در شب های نوروز، شال اندازی تا نیمه های شب ادامه دارد.

در مناطق روستایی کرمانشاه، سفره ی نوروزی را با شکوه بسیار، در کنار نان برنجی، ماست، گندم و تخم مرغ مهیا می کنند. اهالی خانه با لباس های نو در خانه حاضر شده و باور دارند روان نیاکان شان در نوروز شاهد رفتار و نوع پوشش آن هاست.

مردان با شلیک گلوله در ساعت تحویل سال، شادمانی خود را از آغاز سال جدید ابرازمی کنند. پس از تحویل سال، مردم برای دید و بازدید به خانه ی هم می روند که خانه ی سادات در اولویت است. همان شب، پولی به نام «ته کیسه» که نماد برکت است از بزرگان گرفته می شود.

آداب و رسوم چهارشنبه سوری در کرمانشاه

آداب و رسوم چهارشنبه سوری در کرمانشاه

کلمه چهارشنبه سوری در کردی به زبان کرمانشاه چوارشمه سوری گفته می شود.

مردم کرمانشاه چهارشنبه سوری را با شوق و شور بسیار برگزار می کنند و کوچک و بزرگ در برگزاری جشن آخرین چهارشنبه سال شرکت می نمایند.

رسم های گوناگون و متنوعی در مراسم چهارشنبه سوری در کرمانشاه برپا می گردد که ریشه در باورهای کهن ایرانی دارد. رسم هایی چون آتش بازی، قاشق زنی، کوزه شکستن، آب از چشمه آوردن و کلی رسوم دیگر.


میر نوروزی یا همان عمو نوروز در کرمانشاه

 عمو نوروز در کرمانشاه

از جمله آیین‎های این جشن ها که برای شوخی و سرگرمی بود، میر نوروزی یا همان عمو نوروز است. شخصی با لباس قرمز و صورتی سیاه شده که رفتار و دستورهایش خنده آور بود و در پایان جشن، از ترس آزار مردمان فرار می کرد.

کسانی را که در روزهای نخست فروردین، با لباس‎های قرمز رنگ و صورت سیاه شده در کوچه، گذر و خیابان می‎بینیم که با دایره زدن و خواندن مردم را سرگرم می کنند و پولی می گیرند؛ بازمانده ی سرگرمی‎ ها، انتخاب «میرنوروزی» و «حاکم پنج روزه» است .

که تنها در روزهای جشن نوروزی دیده می شوند و آنان در شعرهای خود می گویند: حاجی فیروزه، عید نوروزه، سالی چند روزه.


شال درکی یا شال اندازی یکی دیگر از آداب نوروز در کرمانشاه

شال درکی یا شال اندازی یکی دیگر از آداب نوروز در کرمانشاه

از رسم های بسیار جالب شب عید، «شال درکی» یا «شال اندازی» است. جوانان در شب عید دستمال یا شال خود را از منافذ تعبیه شده در سقف اتاق ها به داخل اتاق آویزان کرده و عیدی خود را از صاحب خانه می طلبند و هنگام شال اندازی شعرهای خاصی می خوانند.

همه هر پیش آمد بدی را در این روز بدشگون دانسته و معتقدند که با شادبودن در چنین روزی، سراسر سالِ تازه را به خوشی خواهند گذراند.

در قدیم بچه ها روی بام خانه های دهکده می رفتند و از روزنه ی بام ها، شال هایی را که درازای آن تا چندمتر می رسید، به درون اطاق ‎ها آویزان می کردند و صاحب خانه را آوازمی‎دادند .

و به کردی می گفتند: «شال دَر، هات هات، پَرِ شالم نسوزی، پر شال مان را نسوزانی (شال آویزان، آمد آمد، گوشه ی شالم را نسوزانی، آن را خالی برنگردانی)».

صاحب خانه درون شال آن‎ها، گردو، بادام، شیرینی، نخود و کشمش و تخم مرغ پخته می گذاشت و شال را گره می‎زد و می گفت: «هَل کیشِ بان (بالا بکش)». در مواردی، برای شادی بیش تر و شوخی، صاحب خانه داخل شال زغال گداخته ای می گذاشت و بالا می‎فرستاد.


رسم آب پاشی از آداب نوروز در کرمانشاه

رسم آب پاشی از آداب نوروز در کرمانشاه

از مراسم کهن ایرانیان در نوروز، رسم آب‎ پاشی به یک دیگر، آب‎تنی و شست وشوی خود با آب بوده است. «بیرونی در پیدایی رسم آب‎پاشی در میان ایرانیان، انگیزه های گوناگونی را یاد کرده است.

مثلاً می نویسد: چون تن انسان در زمستان به کثافت های آتش، یعنی دود و خاکستر آلوده می شود، مردم با آب پاشی به خود، یا آب تنی، این کثافت ها را از خود دور و خود را تطهیر و پاکیزه می‎کنند.

امروزه رسم آب تنی و آب پاشی در نوروز، کم تر معمول است و تنها بقایای آن را در آئین های مربوط به جشن چهارشنبه سوری می‎توان دید. این رسم هنوز میان گروهی از مردم سرزمین‎های همسایه ایران، از جمله شیعیان پاکستان رایج است.

رسم دید و بازدید از آداب نوروز در کرمانشاه

از نخستین روز آغاز نوروز تا روز دوازدهم فروردین، مردم به یک دیگر شادباش می گویند. «در نخستین روز عید، بستگان و دوستان به دیدن کسانی که عزیزی را در سال کهنه از دست داده اند، می روند و به بازماندگان او «سرسلامتی» می‎دهند.

در شهرها، افرادی که پایه و شأن اجتماعی در جامعه دارند، روزی را در خانه می‎مانند، یا به اصطلاح «می‎نشینند» تا دیگران برای «عید مبارکی» به دیدن شان بروند.

در روستاها نیز رعایا به دیدن مالک، کدخدا و ریش سفیدان می‎روند. در دید و بازدیدها، مردم به یک دیگر دست می‎دهند و کوچک‎ترها، دست بزرگ‎ ترها و بزرگ‎ترها، روی هم دیگر را می‎بوسند و عید مبارکی می‎گویند.

رسم نو روزانه از آداب نوروز در کرمانشاه

رسم نوروزانه یا عیدانه از دیرباز در ایران، میان مردم طبقه ها و اقشار مختلف، معمول بوده است. در قدیم، رسم عیدی دادن ایرانیان در نوروز، چنان شیوع یافته بود که در دوره ی عباسی، مردم و خلیفه، میان خود هدیه‎ ی نوروزی ردوبدل می کردند.

«تا چندی پیش، عیدی کودکان، تحم مرغ رنگین، سازدهنی، عروسک، جغجغه، سکه ی صاحب زمان، آجیل و نخودچی کشمش بود. اغلب سکه از پنج ریالی تا سکه های طلا، عیدی داده می ‎شود ».


بازی ها و نمایش های نوروزی در کرمانشاه

بازی ها و نمایش های نوروزی در کرمانشاه

بازی‎ها و نمایش ها، مجموعه ای از رفتارهای آئینی هستند که افزون بر شادی آفرینی و سرگرم کردن مردم، پیوندی عمیق با گردش سال و نظم و سامان زندگی دارند.

یکی از بازی های نوروزی کِلاورفِنَکی (کلاه قاپیدن) است. در این بازی، دسته ای دستمال یا کلاهی بر سر می گذارند و کنار هم می نشینند. دسته‎ی دیگر، به طور ایستاده دور آن ها حلقه می زنند.

با شروع بازی، دسته ‎ی ایستاده به سوی کسانی که نشسته اند، حمله می کنند و می کوشند دستمال یا کلاه آن ها را بردارند. گروه نشسته باید از خود دفاع کنند و نگذارند کسی دستمال سر آن ها را بردارد.

بازیکنان ایستاده، داخل دستمال یا کلاهی که از سر بازیکنان برداشته اند، سنگ می گذارند و آن را پرتاب می کنند. اگر صاحب کلاه بتواند کلاه خود را در هوا بگیرد، برنده است؛ وگرنه باید دوباره کلاه را به سر کند و برای دور دوم بازی بنشیند.

مراسم سیزده به در

مراسم سیزده به در

اغلب کرمانشاهیان در روز سیزده به در کوفته می پزند و در طبیعت باصفای استان، با خانواده های خود میل می کنند. سبزه های نوروزی را در روز سیزده به در با خود می برند و جوانان دمِ بخت، به امید بازشدن بخت خود در سال نو، سبزه گره می زنند و سپس سبزه ها را در آب روان می اندازند تا بلا و ناپاکی را با خود ببرد.

کلام آخر: نوروز، جشن طبیعت، جشن آفرینش، جشن پیروزی نور بر ظلمت و گسترش بنیادها و عناصر مدنیت بوده است. انسان در نوروز، با مجموعه رفتارهای نمادینِ رمزگونه، همراه است. در یک استحاله ی درونی و بیرونی، نخست همه ی تعلق های ناپاک و نامقدس زندگی دنیوی را که از سیاهی و تباهیِ کهنگی برخاسته، از خود و فضای زیست ـ بومی خود می‎زداید و دور می سازد؛ سپس با تازه شدن زمان و سال و نوزایی آفرینش در طبیعت، در ساحتی معنوی و قدسی، باز زاده می شود. آن گاه با نیرو و توانی تازه، برای پذیرش وظایف و قیود اجتماعی زندگی، در یک سال دیگر، آمادگی می‎یابد و آن را با سال نو آغازمی کند.

بیشتر بخوانید:

آشنایی با آداب و رسوم مردم آبادان در ایام نوروز

آشنایی با آداب و رسوم عید نوروز در لرستان

آشنایی با آداب و رسوم عید نوروز در قزوین



این مطلب چقدر مفید بود ؟
5.0 از 5 (31 رای)  

۱ دیدگاه

شما هم می توانید نظرات خود را ثبت کنید

Sogol | ۶ روز پیش
امیدوارم دل مردم ایران همیشه مثل نوروز شاد و بی غم باشه🙏🏻
0
0

hits