معرفی درخت نان و خواص میوه آن

از درخت نان چه می دانید؟

درخت نان یا برد فروت با نام علمی Artocarpus altilis ، گونه ای از درختان گلدار و از خانواده توت است. این درخت در مناطق گرم و مرطوب و اغلب کشورهایی که روی خط استوا قرار دارند و در خاک های شور و ماسه های مرجانی رشد می کند. درخت نان را می توان در آسیای جنوب شرقی، بیشتر جزایر اقیانوس پاسیفیک، بادپناه و جزایر بادگیر کارائیب مشاهده کرد. علت نامگذاری این درخت به «نان» به خاطر بافت میوه ی پخته آن است که شبیه نان می شود.

در تمام قسمت های گیاه یک شیرابه چسبناکی وجود دارد که از آن به عنوان چسب استفاده می شود. برخی از ارقام این درخت نان دارای میوه هایی بدون دانه است که بیشتر برای خوردن مورد توجه می باشد. این گیاه در اقیانوسه و سایر مناطق حاره انتشار دارد و کاشته می شود و نوعی از آن بومی هند است و در مناطق حاره هند به خصوص در بنگال، بیهار و دکان انتشار دارد به علاوه در سایر مناطق حاره نیز کاشته می شود.

میوه درخت نان میوه ای بزرگ به شکل بیضی یا مدور که قطر آن بین ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر است و تا 22 کیلوگرم وزن دارد. درخت نان از درختان گل دار و از خانواده توت به شمار می رود و در واقع نام این گیاه از بافت میوه پخته آن که شباهت به نان تازه پخته شده دارد گرفته شده است. پوست این میوه نازک و روی آن برجستگی هایی دارد که وقتی رسیده می شود به رنگ سبز مایل به قهوه ای تا زرد در می آید. گوشت میوه کرم رنگ و شبیه به سیب زمینی است. با این حال نه به عنوان میوه، بلکه به عنوان سبزیجات مصرف می شود. میوه نان رسیده تیره و قهوه ای مایل به سبز است و لکه هایی روی آن دیده می شود که در اثر تراوش عصاره شیری از درون میوه ایجاد می شوند.

مشخصات ظاهری درخت نان

درخت نان درختی است به بلندی 15-20 متر، برگ های آن پهن دارای بریدگی های نسبتا عمیق که برگ را به چندین قسمت مانند پنجه تقسیم می نماید البته بریدگی آن قدر نیست که قسمت ها از یکدیگر جدا باشند. برگ ها به رنگ سبز، طول آن ها تا 30 سانتیمتر است. ساقه های درخت قوی و دارای دو نوع گل نر و ماده می باشند. میوه آن درشت، کروی، گوشتی که 70 درصد آن را مواد نشاسته ای تشکیل می دهد. کمی قبل از رسیدن گوشت آن سفید و آردی است. میوه را مانند نان در تنور پخته می خورند و یا در آب پخته و می خورند سیر کننده و لذیذ است.

خصوصیات گیاه شناسی درخت نان

درخت نان درختی است بسیار زیبا و سریع الرشد که در بعضی واریته ها ارتفاع آن گاهی به 30-26 متر و قطر تنه آن تا 2 متر نیز گزارش شده است. درخت نان دارای دو تیپ است. یکی وحشی که دارای دانه بوده و گوشت کمتری دارد و دیگری بدون دانه یا کم دانه، که بطور وسیع کشت می شود. برگ های درخت نان سبز روشن و چرمی شکل بوده و در سطح زیرین برگ ها کرک های ریزی دیده می شود. این برگ ها درشت و ضخیم دارد و همهٔ بخش های این درخت دارای شیرابه است. این درخت، تک پایه است و گل های نر و ماده بر روی یک درخت می رویند. نخست، گل های نر پدیدار می شوند و به مدت کوتاهی پس از آن گل های ماده رشد می کنند. سه روز پس از پدیدار شدن گل ها، قادر به گرده افشانی هستند. با این ترکیب، میوه ای کاذب از گلپوش متورم شده بوجود می آید که حاصل از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ گل می باشد. درخت نان، یکی از گیاهان با بازدهی بالاست و هر درخت در هر فصل بیش از ۲۰۰ میوه تولید می کند.

انواع درخت نان

در جزیره مائویی در هاوایی حدود ۱۰۰ نوع میوه نان وجود دارد. این میوه بومی جزایر اقیانوس آرام و جنوب شرق آسیا است، ولی در جزایر کارائیب هم می روید. درخت نان پوست تنه صاف دارد و به ارتفاع ۲۲ تا ۲۶ متر رشد می کند. این درخت از گونه های کم ارتفاع استوایی است که بهترین شرایط رشد را در زیر ارتفاع ۶۵۰ متر دارد. برگ های درخت نان سبز تیره و شبیه به برگ نخل هستند و طول آن ها حدود یک متر است.

خواص درخت نان

در چین دانه های تخم درخت نان را برای کمک به تسهیل وضع حمل تجویز می کنند به علاوه برای معالجه تب حصبه و سایر انواع تب توصیه می شود. در اندونزی خاکستر برگ های گیاه را با روغن نارگیل و زردچوبهم خلوط کرده پمادی درست می کنند و برای رفع بیماری های خارش دارد پوست نظیر هرپس می مالند. ضمادی از برگ های خرد شده و سرخ کرده درخت نلن مخلوط با آب درست کرده و در مورد طحال بزرگ شده روی آن می اندازند.

گل های درخت نان را در ابتدا گرم کرده و پس از خنک شدن روی لثه ها می مالند برای رفع دندان درد نافع است. خوردن گوشت میوه آن سرفه را تسکین می دهد و از پوست ریشه آن برای قطع اسهال و اسهال خونی و از تخم آن برای تقویت نیروی جنسی استفاده می شود.

در فیلیپین از جوشانده پوست درخت نان به عنوان ضد عفونی کننده استفاده می شود و با خوردن آن درد معده تسکین می یابد. در گینه جدید از شیرابه گیاه برای معالجه اسهال خونی استفاده می شود. در چین و برمه و فیلیپین از شیرابه گیاه برای معالجه زخم های باز و آبسه ها استفاده می شود و از پوست آن نیز ضمادی برای همین منظور درست می کنند.

از تخم و گوشت میوه درخت نان به عنوان عامل سرد و خنک کننده و تونیک و سینه ای استفاده می شود. در برمه از ریشه آن به عنوان آرام بخش و برای معالجه تشنج استفاده می شود. برگ های جوشانده آن را به زنان برای ازدیاد ترشح شیر می دهند و در مورد حیوانات شیرده نیز همین خاصیت را دارد. شیره گیاه ضد سیفیلیس و کرم و انگل کش است.

در هند از دانه های این گیاه به عنوان مسهل استفاده می کنند و گرد پوست درخت را روی زخم ها و التهاب های چرکی می ریزند که مواد چرکی را بیرون بکشد. دم کرده پوست را برای به هم آمدن ترک پوست روی پوست می ریزند. در هند و چین از ریشه گیاه به عنوان تونیک و بازکننده عروق استفاده می کنند و از برگ های آن در موارد استسقا می خورند. مصرف این گیاه باید با نظارت پزشک در حد مجاز انجام گیرد.

شرایط اکولوژیک کاشت درخت نان

درخت نان میوه ای گرمسیری است. معمولا در نواحی گرم و مرطوب با دمای 37-30 درجه سانتیگراد و رطوبت 80-70 درصد و بارش سالیانه 2500 میلیمتر در سال رشد می یابد که این شرایط معمولاً در کشورهایی که روی خط استوا قرار دارند صادق است.

درخت نان از گونه های کم ارتفاع استوایی است و بهترین شرایط رشد را در زیر ارتفاع ۶۵۰ متر (۲،۱۳۰ فوت) داراست. اما در ارتفاع ۱،۵۵۰ متر (۵،۰۹۰ فوت) نیز یافت می شود. قادر به رشد در ماسه های مرجانی و خاک های شور نیز می باشد.

این درخت در مناطق گرم، مرطوب و کم ارتفاع استوایی رویش دارد. از جوانه هایی که روی ریشه درخت نان رشد می کنند تکثیر می شوند. سیستم ریشه های درخت نان بسیار گسترده است، بنابراین باید در جایی کاشته شود که فضای کافی برای رشد داشته باشد. میوه نان پنج تا هفت سال پس از این که جوانه ها کاشته شدند می رویند و به طور معمول این درخت دو بار در سال میوه می دهد، یک بار در اردیبهشت و خرداد و یک بار بین آبان و دی.

آفات و بیماری های درخت نان

بیماری هایی مانند فوزاریوم (Fusarium sp.) و پیتیوم (Pythium sp.) به گیاه آسیب می رساند و سبب پوسیدگی ریشه و در نهایت مرگ گیاهچه می شوند.

برداشت میوه درخت نان

این میوه نخستین بار حدود ۳۵۰۰ سال پیش در ناحیه شمال غربی گینه نو کشف شد. در رسوم مردمان هاوایی این میوه نماد خلقت و رحمت و عشق الهی است. امروزه بزرگ ترین تولیدکنندگان میوه نان در جزایر کارائیب هستند. هر میوه نان در واقع متشکل از هزاران میوه کوچک است که به درون یک هسته گرد آمده اند. میوه درخت نان به طور معمول هنگامی که هنوز سفت است جمع آوری می شود. پیش از رسیدن کاملاً شیرین شده و از درخت به زمین می افتد.

میوه درخت نان را باید با دست از درخت چید. باید از درخت بالا رفت و ساقه متصل به آن را از نزدیک شاخه برید. اگر به ‌آن‌ها ضربه بخورد زود نرم می شوند. برای مصرف باید میوه ای را که نرم است، رنگ زرد مایل به قهوه ای دارد و بدون کبودی است انتخاب کرد. اگر آن را در کیسه ای پلاستیکی در جای خنکی قرار دهید تا ده روز قابل مصرف است. مانند سیب زمینی و کدو می توان آن را پوست کند و در آب پخت یا بخارپز، کبابی یا سرخ کرد. همچنین مانند سالاد سیب زمینی می توان از آن سالاد درست کرد. این میوه ویتامین ث و فیبر فراوانی دارد و منبع خوبی از پتاسیم است.

خواص میوه درخت نان

میوه درخت نان غنی از کربوهیدرات های پیچیده و فیبر است. مطالعه ای که در مجله Amino Acid منتشر شد، آن را به عنوان منبع خوبی از پروتئین با کیفیت بالا محسوب می کند، زیرا میزان آن حاوی مقادیر بیشتری اسید آمینه ضروری، به خصوص فنیل آلانین، لوسین، ایولولین و والین است .

طبق گزارش پایگاه داده های ملی مواد غذایی ایالات متحده آمریکا (USDA)، یک فنجان میوه خام حاوی انواع ویتامین ها و مواد معدنی مفید از قبیل کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم، روی، ویتامین C و ویتامین B ، می باشد. با توجه به گستره وسیعی از مواد مغذی، میوه های نان می توانند مزایای بهداشتی زیر را ارائه دهند:

کمک می کند تا اثرات منفی رادیکال های آزاد را مهار کند:

طبق گزارش روزانه بیوشیمی کاربردی و بیوتکنولوژی، میوه درخت نان حاوی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدها است که دارای خواص آنتی اکسیدانی هستند .این امر برای مبارزه با استرس اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد مفید است.

کمک می کند تا سلامت قلب را بهبود یابد:

میوه درخت نان دارای مواد فیتو کمیکال است که به جلوگیری از آترواسکلروز ،که در آن شریان ها به علت رسوبات چرب سخت می شوند ، کمک می کند. عصاره آن نیز می تواند به مهار سطح کلسترول بالا، که می تواند شما را دچار بیماری قلبی کند کمک نماید .

به منظور کاهش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان کمک می کند:

طبق تحقیقات مجله Planta Medica، ترکیبات شیمیایی میوه نان دارای خصوصیات سیتوتوکسیکمی نسبت به سلول های سرطانی پانکراس هستند. یک مطالعه جداگانه منتشر شده در مجله تحقیقات فیتوتراپی همچنین از خواص سرطانی این میوه ، بیان کرد که آن را به مهار رشد تومورهای پروستات و ایجاد آپوپتوز در سلول های سرطانی پروستات کمک کرد.

میوه نان دارای پروفایل تغذیه ای گسترده ای است. علاوه بر ویتامین ها و مواد معدنی ذکر شده در بالا، این میوه همچنین منبع مس، منگنز، سلنیوم، لوتیئن و زاکسنتین و همچنین ویتامین E و K.19 می باشد

اگرچه میوه های نان می توانند بدن شما را با بسیاری از مواد مغذی مفید تامین کنند، شما باید مصرف خود را محدود کنید، زیرا مقدار قند آن نسبتا بالا است - یک فنجان آن 24.2 گرم قند دارد.

نحوه مصرف میوه درخت نان

راه های بسیاری برای مصرف میوه های نان وجود دارد - رسیده ها را می توانند خام بخورند، در حالیکه بالغ و نابالغ آنها پخته می شوند. از آنجا که خمیر خام میوه نان برای مدت زمان کوتاه نگهداری می شود،اما معمولا میوه نان به مدت طولانی نگهداری می شود. طبق یک مقاله ملی جغرافیایی، میوه نان خشک شده می تواند به آرد تبدیل شود که یک جایگزین گلوتن برای آرد گندم معمولی است.

بیشتر بخوانید:

اصول کاشت و نگهداری گل آگلونما در خانه

نگهداری و پرورش گیاه آپارتمانی لیندا

کاشت و پرورش و شرایط نگهداری گل قهر و آشتی