دلگرم
امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
فوت و فن پرورش و تکثیر موگه یا گل برف
5
زمان مطالعه: 13 دقیقه
موگه معمولا در جنگل های مرطوب مناطق اروپا و شمال آفریقا و شمال آمریکا به طور خودرو می روید و در ایران پرورش داده می شود.


معرفی گل موگه یا زنبق دره


موگه ، زنبق دره یا گل برف (نام علمی Convallaria majalis) از گیاهان گلدار تک‌لپه‌ای و از دسته مارچوبه‌سانان است؛ که در سرزمین‌هایی با آب و هوای معتدل می‌روید. نام متعارف آن در ایران موگه (برگرفته از نام فرانسوی) آن است. گیاهی است چند ساله با ارتفاع ۲۰–۱۰ سانتیمتر که شاخهٔ گل آن معمولاً در ماه اردیبهشت از بین ۳–۲ برگ بالا می‌آید. موگهٔ آلمانی گونه‌ای از آن است که بیشتر جهت مصرف باغبانی کشت می‌شود. به سبب آنکه عطر خوش آن به بوی مشک شباهت دارد در فرانسه موگه نامیده می‌شود


موگه یا گل برف در بعضی کشور ها نماد یا علامت چیزی می باشد. مثلاً در بین کاتولیک ها نمادی از فروتنی در نقاشی های مذهبی است. در اساطیر ژرمن ها نماد پاکی است. علامت گل یوگسلاوی و همچنین گل ملی فنلاند در سال 1967 انتخاب شد. همچنین به طور سنتی ،lily of the valley(زنبق دره) در خیابانهای فرانسه در تاریخ 1 مه به فروش می رسد.

موگه

شرایط نگهداری گل موگه

نور:

موگه سایه دوست است. اما حتی در آفتاب کامل هم می توانید آن را نگهداری کنید. فقط به این بستگی دارد که خاک آن مرطوب باشد، مانند وقتی که در سایه است.

نکته ای که نباید فراموش شود این است که این گیاه با اینکه سایه دوست است ولی بسیار مهم است که در تاریکی نباشد. اگر موگه در تاریکی باشد، توانایی گلدهی اش کاهش پیدا خواهد کرد.

آبیاری:

گل برف رطوبت و دمای معتدل را دوست دارد. اگر در باغ آن را کنار دیگر گیاهانتان می کارید، وقتی آنها را آبیاری کنید، خاک موگه هم به طبع مرطوب خواهد شد و شما آن را هم آبیاری کرده اید.

اگر گل برف را در منطقه ای خشک ولی در سایه بکارید تا زمانی که خاکش را مرطوب می کنید، مشکلی نخواهد داشت.

خاک:

همانطور که گفته شد موگه گیاهی سازگار است.این موضوع شامل خاک مورد نیاز آن نیز می شود. این گیاه تا زمانی که خاکش غنی باشد، PH ، نوع و سبک و سنگین بودن خاک برایش تفاوتی ندارد. اما اگر توانایی آن را دارید که شرایط دلخواه گیاه را برایش فراهم کنید بهتر است خاک آن زه کشی شده و بیشتر خاک برگ به همراه هوموس و کمی شن و ماسه باشد.

کوددهی:

با توجه به اینکه موگه به مراقبت ویژه نیاز ندارد، فقط اگر متوجه شدید گل ها کیفیتی که باید را ندراد و ضعیف هستند، گاه گاهی با کود مایع با دوز پایین پتاسیم گیاه را تقویت کنید.

همچنین می توانید کودهایی با ترکیب نیتروژن دارد به آن اضافه کنید ولی اگر متوجه شدید گیاه دیگر گلدهی سابق را ندراد به احتمال زیاد به دلیل کود نیتروژن دار است.

از اوایل بهار به صورت ماهانه، مایعی رقیق هنگامی که گیاه در حال رشد به خاکش اضافه کنید.هیچ وقت کود را مستقیماً روی برگ ها نیافشانید و همچنین هیچوقت گیاه را هنگامی که در خواب فصلی است، کود ندهید.

گل برف

مشخصات گیاه موگه


گیاهی است چند ساله دارای ساقه زیرزمینی ناصاف و پر گره نسبتا متورم، افقی و دو عدد برگ اصلی موج دار بزرگ بیضی شکل نوک تیز، دراز با دم برگ بلند که لوله شده و ساقه را در آغوش می گیرد، دارد. ساقه در حقیقت دنباله همان دو برگ است که مستقیما از ریشه بیرون می آید.

ساقه گل دهنده آن زاویه دار که از کنار برگ ها بیرون می آید و گل های سفید زنگوله شکل معلق بسیار معطر در امتداد قسمت انتهایی ساقه گل دهنده در ماه اردیبهشت تا اوایل تابستان ظاهر می شوند. تکثیر موگه معمولا در باغ ها از طریق کاشت قسمتی از ساقه زیرزمینی آن است که در اواخر تابستان انجام می گیرد.

روش دیگر تکثیر آن این است که در پاییز جوانه های قوی و کاملا زیبا و خوب گیاه را گرفته و هر 10 -12 عدد از آن ها را در یک گلدان می کارند. اگر گلدان ها را در گلخانه نگهداری کنند پس از چند هفته ریشه بندی آن ها شروع شده و پس از آن گل می دهند و به این ترتیب گل موگت را می توان از ماه آذر و دی تا اردیبهشت در اختیار داشت.

گیاه موگه معمولا در جنگل های مرطوب مناطق اروپا و شمال آفریقا و شمال آمریکا به طور خودرو می روید. در ایران پرورش داده می شود.

روش کاشت و تکثیر گیاه موگه

تکثیر این گیاه به دو روش کاشت دانه و تقسیم ریزوم امکان پذیر است. بیشتر از روش دوم استفاده می شود. اینکه از کدام روش استفاده شود در این این موضوع که باید بین هر گیاه ۱۲ سانتی متر فاصله باشد، تاثیری ندارد.

۱- کاشت دانه:

بذر موگه در واقع به تعداد ۲ تا ۶ عدد درون میوه کوچک و قرمز - نارنجی رنگ آست. دانه قسمتی گوشتی خواهد داشت که باید آن را حذف کنید. بذر را چه در فضا بسته چه در فضا باز بکارید مهم است که دما محیطش خنک باشد.

زمانی که بذر رسیده است یا آخر زمستان، قبل از اخرین سرما زدگی، بهترین زمان کاشت آن است.بذر را کم تراکم بیافشانید و با کود مایع خاک آن را تغذیه کنید. خاکش باید زه کشی شده، مرطوب و البته شخم زده باشد. تا عمق ۲۰ سانتی متری شخم بزنید، سوراخ هایی به عمق یک سانتی متر ایجاد کنید دانه را در آن ها قرار داده و رویشان نیم سانتی متر خاک برگ قرار دهید. کمی آبیاری کنید.

این روش خیلی کم برای تکثیر موگه استفاده میشود چون کند است. از ۲ تا ۱۲ ماه جوانه زنی اش در دما ۱۵ درجه سانتی گراد، طول خواهد کشید.

۲- تقسیم ریزوم:

برای کاشت موگه به این روش ابتدا قسمت های سال قبل ریزوم را جدا کنید تا بتوانید جوانه ها را ببینید. ریزوم را به دو قسمت تقسیم کنید که هر قسمت حداقل یک یا دو جوانه داشته باشد. اگر ریشه ها خشک هستند به مدت نیم ساعت آنها را در آب بگذارید تا خیس بخورند.

خاکی را که ریزوم را در آن کاشته می شود، بهتر است متشکل از کمپوست، خاک برگ، هوموس حتماً شخم زده شده و مرطوب باشد. عمق دقیق کاشت ریزوم مهم نیست، فقط حدوداً آنها را در عمق ۶ تا ۸ سانتی متری بکارید.

ریزوم را در هر جهتی که بکارید راه خود را به سطح خاک پیدا خواهد کرد. ولی برای اطمینان بیشتر جوری بکارید که سطح جوانه مماس با سطح خاک باشد. بعد از خاک با بیلچه سطح خاک را صاف کنید.

هر زمانی می توانید ریزوم را بکارید تنها نکته مهم این است که خاک را مرطوب نگه دارید. اگر موگه در باغ می کارید که گیاهان دیگر را آبدهی می کنید طبیعتا خاک موگه هم مرطوب خواهد شد ولی اگر در گلدان می کارید، پس از کاشت آبدهی کنید.

درست است که می توانید هر زمانی ریزوم را بکارید ولی اگر دنبال بهترین زمان برای انجام این کار هستید آخر تابستان و در پاییز بهترین زمان است. موگه تا بهار سال بعد خود را نشان دهد. نکته ای که هست سه سال از کاشت تا گلدهی آن طول خواهد کشید. پس اگر می خواهید در سال اول گلدهی داشته باشید ضخیم ترین جوانه که سه ساله است را بکارید. (با توجه به اینکه جوانه ها در هر سه سال متفاوت خواهند بود.)

اگر در فضا خارجی می کارید، سرمایی که لازم است را خواهد داشت. ولی اگر در فضا داخلی می کارید حتماً دما را خنک، حدود صفر درجه، نگه دارید. حداقل هر ۵ سال یکبار از روش تقسیم موگه استفاده کنید تا رشد گیاه همچنان قوی باقی بماند.

زنبق دره

آفات و بیماریهای موگه

موگه معمولاً به علت سمی بودن دچار بیماری یا آفت نمی شود. ولی پوسیدگی ساقه، سیاه تاول و نقطه برگ، از مواردی هستند که ممکن است به آنها دچار شود. کنه عنکبوتی، حلزون های بدون صدف و gray mould از مواردی هستند که برای این گیاه مشکل سازند.

پوسیدگی ساقه و لکه برگ: وقتی رطوبت هوا و باران یا آبدهی زیاد شود گیاه دچار این مشکل می شود. برای حل این مشکل ابتدا محیطی را برایش فراهم کنید که رطوبت هوا و باران زیاد نباشد سپس قسمت های آسیب دیده را حذف کنید.

سیاه تاول: این قارچ در محیط سرد با رطوبت سراغ گیاهان خواهد آمد و از نشانه های هایش زرد شدن نوک برگ ها و حتی مرگ گلبرگ است.

برای درمان قسمت های بیمار را جدا کنید و از اسپری کردن آب به برگ ها خودداری کنید. همچنین از مس مایع و پودر گوگرد هر هفته صبح زود، از زمانی که شاخ برگ ها کم کم زیاد شدند – در اوایل بهار- برای درمان می توانید استفاده کنید.

برای آن که باغ و گیاهان دیگر به این بیماری دچار نشوند، در پاییز مدام اطراف باغتان را از قسمت های آلوده گیاهان تمیز کنید. همچنین وسایلتان را با مواد تمیز کننده، تمیز کنید. چون این قارچ به وسیله باد، باران و وسایل باغبانی منتشر می شود.

کپک خاکستری: این قارچ دقیقا در محیطی که مناسب برای زنبق دره است به وجود می آید. پس این گیاه ممکن است دچارش شود. برای جلوگیری از آن اگر گیاه را در فضا داخلی نگه می دارید حتما فنی برای تهویه هوا قرار دهید. زیر گیاه مقداری کمپوست و مالچ(کودگیاهی) استفاده کنید تا از پاشش اسپور های قارچ روی گل و برگ جلوگیری کند. می توانید در ساعات اولیه روز به گیاه آب دهید تا در طول روز فرصت داشته باشد خشک شود.

اگر گیاهتان دچار این بیماری شد خاک گیاه را مرتب تمیز کنید و قسمت های آسیب دیده را حذف کنید و حتما از گیاهانتان دور کنید تا قسمت های دیگر آلوده نشوند.

برای آن که باغ و گیاهان دیگر به این بیماری دچار نشوند، در پاییز مدام اطراف باغتان را از قسمت های آلوده گیاهان تمیز کنید. همچنین وسایل باغبانی را با مواد تمیز کننده، تمیز کنید.

از مس مایع و پودر گوگرد هر هفته صبح زود، از زمانی که شاخ برگ ها کم کم زیاد شدند – در اوایل بهار- برای درمان می توانید استفاده کنید. علاوه بر آن قارچ کش Mycostop اگر مستقیما در نواحی که مستعد بیماری هستند استفاده کنید، مناسب است.

کنه عنکبوتی: از قسمت های زیرین برگ تغذیه می کند و باعث زردی و خشکی اش می شود. با فشار آب به راحتی می توانید با آن مقابله کنید.

گل


ترکیبات شیمیایی موگه


از نظر ترکیبات شیمیایی مواد عامل مهم موجود در گیاه عبارت اند، از چند گلوکوزید قلبی کونوالاتوکسین، کونوالاتوکوسول، کونوالامارین، ساپونین کونوالارین، در گل آن علاوه بر گلوکوزیدهای یاد شده در حدود 0/05 درصد اسانس به رنگ زرد مایل به سبز وجود دارد. از ماده عامل کونوالامارین در حدود 2 در هزار در گل های گیاه وجود دارد. این ماده گردی است متبلور سفید بی بو و تلخ کونوالاتوکسین در تمام اندام گیاه وجود دارد و به شکل بلورهای سوزنی بی رنگ و تلخ است.

این ماده قوی ترین گلوکوزید سمی موگت است. کونوالارین به مقدار زیاد در برگ و ساقه زیرزمینی گیاه وجود دارد و دارای خاصیت مسهلی شدید می باشد. در گزارش بررسی شیمیایی دیگری آمده است که گیاه موگت دارای دو ماده عامل عمده متبلور است، یکی کونوالارین و دیگری کونوالامارین، این دو ماده متبلور در اثر هیدرولیز و با اسیدهای آبدار تجزیه شده اولی به گلوکوز و کونوالارتین و دومی به گلوکوز و کونوالامارتین تبدیل می شود.

کاربردهای گیاه موگه

کاربرد زینتی:

موگه به دلیل رایحه دل انگیز و این قابلیت که به خوبی پوشش دهنده زمین است، در موارد زیر استفاده میشود:

۱- در باغ های جنگلی،
۲- در باغ هایی که نگهداری کمی از آنها می شود،
۳- در rock garden (باغچه های کوچکی که در آن سنگ های بزرگ و کوچک و گیاهانی که مراقبت زیادی نیاز ندارند، به کار رفته است.)،
۴- در مرز و حاشیه ها،
۵- در Beds(باغچه های خیلی کوچک احاطه شده با سنگ، بتن… تا ارتفاع حدود یک متر)،
۶- و به عنوان گل شاخه ای، بسیار استفاده می شود.

gol

کاربرد دارویی گیاه موگه


موگه به طور کل در موارد بیماری های دریچه قلب و درد قلبی، حساسیت عصبی، ضعف اعصاب، تشنج، سرگیجه، سکته، صرع و ورم، استفاده دارویی دارد. این گیاه ادرار آور، ضد یبوست، تقویت کننده و همه قسمت هایش ضد اسپاسم، تهوع آور، تب بر، آرام بخش است.

استفاده از موگه برای بیمارانی که دوران نقاهت بعد از سکته مغزی را می گذرانند، به خصوص آنهایی که برگشت توانایی صحبت کردنشان کند است، موفقیت آمیز بوده است. همچنین آرام کننده اعصاب و کاهش دهنده فشار خون بالا است. از موگه دارویی به نام convallatoxin ساخته شده است که در موارد بیماری قلبی حاد و مزمن، ازش استفاده می شود.

زنبق دره دارای شهرت زیادی در گیاه پزشکی به علت درمان مشکلات قلب است؛ چون شامل گلیکوزیدهای کنوالانین و convallamarin که نیرو بخش هایی قدرتمند قلبی و دیورتیک هستند. خاصیت درمان بیماری های قلبی شامل همه قسمت های این گیاه می شود.

گل و ریشه این گیاه حاوی گلیکوزیدهای مشابه دیژیتال است که مدل خفیف تری از آن به حساب می آید و در درمان بیماری های درچه های قلبی، ضعف و ناتوانی قلب، ورم و مشکلات ریوی مزمن مفید است. گلیکوزید همراه با پیاز دریایی، درمان موثر تر و امن تری از دیژیتال خواهد داشت.

دیژیتال در بدن و طی یک دوره طولانی درمان ممکن است به قلب آسیب بزند. اما این ترکیب از پیاز دریایی (Urginea maritima) تجمعی نیست بلکه ملایم است. به همین دلیل برای بیماران مسن تر، امن تر است و در کل به عضلات قلب آسیبی نمی زند.

موگه همچنین شامل ساپونین اسید convallaric، آسپاراژین، و فلاونوئیدها هم است. زنبق دره تحریک پذیری بیش از حد عضله قلب را بدون افزایش مقدار اکسیژن مورد نیازش، به طور کار آمد، کاهش می دهد. قلب را به تپش آرام تر، منظم و کارآمد تر، تشویق می کند. در همان زمان آسپاراژین آن حجم خون و فشار خون را کاهش می دهد.

از این گیاه می توان پمادی ساخت برای رماتیسم و درد نقرس و همچنین از ریشه آن پمادی برای درمان سوختگی و درمان بافت هایی که سطحی آسیب دیده، ساخته شده است.

موگه جزو گیاهان بالقوه سمی است، بنابراین؛ آن را هرگز نباید بدون مشاوره تخصصی استفاده کنید. اغلب این گیاه را همراه با میوه گونه های زالزالک تجویز می کنند.

موگه یا زنبق دره معمولاً زمانی برداشت می شود که گل دارد و می تواند برای استفاده های بعدی خشک شود، هر چند زمانی که تازه است، قوی تر است. آن ها را جداگانه برداشت کنید.

separator line

بیشتر بخوانید:

روش های کاشت و نگهداری گل همیشه بهار

روش کاشت و شرایط تکثیر گل حنا

فوت و فن کاشت و نگهداری گیاه آقطی سیاه

separator line



این مطلب چقدر مفید بود ؟
4.2 از 5 (5 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits