قصاص عضو چه شرایطی دارد ؟
قصاص عضو چیست ؟
به گزارش دلگرم : هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دایمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنیعلیه گردد در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنیعلیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم میشود.در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
مجازات جنایت عمدی بر عضو
مجازات جنایت عمدی بر عضو در صورت تقاضای مجنیٌ علیه یا ولی او و وجود سایر شرایط مقرر در قانون، قصاص و در غیر این صورت مطابق مواد دیگر این قانون از حیث دیه و تعزیر عمل میگردد.جنایت بر عضو عبارت از هر آسیب کمتر از قتل مانند قطع عضو، جرح و صدمه های وارد بر منافع است.
زن و مرد مسلمان در قصاص عضو برابرند
زن و مرد مسلمان، در قصاص عضو برابرند و مرد به سبب آسیبی که به زن وارد میکند، به قصاص محکوم میشود لکن اگر دیه جنایت وارد بر زن، مساوی یا بیش از ثلث دیه کامل باشد، قصاص پس از پرداخت نصف دیه عضو مورد قصاص به مرد، اجرا میشود.حکم مذکور در صورتی که مجنیٌ علیه، زن غیرمسلمان و مرتکب مرد غیرمسلمان باشد نیز جاری است.ولی اگر مجنیٌ علیه، زن مسلمان و مرتکب، مرد غیرمسلمان باشد، مرتکب بدون پرداخت نصف دیه، قصاص میشود.
جنایت های متعددی در یک یا چند عضو
اگر به علت یک یا چند ضربه، جنایت های متعددی در یک یا چند عضو به وجود آید، حق قصاص برای هر جنایت، به طور جداگانه ثابت است و مجنیٌ علیه می تواند درباره بعضی با مرتکب مصالحه نماید، نسبت به بعضی دیگر گذشت و بعضی را قصاص کند.
جنایت بر عضو
اگر جنایت بر عضو، دارای مراتب باشد، مجنیٌ علیه می تواند با رضایت مرتکب قسمتی از جنایت را قصاص کند مانند آن که در جراحت موضحه به متلاحمه و در قطع دست از آرنج به قطع دست از مچ بسنده و از قصاص قسمت دیگر گذشت یا مصالحه نماید.
جنایت عمدی بر اعضای متعدد
هرگاه کسی جنایت عمدی بر اعضای متعدد یک نفر وارد کند و امکان قصاص همه آنها نباشد مانند این که هر دو دست یک نفر را قطع کند و خود یک دست بیشتر نداشته باشد، مرتکب در مقابل جنایت هایی که قصاص آن امکان دارد، قصاص میشود و برای دیگر جنایات، به پرداخت دیه و تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» محکوم میشود.هرگاه کسی جنایت عمدی بر اعضای چند نفر وارد کند، اگر امکان قصاص همه آنها باشد، قصاص میشود و اگر امکان قصاص برای همه جنایات نباشد مجنیٌ علیه اول که جنایت بر او پیش از دیگری واقع شده است، در استیفای قصاص مقدم است و در صورت انجام قصاص، مرتکب برای جنایاتی که محلی برای قصاص آن نیست به پرداخت دیه و تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» محکوم میشود.
وقوع دو جنایت، در یک زمان
اگر وقوع دو جنایت، در یک زمان باشد، هریک از دو مجنیٌ علیه میتوانند مبادرت به قصاص کنند و پس از استیفای قصاص، برای دیگر جنایتهایی که قصاص ممکن نیست، مرتکب به پرداخت دیه و تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» محکوم میشود.در صورتی که پس از قصاص اول، محل قصاص برای مجنیٌ علیه دوم باقی باشد لکن کمتر از عضو مورد جنایت از او باشد، می تواند مقدار موجود را قصاص کند و مابه التفاوت را دیه بگیرد مانند این ذکه مرتکب، نخست انگشت دست راست کسی و آن گاه دست راست شخص دیگری را قطع کرده باشد که در این صورت، مجنیٌ علیه اول در اجرای قصاص مقدم است و با اجرای قصاص او، مجنیٌ علیه دوم میتواند دست راست مرتکب را قصاص کند و دیه انگشت خود را نیز از او بگیرد.
اجرای قصاص عضو
قصاص بر دو نوع قصاص نفس یا جان و قصاص عضو تقسیم می گردد که قصاص عضو زمانی که جنایت عمدی یا جرم عمدی نسبت به اعضای بدن فرد دیگری وارد گردد اعمال می شود جنایت بر عضو از قطع یکی از اعضای بدن تا خراشیدگی سطحی را شامل می شود که باید در هر صورت فرد مجرم باید عمد و آگاهی از عمل خود داشته باشد و گرنه به مجازات دیه یا تعزیر محکوم می شود که در واقع مجازات قصاص عضو بر طبق قانون مجازات اسلامی تقاضای مجنی علیه یا ولی او و در صورت وجود سایر شرایط منجر به قصاص عضو می شود که شرایط قصاص عضو در قانون مجازات اسلامی بیان شده است که در صورت وجود آن ها قصاص اجرا می شود .
به عنوان مثال : تصادفات رانندگی هرچند منجر به قطع عضو گردد چون جرمی غیر عمدی است مجازات قصاص اعمال نمی شود بلکه راننده مقصر باید دیه پرداخت کند و در صورت عدم توانایی پرداخت دیه به مجازات حبس محکوم می گردد ولی اگر فردی دیگری را مورد ضرب شتم قرار دهد و منجر به آسیب جسمی دیگری شود قصاص می شود چون این جرم عمدی می باشد .
مجازات قصاص برای مرد و زن چگونه است؟
شرایط قصاص عضو
در قصاص عضو، علاوه بر شرایط عمومی قصاص، شرایط زیر با تفصیلی که در این قانون بیان میشود، باید رعایت شود:
- الف- محل عضو مورد قصاص، با مورد جنایت یکی باشد.
- ب- قصاص با مقدار جنایت، مساوی باشد.
- پ- خوف تلف مرتکب یا صدمه بر عضو دیگر نباشد.
- ت- قصاص عضو سالم، در مقابل عضو ناسالم نباشد.
- ث- قصاص عضو اصلی، در مقابل عضو غیراصلی نباشد.
- ج ـ قصاص عضو کامل در مقابل عضو ناقص نباشد.
رعایت تساوی در قصاص عضو
رعایت تساوی مقدار طول و عرض، در قصاص جراحات لازم است لکن اگر طول عضو مورد قصاص، کمتر از طول عضو آسیب دیده در مجنیٌ علیه باشد، قصاص نباید به عضو دیگر سرایت کند و نسبت به مازاد جنایت، دیه گرفته میشود لکن میزان در عمق جنایت، صدق عنوان جنایت وارده است.اگر عضو مورد جنایت، سالم یا کامل باشد و عضو مرتکب، ناسالم یا ناقص باشد، مجنیٌ علیه میتواند قصاص کند یا با رضایت مرتکب، دیه بگیرد.عضو ناسالم، عضوی است که منفعت اصلی آن از بین رفته باشد مانند عضو فلج و در غیر این صورت، عضو سالم محسوب میشود، هر چند دارای ضعف یا بیماری باشد.عضو قوی و صحیح، در برابر عضو ضعیف و معیوب غیرفلج، قصاص میشود.عضو کامل، در برابر عضو ناقص قصاص نمیشود لکن عضو ناقص، در برابر عضو کامل قصاص میشود که در این صورت، مرتکب باید مابه التفاوت دیه را بپردازد.
عضو ناقص، عضوی است که فاقد بخشی از اجزاء باشد مانند دستی که فاقد یک یا چند انگشت یا فاقد بخشی از یک یا چند انگشت است.اگر عضو مورد جنایت و عضو مورد قصاص، هر دو ناقص یا ناسالم باشند، فقط در صورتی که نقصان و عدم سلامت در عضو مورد قصاص، مساوی یا بیشتر از عضو مورد جنایت باشد، حق قصاص ثابت است.اگر عضو مورد جنایت، زائد باشد و مرتکب، عضو زائد مشابه نداشته باشد، به پرداخت ارش محکوم میشود.اگر رعایت تساوی در طول و عرض و عمق جنایت، ممکن نباشد و قصاص به مقدار کمتر ممکن باشد مجنیٌ علیه میتواند به قصاص کمتر، اکتفا کند و مابه التفاوت را ارش مطالبه نماید و یا با رضایت جانی دیه جنایت را بگیرد.
در چه مواردی قصاص ساقط است ؟
در جنایت مأمومه، دامغه، جائفه، هاشمه، مُنقّله، شکستگی استخوان و صدماتی که موجب تغییر رنگ پوست یا ورم بدن میشود، قصاص ساقط است و مرتکب علاوه بر پرداخت دیه به تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» نیز محکوم میشود.حکم مذکور در هر مورد دیگری که خطر تجاوز در قصاص عضو یا منافع وجود داشته باشد نیز جاری است.
شرایط و مراحل اجرای حکم قصاص !
نحوه اجرای قصاص عضو
اجرای قصاص عضو باید تحت شرایطی که در قانون مجازات اسلامی بیان شده صورت گیرد به دلیل آن که هدف قانونگذار این است که کمترین آزار به فرد مجرم برسد و آسیبی که در مجازات قصاص به فرد مجرم وارد می شود باید برابر با آسیبی که به فرد دیگر وارد کرده است باشد .
اجرای قصاص عضو باید با ابزار قطع و جرح تیز ، غیر آلوده و مناسب با اجرای قصاص باشد .مجازات قصاص باید با جنایت انجام شده برابر باشد برای رعایت تساوی باید حدود جراحت کاملا اندازه گیری شود . اگر زن باردار به مجازات قصاص عضو محکوم شود و در اجرای قصاص قبل و یا بعد از وضع حمل احتمال تلف یا اسیب به به طفل وجود داشته باشد قصاص تا از بین رفتن خطر احتمالی به تعویق می افتد . اگر مرتکب بیمار باشد یا شرایط زمان و مکان به گونه ای باشد که در قصاص بیم یا ترس سرایت به جان یا صدمه دیگری باشد اگر امکان رفع مانع وجود داشته باشد قصاص اجرا می شود ولی اگر نتوان موانعی که موجب عدم اجرای حکم قصاص می شود را رفع کرد مجازات قصاص به تاخیر می افتد .لازم به ذکر است که بر طبق قانون مجازات اسلامی زمانی که عضو مرتکب جرم قصاص می شود باید بدون بی هوش کردن یا بی حس کردن عضو انجام شود مگر این که زمانی که جنایت انجام شده در حال بی هوشی یا بی حسی دیگری اتفاق افتاده باشد و همچنین مداوا یا بی هوش کردن مرتکب و بی حس کردن عضو او پس از اجرای قصاص جایز است .به عنوان مثال اگر فردی به عمد چشم انسان دیگری را نابینا کند به مجازات قصاص عضو محکوم می شود و چشم مرتکب نیز توسط قصاص کننده نیز چشم مرتکب را نابینا می کند .
دیدگاه ها