اصول کاشت و پرورش خارمریم

معرفی گیاه خارمریم

خارمریم با نام انگلیسی Milk thistle و نام علمی Silybum marianum از خانواده Asteraceae، یک گیاه دارویی دوساله است که به طور خودرو در حاشیه های جاده های بیرون شهر، زمینهای بایر و محوطه خارجی زمینهای زراعی در اروپا و آسیا رشد می کند و در ایران نیز زیاد است .

اکثریت مردم خارمریم را جز علف‌های هرز و یا گیاهان بی مصرف می‌دانند اما این در حالی است که خار مریم یک گیاه دارویی با خواص منحصر به فرد است. خار مریم گیاهی است بلند با گل درشت توپی شکل، خاردار و تیز که از سال‌ها قبل خواص ضدالتهابی، آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی آن مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. همچنین به دلیل داشتن مقدار زیادی سیلیمارین که یک ترکیب شیمیایی موجود نهفته در این گیاه است، آن را به یک داروی مفید برای امراض کبد تبدیل کرده است.

سیلیمارین یک گروه از فلاونوئیدها (سیلیبینین، سیلیدینین و سیلیکریستین) است که برای کمک به تعمیر سلول‌های کبدی هنگامی که از طریق مواد سمی آسیب دیده اند، کمک می‌کند.

مشخصات گیاه شناسی خارمریم

برگهای آن بزرگ و تخم مرغی شکل است که خاردار بوده و لبه های برگ دندانه دار میباشد جالب است بدانید که در اطراف رگبرگها، لکه های سفید رنگ وجود دارد. گلهای آن لوله ای شکل و بزرگ بوده که به رنگهای صورتی و ارغوانی رنگ دیده می شوند که در اردیبهشت و خرداد ماه شکوفا می شوند. ریشه آن ضخیم و ساقه آن ساده و بدون کرک و مقداری منشعب است. میوه آن براق و قهوه ای مایل به سیاه می باشد که بذرهای زرد رنگ داخل آن قرار دارد.

نیازهای محیطی خارمریم

برای رشد نیاز به هوای گرم و آفتاب کامل نیاز دارد و توجه کنید که خاک تحت کشت آن نباید خیلی سبک و بدون مواد مغذی باشد. از نظر آبیاری هم بخصوص در اول کشت به آبیاری منظم دقت نمایید و زمین کشت هم زهکش مناسب داشته باشد.

دما: بذرها در دمای ۸ تا ۱۰ درجه سانتی گراد جوانه می زنند، ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی بذر، بین ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است.

نور: ماریتیغال در طول رویش به هوای گرم و آفتاب فراوان نیاز دارد.

خاک: خار مریم را در هر نوع خاکی می توان کشت کرد. خاکهای کاملاً شنی و عاری از ماد غذایی برای کشت این گیاه مناسب نیستند و باعث کاهش عملکرد می شوند. ماریتیغال به بسیاری از علف کشها حساس است.

روش تکثیر خارمریم

کشت این گیاه از طریق بذر صورت می گیرد که به صورت نواری کشت می گردد تا برداشت مکانیکی آن راحت باشد. پس از کشت باید آبیاری مناسب انجام شود تا رشد بهتر آن صورت گیرد. اگر منطقه سرد است، در بهار و اگر گرم است در پاییز کشت کنید اما توجه داشته باشید که کشت در بهار را حتما در بهار انجام دهید و به تاخیر نیافتد زیرا در غیر این صورت به ساقه نمیرود و تولید به شدت کاهش می یابد.

نکات و شرایط لازم قبل از کاشت بذر خارمریم

قبل از اینکه خارمریم را در حیاط منزل‌تان بکارید، مطمئن شوید که در منطقه شما کاشت این گیاه ممنوع نیست. چون برخی آن را به عنوان علف هرز می‌شناسند و خرید و فروش آن را ممنوع کرده اند. از آنجا که خارمریم گیاهی است که به سرعت تکثیر می‌شود باید مراقب باشید که در هنگام کاشت، جاهای دیگر رشد نکند. گل خارمریم حاوی 200 دانه است که به سرعت پراکنده شده و رشد می‌کند. خار مریم در دمای بین صفر تا 30 درجه سانتی‌گراد مستعد رشد است و در هنگام رشد تا یک دهه مقاوم بوده و به رشد خود هرساله ادامه می‌دهد و هنگامی که رشد کند و دانه‌هایش پراکنده شود، جلوگیری از رشد آن خیلی سخت خواهد بود. این دانه‌ها برای دام‌ها سمی هستند و اگر در مزرعه آن‌ها را کشت می‌دهید باید مراقب باشید که از دسترس حیوانات دور باشد و یا اگر دامدار هستید باید این کشت را خارج از مزرعه انجام بدهید.

کاشت بذر گیاه خار مریم

با وجود همه نگرانی‌های موجود در مورد این گیاه، اما رشد و کشت آن بسیار ساده است. خار مریم هر خاکی را تحمل می‌کند و رشد می‌کند و در شرایط خشکسالی کاملا مقاوم است. مثلا شما می‌توانید آن را بکارید و به حال خود رها کنید، بعد از مدتی رشد کرده و شما را غافل گیر می‌کند. اما برای حصول اطمینان می‌توانید مراحل زیر را برای کشت بهتر دنبال کنید:
1. منطقه آفتابی یا کمی سایه دار را برای کشت انتخاب کنید.
2. دانه‌ها را در بهار درست بعد از آخرین یخبندان و سرمای زمستان بکارید.
3. سه یا چهار بذر را در عمق 6 میلی‌متری بکارید.
4. بین بذرهای خار مریم 75 تا 90 سانتی‌متر فاصله بگذارید.
5. 24 ساعت قبل از کاشت بذرها را در آب بخیسانید.
6. پس از کاشت مراقبت کنید که هرگیاه نازک به یک گیاه قوی و بزرگ تبدیل می‌شود پس رعایت فاصله مهم است.
7. بذر گیاه خار مریم پس از سه هفته در دمای 15 تا 20 درجه سانتی گراد قابلیت جوانه زنی دارند.

اگر می‌خواهید که در داخل خانه بذرهای خارمریم را بکارید، دانه‌ها را حدود دوماه قبل از آخرین سرمای زمستان تهیه کنید. ابتدا گلدان‌ها را با ماسه و کود پر کنید و سپس دستورالعمل‌های بالا را دنبال کنید. بذر خارمریم در فضای داخلی پس از دوسال گل می‌دهد اما گیاهان خارج از خانه با مراقب‌های خاص ممکن است بعد از یک سال گل دهند و سالیانه رشد کنند.

خارمریم حشرات گرده افشانی مثل زنبور و پروانه را به خود جذب می‌کنند و علاوه بر این بسیاری از گونه‌های پرندگان از دانه‌های آن نیز برای خوراکی استفاده می‌کنند. حتی در اواخر تابستان یا اوایل پاییز که گیاه کاملا خشک می‌شود، پرندگان از ساقه‌های آن تغذیه می‌کنند چون ساقه‌ها هم حاوی دانه‌های خوراکی برای پرندگان نیز می‌باشد.

برداشت و جمع آوری گیاه خار مریم

با توجه به وجود خارهای بسیار زیاد این گیاه، لازم است هنگام برداشت گل‌ها یا لمس ساقه‌ها حتما دستکش‌های ضخیم باغبانی بدست داشته باشید. یک گیاه خار مریم ممکن است بیش از 6000 دانه داشته باشد که بعد از برداشت حدود 90 درصد آن قابل کشت مجدد نیز هستند.

اگر شما قصد جمع آوری دانه‌ها را دارید و می‌خواهید آن‌ها را قبل از اینکه گیاهان به طور کامل رشد کنند برداشت کنید و اگر گیاهان مراقبت کافی نداشته باشند، سرهای دانه به تنهایی از بین می‌روند و برداشت دانه می‌تواند غیرممکن باشد. این به این دلیل است که هنگامی که گل‌های خاردار شروع به خشک شدن می‌کنند (معمولا در پاییز)، دانه های سفیدی، به نام پاپوس (شبیه به قاصدک) تولید می‌کنند. برای استخراج و جداسازی دانه‌ها از گل، نکات زیر را در نظر بگیرید:

1. سر گیاه را از پایه آن یا انتهای آن ببرید.
2. سرهای گیاه را پس از بریدن در یک کیسه تمیز قرار داده و در یک جای گرم به مدت یک هفته قرار داده تا کاملا خشک شوند.
3. گل‌های خشک شده را در یک کیسه کرباسی ریخته و با دست فشار دهید تا برگ‌ها و گلبرگ‌ها پودر شده و از دانه‌ها جدا شود.
4. یک بار دیگر صاف کنید تا برخی پوشال‌های ناخواسته را بگیرید.
5. هنگامی که دانه‌ها را کامل جدا کرده و تمیز کردید، آن‌ها را در یک مکان سرد و تاریک قرار داده و استفاده کنید.

بیماری ها و آفات خارمریم

از آفات مهم این گیاه میتوان به سرخرطومی گرده خوار اشاره کرد که برای از بین بردن آن می توان از آفت کش وفاتوکس به مقدار۳-۳/۵ کیلوگرم در هکتار استفاده کرد. سفیدک سطحی یکی از بیماری های رایج ماریتیغال است که میوه های گیاهان مبتلا به این قارچ، پوک می شوند. برای کنترل این بیماری می توان از قارچ کش سولفوره یا قارچ کش های مناسب مانند آفاگون یا تریفمین استفاده کرد.

خواص خارمریم

• خارمریم، یک نوع آنتی اکسیدان قوی است که بدن را در برابر سرطان محافظت می کند.
• گلوتاتیون موجود در آن، سموم کبد را دفع میکند.
• این گیاه، برای افراد مبتلا به سنگ صفرا مناسب است و باعث دفع آن میشود همچنین از ابتلا به سنگ صفرا ممانعت میکند.
• یک خاصیت بسیار مهم خار مریم این است که مصرف آن باعث میشود که اثربخشی داروهای شیمی درمانی افزایش یابد.
• کلسترول بد خون را کاهش داده و کلسترول خوب را زیاد میکند.
• در افراد مبتلا به دیابت نوع دو، که بدن به انسولین مقاومت دارد، مصرف این گیاه، این مقاومت را کاهش می دهد.
• تمام قسمتهای این گیاه خاصیت دارویی دارد ولی دانه منبع غنی تری از مواد دارویی است.
• خار مریم برای درمان التهاب و ناراحتیهای پوستی بسیار مناسب است.

بیشتر بخوانید:

اصول کاشت و نگهداری گل آگلونما در خانه

از پرورش گل ابری چه می دانید؟؟

نگهداری و تکثیر گیاه کاکتوس