دلگرم
امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
آشنایی با اصول کاشت و برداشت ارزن
17
زمان مطالعه: 9 دقیقه
ارزن جزء غله جات دانه ریز و گیاهان یک ساله مناطق گرم و خشک می باشند که دارای انواع و کاربردهای فراوانی هستند.


روش کاشت ارزن

ارزن جزء غله جات دانه ریز و گیاهان یک ساله مناطق گرم و خشک می باشند که دارای انواع فراوانی هستند. نام ارزن (Millet) از کلمه لاتین (Millesimum) به معنای یک هزارم ریشه گرفته و کلمه (Mill) به معنای خرد و کوچک که بیشتر به خاطر اشاره به چیزهای فوق العاده کوچک به کار میرود.ارزن به مقصد خوراک انسانها، حیوانات و پرندگان استفاده گردیده و از علوفۀ آن به مقصد تغذیه حیوانی نیز استفاده به عمل میاید و در طب سنتی در هند و روم از دانه ارزن برای تداوی امراض گوناگون از قبیل سقط جنین، سوزاک و شستن آبله های روی صورت استفاده می کردند.

کارخانه های داروسازی آلمان چندین داروی اختصاصی از دانه های ارزن جهت درمان بیماری های سینه، اسهال و تب تهیه می کنند و در کشور روسیه نوعی الکول مخصوص از دانه ارزن استخراج می نمایند، همچنان ارزن نباتی است که درمقابل کم آبی از خود مقاومت خوبی نشان داده و در زمین هایی که از لحاظ مواد عضوی که نه چندان قوی باشد نیز می تواند نمو کند از این رو در کشور های افریقایی محصولی خوبی قلمداد شده و مردم از ارزن به حیث مواد غذایی و تهیه نان استفاده میکنند. پس با در نظر داشت نکات ذکر شده و شرایط اقلیمی افغانستان که در سال های اخیر با کم آبی مواجه است میتوان از دانه ارزن به حیث غله در تغذیه انسانها و به خصوص در تغذیه طیور و از علوفۀ آن برای تغذیه حیوانات استفاده را نمود.

تاریخچه کشت ارزن

ارزن نباتی است که دارای دانه های خیلی کوچک بوده و دانه های آن از دانۀ سارگم (Sorghum) که این هم یک نوع ارزن میباشد، به مرابت کوچکتر می باشد و در بین غلات غلۀ دانه ریز معروف است. این نبات در افغانستان، ایران، هند و دیگر کشور های گرم که سابقه تاریخی زیادی در امر زراعت دارند، به مقدار زیاد کاشنه شده و همچنان زراعت آن در مصر به زمانهای دور باز میگردد. در چین قدیم حدود 2600 تا 2700 سال قبل از میلاد نباتات زراعتی ارزن، برنج و گندم در درجه اول بوده اند. و در بعضی جاها نظر به اسناد تاریخی زراعت ارزن در چین، یونان و روم 2600 سال قبل از میلاد میرسد و در حال حاضر کشت ارزن به مقدار زیاد در آفریقا، هندوستان، چین، ایران و بعضی از کشور های آفریقایی و آمریکای جنوبی کاشته میشود.ارزن در برخی از کشور های اروپا نیز از قدیم برای تغذیه انسانها، حیوانات و بخصوص پرندگان به مقدار زیاد کشت می گردید، اما بعد از کشت نبات کچالو و نبات جواری که در آن مناطق توسعه پیدا کرد سطح زیر کشت ارزن کاهش یافت و اهمیت خود را از دست داد.

ارزن

خصوصیات نباتی ارزن

ارزن در فامیل غلات (Gramineae) و دارای ورایتی های مختلفی است. این نبات مانند سایر غلات دارای ریشه افشان و ساقه های میان خالی و بدون انشعاب و گره دار میباشد. برگهای ارزن باریک، کشیده وبه طور متناوب روی ساقه قرار دارند و به غلاف ختم میشوند که ساقه را در بر گرفته است. گل آذین ارزن به صورت خوشه سنبل لوده، میوۀ آن گندمه و داریا دانه های ریز و کوچک و گرد است. دانه های ارزن بوسیله پوشینه یا پوش کاملا پوشیده شده و رنگ دانه در نژادهای مختلق متقاوت است. ارتقاع بوته ارزن بسته به نژاد آن متفاوت است و بین 45 سانتی متر تا 2 متر و گاهی 3 متر نیز تغییر میکند.از نظر ترکیبات کیمیاوی در ارزن معمولی الکالوئید روغنی، هستیدین، امیلاز، فورمیک اسید، لینولئیک اسید مشخص شده است. به علاوه دارای فیتوسترول، سیتوسترول و ویتامین های A, B, C می باشد.

اهمیت اقتصادی ارزن

ارزن به مقصد خوراکه انسانها، حیوانات و پرندگان استفاده گردیده و از علوفه آن به مقصد تغذیه حیوانات استفاده صورت میگیرد. ارزن در مناطق خشک، نیمه خشک، درجات حرارت بلند و خاکهای ریگی مقاومت داشته و به خوبی میروید و در مقایسه به غله جات دیگر در خاکهای ضعیف، حرارت زیاد و بارندگی کم حاصل بهتر میدهد.به همین دلیل از ارزن در کشورهای آفریقایی استفاده وسیعی صورت میگیرد. از دانۀ ارزن میتوان آرد و در نتیجه نان تهیه کرد. همچنان در کشورهای آفریقایی از دانه ارزن نوعی پلو به نام (Cos Cos) تهیه مینمایند، آرد ارزن نیز به مقدار زیاد در شیرینی پزی به مصرف میرسد.دانه ارزن به مقدار زیاد در تغذیه حیوانات و پرندگان و بخصوص جوجه پرندگان اهلی و همچنان قناری و کبوتر به مصرف میرسد.در صنعت از دانۀ ارزن در ساختن الکول و همچنان نوعی نوشابه غیر الکولی استخراج مینمایند و ارزش غذائی دانۀ ارزن نسبتا زیاد بوده و برابر ارزش دانه برنچ و گندم است.

اهمیت خوراکی و طبی ارزن

در طب سنتی مدتها قبل هندی ها و چینی ها و رومی ها از نبات ارزن استفاده می کردند و هم اکنون نیز موارد استعمال گوناگون در زمینه طبابت دارد.در هند از نبات ارزن برای معالجه سوزاک استفاده میشود و معتقدند که دانه های ارزن مدور است و در استعمال خارجی پماد یا مرهم آن در موارد روماتیزم مصرف میشود و همچنان به عنوان یک داروی محلی برای کاهش درد زایمان تجویز میگردد. خوردن نان پخته ارزن از اسهال جلوگیری میکند یا بند میاورد و سقط جنین مینماید.دانه های ارزن درمان کننده بیماریهای سینه ست و تب را پائین میاورد و درد دل را بر طرف میکند. زیاده روی در خورن ارزن تولید سنگ مثانه میکنند، خون را کثیف و مجاری عروق را مسدود مینماید و از این نظر باید با روغن و شکر و حلواهای چرب خورده شود. جوشانده ریشه و شاخه های آن را برای شستن تاولهای پوست به کار می برند. در هند و چین از ارزن برای معالجه جمع شدن غیر طبیعی آب در فضای بین حجره بدن استفاده می شود.

کشت ارزن

انواع ارزن

ارزن در بین غله جات در پهلوی گندم و جو از ابتدایی ترین غلات است که کشت میشده است و یکی از پایدار ترین غلات مناطق آسیای مرکزی و شرقی )هند، چین و مناطق روسیه) و قسمت هایی از آفریقا از مدت ها قبل بوده است.انواع متعدد ارزن وجود دارد که از آنها به عنوان علوفه جات و غله جات استفاده میگیرد. مثلاً(Eleusine coracana) که مشهور به ارزن آفریقایی است به طور برجسته و متداوم در آفریقا و هند به دو هدف علوفه و غله جات کشت میگردد که در مقایسه با دیگر انواع ارزن نیاز به آب و هوای معتدل و مقدار قابل توجه بارندگی یا رطوبت برای رسیدن و پخته شدن دارد.
به طور عموم انواع ارزن که ارزش و اهمیت اقتصادی دارند قرار ذیل است.
1. ارزن معمولی Proso Millet (Panicum Miliaceum L)
2. ارزن دم روباهیFoxtail Millet(Setaria Italica L.Beauvau
3. ارزن مرواریدیPear Millet (Pinuisetum americanumn)
4. ارزن سرخ Sorghum sudanens pers
5. ارزن جاپانیJapanese Millet (Echinochola crusgalli)
6. ارزن انگشتیFinger Millet (Eleusine coracana)
7. ارزن نوک قهوه ای Browntop Millet (Panicum ramosum)
8. ارزن کودا یا ارزن جویباریKoda Millet(Paspalum scrobiculatum)

نیازهای اکولوژیک ارزن

خاک :

ارزن می تواند در دامنه وسیعی از خاکها رشد نماید اما به شرایط ماندابی حساس بوده و بهترین خاکها برای رشد آن، خاکهای لومی شنی با زهکشی خوب می باشند. ارزن در دامنه وسیعی از PH خاک، نه خیلی قلیایی قادر به تولید محصول می باشد. ارزن متحمل به شوری بوده و جوانه زنی آن در شرایط نور به تأخیر می افتد.

آماده سازی زمین :

ارزن به بستری کاملاً نرم و عاری از کلوخ نیاز دارد، زیرا بذور آن بسیار کوچک می باشند. یک شخم عمیق (حداقل 15 سانتیمتر) با گاوآهن برگردان دار به دنبال آن 2 تا 3 دیسک عمود بر هم می تواند شرایط بهینه را برای کشت ارزن فراهم آورد.

برداشت ارزن



مقدار بذر ، فاصله کاشت و روش کاشت ارزن


به منظور برداشت دانه کافی و خوب مصرف 4 تا 5 کیلوگرم در هکتار کافی بوده و میزان بهینه تراکم 175000 تا 200000 بوته در هکتار می باشد. تراکم فوق با فاصله ردیفهای 45 سانتیمتر و فاصله هر بوته 12-10 سانتیمتر حاصل خواهد شد. عمق کاشت بذر 3-2 سانتیمتر می باشد. ارزن عموماً بلافاصله پس از شخم و بوسیله بذر پاشی کشت می شود. کشت ارزن مروارید با ماشین مخصوص بذر کار غلات بهترین روش بوده و نتنها بهترین جوانه زنی را تضمین می کند بلکه پراکندگی یکنواخت و خوب گیاه را نیز به همراه خواهد داشت.


توصیه های داشت ارزن

نیاز غذایی :

به طور کلی ارزنها به دلیل طول رویش کوتاه و حجم کم ریشه به مواد غذایی کمی نیاز دارند. در ارزنها کاربرد 50 کیلوگرم در هکتار کود اوره در زمان کاشت و مصرف 50 تا 100 کیلوگرم در هکتار اوره بعد ازهر چین توصیه می شود.

آبیاری :

ارزن مقاومت خوبی نسبت به کم آبی دارد ولی جهت تولید علوفه بیشتر و بهتر دور آبیاری 7 تا 10 روز مناسب است

دفع علفهای هرز :

برای دفع علفهای هرز بهتر است در مراحل اولیه رشد گیاه از کولتیواتور استفاده شود در مراحل بعدی رشد به علت سایه اندازی شدید و چین برداری های متعدد رشد علفها ناممکن خواهد شد و نیاز به مبارزه با علفهای هرز نخواهد بود .

arzan


مبارزه با آفات و بیماریهای ارزن

روی این گیاه هنوز بیماری خاصی گزارش نشده ولی از آفات مهمی که در مراحل اولیه رشد به بوته ها حمله می نمایند می توان کرم طوقه بر ( آگروتیس ) و کرم برگ خوار ( کارادرینا ) را نام برد که ضمن انجام مبارزه زراعی ( شامل رعایت تاریخ کاشت و شخم پائیزه ) می توان از سم حشره کش کارباریول برای آگروتیس استفاده نمود . در سایر موارد به دلیل غیر اقتصادی بودن مبارزه و استفاده مستقیم از گیاه جهت تولید گوشت و شیر مبارزه شیمیایی توصیه نمی گردد .

برداشت ارزن


در ارزنها بهترین زمان برداشت جهت علوفه سبز ظهور پانیکول ها و بهترین زمان برداشت برای تولید دانه تغییر رنگ پانیکول ها و زرد شدن برگهای پایین می باشد.

separator line

بیشتر بخوانید:

اصول کاشت و تکثیر گل لادن

نگهداری ، تکثیر و کاشت گل سنبل

کاشت و پرورش گیاه آلوئه ورا

separator line





این مطلب چقدر مفید بود ؟
4.1 از 5 (17 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits