راهنمای کاشت و تکثیر درخت کندر 

معرفی گیاه کندر

کندر (Olibanum) گیاهی دارویی است از راسته افراسانان (Sapindales) که از شیره آن هم به عنوان خوشبوکننده استفاده می‌شود. شیره کندر را معمولاً با اسپنددانه می‌سوزانند.

کندر صمغ نوعی درخت خاردار با ارتفاع تقریبی 2 متر است که در آب و هوای گرم و خشک رشد می کند. درخت کندر از درختان بومی مناطق مرکزی ایران است و با ایجاد خراش در تنه این درخت، صمغ آن که همان قسمت خوراکی است، ترشح شده و جمع آوری می گردد. این شیرابه در مجاورت هوا به تدریج سفت شده و به صورت کندر خوراکی در بازار عرضه می شود. کندر دارای طعمی تلخ و معطر و کمی گس است. خواص درمانی کندر بسیار گسترده بوده، تقویت حافظه، درمان اسهال و استفراغ، تقویت معده و اعصاب، رفع بوی بد دهان، باز شدن صدا و استحکام لثه از خواص درمانی فراوان کندر است.

میوهٔ این گیاه را (که پوسته‌ای چرب دارد و به اندازهٔ یک نخود است) خام می‌خورند. همچنین در فارس میوه آن را می‌کوبند و غذایی به نام آب بنه از آن بدست می‌آورند. میوهٔ نرسیده و خام آن را بنه شک گویند که نوعی ترشی به همان نام از آن درست می‌کنند و با دانه‌های رسیدهٔ آن بنه شور درست می‌کنند که نوعی تنقلات است. همچنین، کندر پس از جوشاندن به ماده‌ای به نام سقز تبدیل می‌شود که مانند آدامس حالت ارتجاعی دارد، با این تفاوت که سقز بعد از فرودادن هضم می‌شود.

خاستگاه رشد کندر

خاستگاه کندر آفریقای جنوبی خصوصاً سومالی، عمان و یمن است. شهرت درخت کندر، به خاطر این است که پس از بریدن تنه‌اش به قسمت‌های کوچک‌تر، شیره‌ی سفید شیر مانندی از آن خارج می‌شود که این قطرات با گذشت کمتر یا بیشتر از دو هفته پس از از دست دادن رطوبتش و خشک شدن (غلیظ شدن) تبدیل به یک صمغ نارنجی – قهوه‌ای می‌شود که با نام کندر (Frankincense ) شناخته می‌شود؛ که نیمه‌ی اول نام آن (Frank) به معنی خالص و پاک و قسمت دوم آن به معنی دود کردن است.

شرایط محیطی مورد نیاز رشد درخت کندر

شرایط محیطی بر رشد درخت و تولید رزین تاثیر دارد. در منطقه ای از عربستان که به نام Nejd معروف است و کوه های ظفار با بیابان برخورد می کند، کندر بسیار آرام رشد می کند و صمغ بسیار با کیفیتی تولید می کند. مطالعات اخیر نشان می دهد که در نتیجه برداشت بیش از اندازه درختان کندر رو به انقراض هستند.

این مطالعات نشان می دهند که وقتی از درختان بیش از اندازه صمغ برداشت می شود، تنها 16% بذرها جوانه خواهند زد درحالیکه وقتی از درختی صمغ گرفته نمی شود تقریبا 80% بذرها جوانه می زنند. علاوه بر این، حیوانات هم از این گیاه تغذیه می کنند.

کندر گیاهی خزاندار است که ارتفاع آن به 2 تا 8 متر می رسد. این گیاه می تواند به صورت یک تنه و یا چند تنه رشد کند. پوست تنه کاغذی است و به راحتی جدا می شود. برگهای کندر به صورت متقابل و مرکب است. تعداد برگچه ها در هر برگ فرد است.

گل های کندر کوچک، سفید-زرد و به صورت خوشه ای هستند. میوه کندر کپسول و به اندازه 1 سانتیمتر است. گیاهان کندر وقتی 8 تا 10 ساله هستند شروع به تولید رزین می کنند. با ایجاد یک شکاف سطحی و کوچک بر روی تنه یا شاخه ها می توان رزین را خارج کرد. این رزین در معرض هوا خشک می شود.

کندر به نور کامل آفتاب و آب و هوای کاملا خشک نیاز دارد. نیاز آبی این گیاه کم بوده و رطوبت های صبحگاهی را ترجیح می دهد.

کندر معمولا در خاک های سنگریزه دار و آهکی رشد می کند. pH مورد نیاز آن 7.6 تا 7.8 است.

فواید مصرف کندر و صمغ آن

از صمغ کندر برای درمان آسم و آرتروز استفاده می شود. این گیاه دارای ترکیبات تری ترپنوئیدی مانند boswellic acids است که ضد التهاب است. سایر ترکیبات این گروه ضد سرطان، ضد تومور و کاهش دهنده کلسترول و تری گلیسیرید خون هستند. از دوران باستان در هند از این گیاه برای درمان انواع التهابات استفاده می شد. در یک مطالعه مصرف روزانه کندر سبب کاهش علائم بیماری آسم مانند کاهش تعداد حملات آن شد. یک بررسی بر روی 30 بیمار مبتلا به ورم مخاط روده بزرگ بین 18 تا 48 ساله صورت گرفت.

در این مطالعه به 20 بیمار boswellia (ماده موثره کندر) و به 10 نفر دیگر داروی sulfasalazine داده شد. در این مطالعه نشان داده شد که از 20 نفر تحت درمان با ماده موثره کندر 14 نفر بهبود یافتند در حالیکه از بین 10 نفری که داروی شیمیایی دریافت کردند تنها 4 نفر بهبود یافتند. این بیماران درد شکمی کمتر، خونریزی، روده بزرگ سیگموئیدی و اسهال کمتری داشتند. در مطالعه Pak) 2006) نشان داده شد که کندر در غلظت های مشخصی می تواند از کبد در برابر آسیب دیدگی بیشتر محافظت کند. در مطالعه Kimmatkar) 2003) نشان داده شد که کندر در درمان آرتروز موثر است.

این گیاه عوارض جانبی زیادی ندارد. مطالعات بر روی موشها نشان می دهد که مقادیر بسیار زیاد کندر باعث آسیب به کبد می شود در حالیکه مقادیر کم تقویت کننده کبد است.

آفات و بیماریهای کندر

این گیاه آفت و بیماری خاصی ندارد.

روش کاشت و تکثیر کندر

تکثیر این گیاه عمدتا با قلمه انجام می شود. از بذر هم برای تکثیر کندر استفاده می شود ولی جوانه زنی آن پایین است.

نکات قابل توجه در رابطه با کندر

۱- کندر اولورزین گونه های درخت بوسولیا می باشد که از مناطق مختلف دنیا به ایرتان وارد می شود؛ بنابراین گونه های مختلف آن ممکن است از نظر ظاهر با یکدیگر تفاوت داشته باشد.
۲- با توجه به اینکه آب وهوا های مختلف در کمیت و کیفیت مواد موثر گیاهان تاثیر می گذارد، کندر هایی که از مناطق مختلف بهایران وارد می شوند، دارای ترکیبات یکسانی نیستند و تفاوت هایی با هم دارند که مهم ترین تفاوت در میزان درصد اسانس و ترکیبات مهم آن است.
۳- طی تحقیقاتی که توسط دکتر صالحی و همکاران در دانشکده ی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران بر روی چهار نوع کندر انجام گرفت، نتایج تا حدی باهم اختلاف داشت، ولی ترکیبات مهم موجود در کندر تایید شد و نتایج حاصله با نتایج به دست آمده در چند کشور از جمله هندوستان مشابه بود.
۴- در طب عوام (عامیانه) بر این باورند که کندر حافظه را تقویت می کند و معتقدند که در صورتی که زنان باردار هر روز مقدار کمی کندر مصرف کنند،بچه ی آنها باهوش می شود. با مطالعه ای که نگارنده در منابع قدیم و جدید انجام داده نشانه هایی از این باور وجود دارد و در چند منبع قدیمی ازجمله کتاب ابن سینا به این نکته اشاره شده است که: ” کندر تقویت هوش و فکر می کند. بعضی مردم را نصیحت می کنند که همیشه ناشتا آب خیسانده ی آن را بخورند، اما زیاد خوردنش سردرد آورد. “

بیشتر بخوانید:

آیا به نگهداری و پرورش گل یاس علاقه دارید؟

از پرورش گل ابری چه می دانید؟؟

اصول کاشت و نگهداری گل آگلونما در خانه