دلگرم
امروز: سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ برابر با ۰۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۱۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
آشنایی با روش های کاشت و پرورش زغال اخته
4
زمان مطالعه: 9 دقیقه
زغال اخته بطور گسترده در کشور ترکیه رشد میکند و ترکیه یکی از کشور های مبدا زغال اخته مطرح می شود.


معرفی درخت زغال اخته


زغال اخته به دلیل شرایط اقلیمی مناسب در بعضی از مناطق کشور به صورت طبیعی رشد می کنند و در آن هیچ محصول شیمیایی دخیل نمی باشد به همین دلیل برای صادرات و سودآوری مورد توجه قرار می گیرد. شاید بیشتر مناطق کشورمان دارای استعداد کاشت زغال اخته و تولید محصول باشد ولی کمتر کسی از مناطق جدید و مساعد برای کشت این محصول مطلع میباشد. چناچه از شواهد بر می آید در بعضی از نواحی کشورمان مانند ارسباران در استانهای آذربایجان شرقی، گیلان، قزوین و حتی کوه های اطراف سردشت در استان آذربایحان غربی شرایط لازم برای تولید این محصول با ارزش وجود دارد.


میوه زغال اخته در اواخر تابستان می رسد . میوه نارس آن بسیار ترش می پباشد. این میوه معمولا به صورت تازه خوری مورد استفاده قرار میگیرد ولی بصورت خشک، مربا، کنسرو، ترشی، آبمیوه، سس، نکتار، ژله سرکه و لواشک نیز قابل استفاده است.زغال اخته دارای مزیت های متفاوت از قبیل ارزش غذایی و دارویی است.

زغال اخته


منشاء و پراکنش زغال اخته


زغال اخته در مناطق وسیعی از اروپا، آسیا مانند ایران، ارمنستان، قفقاز و آسیای صغیر می روید. بررسیهای علمی نشان داده است که منشاء آن نواحی مختلفی از اروپای مرکزی و جنوبی و آسیای جنوب شرقی بوده است. البته امروزه زغال اخته را می توان در نقاط دیگری از دنیا نیز مشاهده نمود که جزیی از طبیعت آنجا محسوب میگردد.


جنس کورنوس از اروپا منشاء گرفته و از آنجا به سایر نقاط دنیا انتشار پیدا کرده است. در ایران نیز در نواحی مختلفی از البرز (بهخصوص استان قزوین)، آذربایجان شرقی (منطقه ارسباران)، گیلان ( رودبار) و آذربایجان غربی (سردشت) مشاهده شده است که در این مناطق درختان زغال اخته بصورت توام با درختان فندق می باشند.


زغال اخته بطور گسترده در کشور ترکیه رشد میکند و ترکیه یکی از کشور های مبدا زغال اخته مطرح می شود. در ترکیه بیشتر درختان زغال اخته بصورت وحشی دیده می شود، با وجود این باغ های زغال اخته بهمنظور کشت و بهره برداری اقتصادی در آنجا نیز دایر می باشد. این درخت در نواحی مدیترانه (ایتالیا، اسپانیا، پرتقال و یونان)، فرانسه، بلژیک، هلند، چک، اسلواکی، اکراین و دیگر کشورهای منطقه قفقاز، ترکیه، ایران، آسیای مرکزی و آمریکایی جنوبی رشد می یابد.

نیاز آب و هوایی زغال اخته


زغال اخته از گونه های مقاوم به عرض جغرافیایی مناطق معتدله، نواحی گرمسری و نیمه گرمسیر است. در عرض های بین ۳۵تا ۴۵ درجه شمالی به خوبی رشد می نماید. این گونه تحمل بالایی به عوامل زنده و غیر زنده دارد. توان زنده ماندن و تولید محصول خوب، حتی در شرایط رشدی نامطلوب نیز در این گیاه وجود دارد.


دما : زغال اخته می تواند دمای تا ۴۰- درجه سانتی گراد را تحمل نماید و تا حدودی مقاوم به خشکی است و در ارتفاع بیش از ۱۴۰۰ متر نیز به خوبی رشد نماید. عمر درختان زغال اخته تا ۳۰۰ سال هم می رسد.

نیاز سرمایی این گیاه ۱۲۰ روز بوده و درجه حرارت مناسب سرمادهی ۱۰ درجه سانتی گراد است. این گیاه به آب و هوایی معتدل کوهستانی با زمستان های ملایم و بدون سرمایی بهاره و تابستان های خنک نیاز دارد . چوب درختان و درختچه های زغال اخته به سرما مقاومت زیادی دارند ولی گلهای آن خیلی زود باز میشوند و در اثر سرمای بهاره آسیب می بیند. با وجود این گلهای زغال اخته تا ۵/۷- درجه سانتی گراد را تحمل می کند.

نور : در سایه یا مخلوط با درختان دیگر نیز بهتر رشد و نمو می کند ولی برای میوه دهی خوب، درختان زغال اخته نیاز به آفتاب کامل دارند. تابش نور تاثیر زیادی روی اندازه درختان می تواند داشته باشد. در تابستان سخت به ویژه زمانیکه درختان جوان هستند، نور زیاد باعث ناهنجاریهای متعدد در درختان می شود.


خاک و زمین مناسب رشد زغال اخته : این گیاه در نواحی گرم و خاکهای آهکی و جنگلی با زهکشی خوب نیز رشد می کند ولی سازگاری خوبی با خاک های حاصلخیز دارد و می تواند در خاک های فقیر و حتی تا حدودی خشک هم رشد نماید. به عبارتی به نوع خاک حساسیت چندانی ندارد. زغال اخته خاک های شنی سبک را ترجیح می دهد اما بطور موفقیت آمیز در خاک های لومی سنگین نیز رشد می نماید. با وجود اینکه زغال اخته یک گیاه اسید دوست است ولی در دامنه وسیعی از اسدیته خاک می تواند رشد نماید. مناسب ترین pH خاک ۸-۵/۶ است. زغال اخته به خوبی به هرس جواب می دهد حتی می شود آنها را بعنوان گیاه پرچینی استفاده نمود.درختان زغال اخته برای تک کشتی بسیار مناسب هستند.

فاصله کشت ۳ در ۳ متر و یا ۳ در ۴ متر است ولی بهترین فاصله ۵ در ۵ متر می باشد. درختان زغال اخته نسبت به وزش باد هم حساس هستند بنابراین در مناطق باد خیز نیاز به باد شکن دارند.

درخت زغال اخته

روش های کاشت و تکثیر زغال اخته


روش تکثیر رویشی

زغال اخته با روش خوابانیدن انتهایی و خوابانیدن ساده تکثیر می شود. در روش خوابانیدن انتهایی نزدیک شاخه ای که قرار است خوابانیده شود سوراخی به ژرفای ۸-۱۵ cm در خاک ایجاد می کنند و نوک شاخه را در آن قرار داده و با خاک می پوشانند و سپس آبیاری می کنند پس از اینکه گیاه جدید از خاک بیرون آمد و ریشه کافی تولید کرد آن را از گیاه مادری جدا می کنند.

روش ازدیاد خوابانیدن در این روش نیز سوراخی مانند آنچه که برای خوابانیدن انتهایی گفته شد در خاک ایجاد می کنند و شاخه های درخت مادری را خم می کنند به طوری که یک قسمت از آن با خاک پوشیده شود و حدود ۱۵-۲۰ cm قسمت انتهایی شاخه از خاک بیرون باشد سپس شاخه خوابانیده را باید به وسیله سنگریزه یا گیره های چوبی در زمین نگه داشته و با استفاده از یک قیم قسمت انتهایی آن را به حالت عمودی در می آورند در این روش نیز مانند روش قبل از هر شاخه گیاه مادری تنها یک گیاه جدید حاصل می شود.

تکثیر توسط قلمه

روش دیگر تکثیر استفاده از قلمه چوب نرم می باشد که بهترین ریشه زایی را در هنگام برداشت محصول دراوایل تیر ماه نشان داده است. زمان تهیه قلمه خشبی پاشنه دار در پاییز و قلمه نیمه خشبی در تابستان است. قلمه چوب نرم بایستی IBA (ایندول بوتیریک اسید) غلیظ تیمار گردیده و تحت سیستم مه افشان ریشه دار شود. قلمه چوب نرم زغال اخته را بعد از تهیه، در خاک با حجم مساوی پرلیت و پیت قرار می دهند. بهترین نتیجه از قلمه های با طول ۱۶ cm که تحت شرایط مه ازدیادی و تیمار با IBA قرار گرفته اند، حاصل می شود. به طور کلی درختان تکثیر شده توسط قلمه زودتر بار می دهند.

پاجوش زغال اخته

ساقه های جوان در بن درختچه ریشه زایی می کنند و پس از مدتی آنها را با ریشه تشکیل شده از پایه مادری جدا کرده و برای کشت استفاده می کنند.

پیوند زدن زغال اخته

یکی از روش های تکثیر می باشد. در زغال اخته پیوند اسکنه ای معمولا روی بن درختچه در ارتفاع ۳۰-۷۰ cm از سطح خاک زده می شود. همچنین پیوند جوانه شکمی و پیوند سبز نیز به طور مناسبی نتیجه داده است. اصلی ترین روش ازدیاد رویشی پیوند جوانه شکمی است که موفقیت آن ۹۸-۹۰ درصد، ازدیاد توسط پاجوش ۹۰-۸۵ درصد و ازدیاد توسط پیوند شاخه دارای ۸۰-۷۵ درصد گیرایی می باشد.

در احداث باغ فاصله مناسب کاشت درختچه ۵×۵ در نظر گرفته می شود در حال حاضر درختچه های زغال اخته عمدتا به همراه سایر درختان مخصوصا در ایجاد پر چین با فواصل ۳×۳ یا ۴×۳ کاشته می شود که در منطقه ارسباران گاها در فواصل ۲×۲ نیز درختچه های زغال اخته مشاهده می شود. با توجه به قرار گرفتن باغات در شیب ها و کم بودن فاصله در هنگام کاشت، دادن ۲۰-۱۰ تن کود دامی به زمین متداول است. بعد از تسطیح کردن زمین، چاله های به عمق ۶۰-۸۰ cm با فاصله های لازم ایجاد می کنند.

خواص زغال اخته

هرس مناسب درخت زغال اخته


این گیاه با تولید پاجوش گسترده تر می شود و فضای بیشتری اشغال می کند پس می توان به طور منظم، هرساله پاجوش ها را حذف کرد و با این کار شکل و میزان رشد آن را تا حدودی کنترل نمود. این گیاه را باید در اوایل تیر ماه هرس کرد اما اگر استفاده تجاری از درخت می شود (برداشت میوه) می توان پس از برداشت میوه آن را هرس نمود.


آفات و بیماری های درخت زغال اخته


برخی آفات مکنده درخت زغال اخته را مورد حمله قرار می دهند و برای دفعشان می توان از لیندن یا ملاتیون در بهار و اواخر پاییز استفاده کرد. نوعی پشه نیز وجود دارد که روی سرشاخه های زغال اخته گال بوجود می آورد.

سفیدک پودری و بیماری لکه برگی که قارچ های مختلف آن ها را بوجود می آورند از جلمه بیماری های زغال اخته هستند که توسط مرقب هایی نظیر قطع کردن ساقه ها و برگ هایی که بیمار اند و استفاده از سموم قارچ کش کنترل می شوند.

خواص زغال اخته

  • این میوه سرشار آهن، کلسیم، اسید فولیک، ویتامین‌های E, B1, B2, C و فلاوونوئیدها است .
  • آنتی اکسیدان های موجود در آن همانند ویتامین‌های C و E ،مقاومت بدن در برابر بیماری های غیر واگیر را بالا می برند و باعث پیشگیری از بیماری هایی چون بیماری قلبی، سرطان، دیابت، تصلب شرایین، آب مروارید، آرتروز و آرتریت می شود.
  • زغال اخته از رشد سرطان های ریه، کولون (قسمتی از روده بزرگ) و تکثیر سلول های سرطان خون بدون تاثیر بر سلول های سالم جلوگیری می کنند.
  • این میوه قابض است و در رفع اسهال و ورم معده مؤثر است.
  • پوست این میوه خاصیت تب بر دارد و در رفع اسهال مؤثر می باشد.
  • زغال اخته ماده یا به نام هیپوریک اسید دارد که باعث می شود ادرار اسیدی شده و باکتریهای عفونی نتوانند به دیواره مجاری ادرار بچسبند و به رحتی از ادرار دفع می شوند در نتیجه مصرف عصاره زغال اخته برای پیشگیری از بروز عفونت در مجاری ادراری مفید است.
  • زغال اخته از طریق دفع سموم و چربیهای بدن و از طریق تنظیم کردن انسولین، باعث کاهش چربی در بدن و درنتیجه کاهش وزن می شود.
  • جوشانده برگ آن با گل توت فرنگی برای درمان دیابت موثر است.
  • آب زغال اخته برای افراد مبتلا به سنگ های کلیه و ادرار بدبو موثر است، زیرا ادرار را اسیدی می کند و باعث دفع آنها می شود.
  • این میوه کلسترول خون را پایین می آورد و درنتیجه باعث می شود خطر بروز بیماریهای قلبی کم شود.

separator line

بیشتر بخوانید:

آموزش کاشت و پرورش درخت نارنگی در خانه

روش کاشت و نگهداری درخت چنار

روش های کاشت و پرورش درخت انبه

separator line



این مطلب چقدر مفید بود ؟
3.0 از 5 (4 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits