نگهداری و تکثیر گیاه کاکتوس

کاکتوس در ابتدا تنها در شمال و جنوب و نواحی مرکزی آمریکا رشد می کرد اما امروزه در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان توسط مردم پراکنده شده کاکتوس طی طوفان های ناگهانی آب ذخیره کرده و آب ذخیره شده را طی ماه‌های خشکسالی به مصرف می‌رساند. کاکتوسیان در ایران گونهٔ بومی ندارند.
کاکتوس گیاهی است از تیره کاکتوسیان (Cactaceae) تیره‌ای از میخک سانان که اغلب خاردار و گوشتی هستند.

کاکتوس در ابتدا تنها در شمال و جنوب و نواحی مرکزی آمریکا رشد می کرد اما امروزه در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان توسط مردم پراکنده شده کاکتوس طی طوفان های ناگهانی آب ذخیره کرده و آب ذخیره شده را طی ماه‌های خشکسالی به مصرف می‌رساند. کاکتوسیان در ایران گونهٔ بومی ندارند.
بیشتر کاکتوس ها ریشه های عمیقی داشته و ساقه شبکه مانندی دارند که به عنوان منبع ذخیره آب عمل می‌کنند ساقه کاکتوس توسط تیغ هایی محافظت می‌شود. کاکتوس ها برگ های خیلی کوچکی داشته یا اصلاً برگ ندارند.

شرایط نگهداری کاکتوس

• نور مورد نیاز کاکتوس:

کاکتوس به نور فراوان نیاز دارند و قرار دادن آنها در داخل اتاق و پشت پنجره های جنوبی بسیار مناسب است. در صورت ناکافی بودن نور طبیعی، نور مصنوعی نیز می تواند به عنوان مکمل، به کار رود.

• آبیاری:

در طی فصل رشد فعال کاکتوس باید بیش از دوران استراحت آبیاری شود. برنامه خاص و تعریف شده ای برای آبیاری کاکتوس وجود ندارد و برنامه آن به گلدان، خاک، آب و هوا و عوامل مشابه بستگی دارد.
بهترین روش برای تعیین مقدار آب مورد نیاز کاکتوس، این است که گیاه را مدتی با دقت زیرنظر بگیرید. هنگام آبیاری سعی کنید تمام سطح خاک خیس نشود و مراقب خروج آب نیز باشید. دور بعدی آبیاری باید در زمانی باشد که خاک کاکتوس کاملا خشک شده باشد. ساده ترین روش حصول اطمینان از خشکی خاک این است که یک خلال دندان را با احتیاط در خاک فرو کنید، اگر خلال دندان نمناک شد، باز هم یکی دو روز صبر کنید. گیاه در فصل استراحت خود تنها چند هفته یکبار به آبیاری نیاز دارد.
کاکتوس ها در اثر آبیاری زیاد پوسیده می شوند و می گندند.

• دمای مورد نیاز کاکتوس:

کاکتوسها میتوانند در فصل رشد خود دمای 32 تا 38 درجه را تحمل کنند و بهترین دما در فصل استراحت آنها، 7 تا 12 درجه سانتیگراد است. این دمایی است که کاکتوس در محل طبیعی زندگی با آن روبرو می شود. هوای سرد در فصل استراحت، می تواند به گلدهی گیاه در فصل رشد منجر شود.
این گیاه، به حد متوسط گرما در فصل بهار تا پاییز و شب های خنک نیاز دارد. هوای زمستان باید خنک باشد (حدود ۱۰ تا ۱۴ درجه سانتی گراد).
کاکتوس هایی که تار دارند باید در محلی با دمای حداقل ۱۶ درجه نگهداری شوند. همچنین توجه داشته باشید که تهویه مناسب از جمله نیازهای کاکتوس است.
بهترین درجه برای نگهداری کاکتوس‌ ها ۱۸ تا ۳۲ درجه سانتی‌گراد می‌باشد.

• کود مورد نیاز کاکتوس:

کاکتوس در طی پاییز و زمستان تنها هر دو تا سه ماه یک مرتبه به کود احتیاج دارد. یک کود کم ازت برای کاکتوس مناسب است. کودهایی که به تدریج در خاک آزاد می شوند نیز برای کاکتوس مناسب هستند، اما این کودها تنها یک مرتبه در بهار به خاک افزوده می شوند.

• خاک مورد نیاز کاکتوس:

می توان با مخلوط کردن یک قسمت خاک گلدان با یک قسمت ماسه و کمی شن برای عبور راحت تر آب، خاک مناسبی تهیه کنید.
لایه های خاک کاکتوس: 1-ریگ ریز 2-خاک گلدان + ماسه 3-خزه یا پوست برنج 4-ریگ یا خرده سفال.
گاهی در وقت جابجایی کاکتوس ها مشاهده می شود که ریشه گیاه وضع مناسبی ندارد و حالت پوسیده پیدا کرده است در این حالت بهترین راه هرس کردن ریشه می باشد و باید فقط ریشه هایی را باقی گذاشت که سالم و قوی باشد، درصورتی که تمام ریشه وضع نامناسبی داشت از بریدن تمام ریشه ها نترسید. ریشه های جدید سریعا رشد خواهند کرد. معمولا پس از جابجایی گلدان و اصلاح ریشه ها تا ده روز نباید به گیاه آب داد.

تکثیر کاکتوس

بهترین زمان برای این کار بهار است ولی در دیگر فصول نیز این کار امکان پذیر است.
بدست آوردن قلمه مناسب نیاز به حسن انتخاب دارد کاکتوس ها از راه قلمه زدن به راحتی تکثیر می شوند. ولی این عمل بیشتر از کاکتوس های جزء جزء صورت می گیرد. زیرا به گیاه آسیب کمتری می زند.از جوانه هایی استفاده کنید که سطح تماس کمتری با گیاه دارند.
از گرفتن قلمه از پایه گیاه خودداری کنید. رطوبت این قسمت از گیاه بیشتر است و خطر گندیدگی گیاه مادر بیشتر است. اگر این کار را کردید و پایه گیاه شروع به فاسد شدن کرد سریعا قسمت گندیده را جدا کرده و گیاه مادر را یک هفته خارج از خاک قرار داده و سپس به گلدان انتقال دهید.
بهترین زمان برای این کار بهار است ولی در دیگر فصول نیز این کار امکان پذیر است. برای این کار از چاقویی تیز استفاده کنید. از چاقوی اره ای استفاده نکنید.

قلمه زدن کاکتوس

ریشه های گندیده شده و زرد (بدلیل آبیاری زیاد) را با چاقوی تمیز برش بزنید و قسمت سالم را چند ساعت می گذاریم پینه ببندند و بعد در خاک کاکتوس می کاریم و تا چند روز آب نمی دهیم و بعد آن را سیراب می کنیم.
کاکتوس ها سر و ته رشد نمی کنند، بنابراین وقتی چند برش از یک کاکتوس بر می دارید به این نکته دقت کنید. برای جلوگیری از بین رفتن کاکتوس و پوسیدگی آن قبل از اینکه آن را در خاک قرار دهید چند روزی آن را در سایه قرار دهید تا قسمت بریده شده خشک شود. هر چه قدر کاکتوس بزرگتر باشد به زمان بیشتری برای خشک شدن احتیاج دارد (3 تا 15 روز). هم چنین گرم و سرد بودن هوا نیز به ترتیب موجب کاهش و افزایش زمان خشک شدن می شود. پس از این دوره آن را در گلدانی با زه کشی مناسب قرار داده مانند دیگر کاکتوس های بالغ آبیاری کنید. معمولا 2 تا 3 هفته طول می کشد تا ریشه ها نمایان شوند.

نحوه نگهداری کاکتوس در مهر ماه

در ماه مهر تابش نور آفتاب تا اندازه ای کاهش یافته و بهترین نور مناسب برای کاکتوس ها وجود دارد.
آفتاب مستقیم مهرماه برای کاکتوس ها خوشایند است و در زیر پرتو آن گیاهان خود را برای گذراندن شرایط سخت زمستان آماده نموده و مواد مورد نیاز را در بافت های درونی خود ذخیره می سازند.
دقت کنید فاصله بین دو آبیاری چون هوا رو به خنکی بیشتر شود و در مناطق سردسیر که شب ها دما به 10 درجه می رسد، کاکتوس ها بیرون نمانند.

نگهداری کاکتوس در آبان

در آبان ماه، گلدان های کاکتوس را در بخشی از گلخانه که دارای هوای کم و بیش خشک تری است و روشنایی ملایمی دارد جای دهید. و هر 15 تا 20 روز یکبار مختصر آبی به آنها بدهید.
باید توجه داشت که در این ماه وجود رطوبت زیاد سبب پوسیدن بافت این گیاهان می گردد و دمای 15 تا 20 درجه سانتیگراد برای آنها مناسب است و اگر بخواهیم خواب زمستانی کاکتوس ها شروع شود دمای پنج تا ده درجه باید برای آن ها فراهم کرد و از این رو می توان آنها را در اتاق ها یا پشت پنجره ها یا پارکینگ یا راه پله، نیز نگهداری کرد.

نکته

بهترین مکان برای نگهداری کاکتوس در تابستان پشت پنجره جنوبی ساختمان است.
اگر در آفتاب شدید بمانند رنگشان سفید می شود.
هر هفته باید آن را بچرخانیم تا صاف قد بکشد.

حتماً بخوانید:

خاصیت و فواید بی نظیر میوه درخت کاکتوس

گیاهان شفادهنده آیورودا با دلگرم همراه باشید تا با خواص میوه درخت کاکتوس آشنا شوید. چند سالی است میوه‌های عجیب و غریبی به کشورمان راه یافته است.…

جابجایی کاکتوس ها

بیشتر افراد جابجایی گلدان گیاه را بیش از اندازه انجام می دهند. این کار به ریشه های کاکتوس آسیب وارد می کند. فقط هنگامی که گیاه احتیاج به تعویض گلدان دارد باید این کار صورت بگیرد بهترین فصل برای تعویض گلدان بهار است که گیاه در حال رشد بوده و انرژی زیادی دارد.

یک کاکتوس برای سال ها (5 تا 10 سال) می تواند در یک گلدان باشد بدون اینکه احتیاجی به تعویض گلدان داشته باشد. کاکتوس ها در هر گلدانی که زه کشی و تخلیه آب مناسبی داشته باشد میتوانند به خوبی رشد کند. گلدان هایی گلی با عمق کم برای کاکتوس ها بسیار مناسب است و اصولا کاکتوس ها به عمق زیادی احتیاج ندارند. برای انتخاب سایز گلدان، گلدانی با قطری کمی بیشتر از قطر کاکتوس را انتخاب کنید.

گلدان های بزرگ برای کاکتوس های کوچک مناسب نبوده، موجب از بین رفتن گیاه خواهد شد. پس از انتقال کاکتوس برای آبیاری آن عجله نکنید تا فرصت ترمیم به ریشه های گیاه داده باشید. پس از چند روز به آبیاری گیاه بپردازید. در سه هفته اول به ابیاری کم اکتفا کنید.

مراحل جابجایی گلدان "گل کاکتوس"

قسمت پایینی گلدان را با سنگ هایی تمیز بپوشانید. مقداری زغال فعال شده در این قسمت قرار دهید.
گلدان را با ترکیب دو قسمت ماسه و یک قسمت خاک و مقداری perlite. پر کنید. (خاک های آماده در مغازه های معتبر یافت می شود).
دقت کنید که هیچ گونه کلوخ در مخلوط وجود نداشته باشد سپس کاکتوس ها را در خاک قرار دهید.
مقداری سنگ و خزه را بر روی خاک گلدان برای نگهداری رطوبت قرار دهید.

توصیه های زمستانی برای نگهداری از کاکتوس

موقع خواب گیاهان در مقابل آفت ها و بیماری ها آسیب پذیرتر هستند.
تا جایی که ممکن است کاکتوس‌ها را موقع خواب زمستانی در محل خشک نگهداری کنید زیرا انواع قارچ ها در رطوبت زیاد رشد و نمو می ‌کنند و گیاهان بیمار را از بقیه جدا کنید.
همچنین از مصرف انواع کودها و مکمل‌ها در دوره خواب خودداری کنید.
توجه داشته باشید که چروک شدن کاکتوس ها در موقع خواب عادی می ‌باشد.
در طبیعت برای جلوگیری از یخ زدگی کاکتوس ها آب زیادی از دست می‌دهند. پس با مشاهده چروک شدن آنها آبیاری نکنید.

گلدهی کاکتوس

کاکتوس برای گلدهی نیاز به چند شرط دارد:
شرط اول، سن کاکتوس است، این سن در خانواده مختلف کاکتوس فرق دارد و از سه سال تا سی سال و بیشتر است.
مامیلاریاها در سال چهارم به بلوغ می رسند.
شرط دوم خواب زمستان است که در نیمه دوم سال باید سرما را حس کند و در دمای 10 درجه و آبیاری کم قرار بگیرد.
شرط سوم سایز گلدان است، گلدان نباید زیاد بزرگ باشد چون گلدان بزرگ، گلدهی را به تعویق می اندازد.
شرط چهارم رسیدن نور کافی به کاکتوس در فصل بهار و تابستان است.
دقت کنید شرط اول اگر نباشد یعنی کاکتوس به سن بلوغ نرسیده باشد گل نمی دهد، پس بهتر است وقتی کاکتوسی می خریم گلدار بخریم که بدانیم به سن گلدهی رسیده است.
همچنین در زمستان باید دمای محیطی را که داخل آن کاکتوس ها را نگه می دارید کم کنید مثلا به 2 تا 5 درجه برسانی تا گل بدهند.
کاکتوس ها دو مرحله زندگی در هرسال دارند، بهار و تابستان که فصل رشدشان است.
پاییز و زمستان فصل خواب و استراحت شان است.
حالا این سوال پیش می آید آیا کاکتوس ها خودشان به خواب می روند.
برای خواب کاکتوس ها دما خیلی مهم است.
کاکتوس ها در دمای 5 تا 10 درجه به خواب می روند که مسلما داخل خانه این دما را ندارید، پس باید داخل راه پله یا پارکینگ جایی را برای کاکتوس ها آماده کنید که این دما را داشته باشند.

بیماری کاکتوس ها

کاکتوس ها در اثر آبیاری زیاد، خاک نامناسب، نور نامناسب و رطوبت زیاد دچار بیماری های قارچی می شوند.
لک سفید بر بدن کاکتوس احتمال بیماری قارچی و آفت هست.

درمان بیماری کاکتوس

یک قاشق چایخوری سم حشره کش مانند دیازینون و یک قاشق قارچ کش مانند مانکوزب را در یک لیتر آب حل کرده و به صورت اسپری و یا مانند آبیاری به گیاه بدهید.
در مصرف محلول زیاده روی نکنید و به مقدار کفایت پشت و روی برگ ها اسپره کنید. بعد از 7 روز سمپاشی را تکرار کنید. بهتر است سم پاشی را در مورد تمام گیاهان سالم و با حجم کمتر و بیمار انجام دهید.