در تقسیمات کشوری شهر و شهرستان چه تفاوتی با هم دارند ؟

شهر با شهرستان چه تفاوتی دارد؟

شهرستان: واحدی از تقسیمات کشوری است با محدوده جغرافیایی معین که ار بهم پیوستن چند بخش همجوار که از نظر عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی واحد متناسب و همگنی را به وجود آورده‌اند.

شهر: شهر محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل، دارای سیمائی با ویژگی‌های خاص خود بوده به طوری که اکثریت ساکنان دائمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، کشاورزی، خدمات و فعالیت‌های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردار و کانون مبالات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی حوزه جذب و نفوذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای ده هزار نفر جمعیت باشد.

تفاوت شهر و شهرستان در مواردی است که برای بررسی آن باید در ابتدا به تقسیمات کشوری مناطق پرداخته شود تا در نهایت به تفاوت‌های شهر و شهرستان پی ببریم. در تقسیمات کشوری، ایران از 31 استان، 429 شهرستان، 1057 بخش و 1245 شهر تشکیل شده است.

تفاوت شهر با شهرستان چیست؟

1. در تقسیم بندی کشوری شهرستان واحدی بزرگتر از شهر است.
2. شهرستان شامل بخش و شهر است و شهر دهستان و روستاهای اطرافش را شامل می شود.
3. در قدیم به شهرستان، ولایت و به شهر خشت (به معنی پادشاهی) گفته می شد.
4. در امریکا و بریتانیا شهرستان برابر County و شهر برابر Urban است.
5. طبق تعریف قانونی شهر و شهرستان، حداقل جمعیت شهر 10 هزار نفر و حداقل جمعیت شهرستان، 80 تا 120 هزار نفر می باشد.
6. شهرستان از لحاظ برنامه‌­ریزی‌های کشوری (سیاسی، اقتصادی و فرهنگی) اولویت بالاتری نسبت به شهر دارد.
7. مرکز شهرستان یکی از شهرهای همان شهرستان است که مناسب‌ترین و بهترین مرکز طبیعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آن منطقه است.

شهر با شهرستان چه فرق دارد؟

کشور ایران به چندین استان و هر استان به چند شهرستان و هر شهرستان به تعدادی شهر ؛ بخش و هر بخش به چند دهستان تقسیم می‌شود.

مرکز کشور پایتخت نام دارد، مرکز هر استان، مرکز استان، مرکز هر شهرستان، مرکز شهرستان، مرکز هر بخش، مرکز بخش و مرکز هر دهستان، مرکز دهستان نام دارد.

واحدهای اداری مربوط به مسئولان نامبرده در بالا به ترتیب وزارت کشور، استانداری، فرمانداری، بخشداری و دهداری نام دارند.

بنابراین شهرستان از شهر بزرگ تر است. شهرستان واحدی است که بخش و شهر را شامل می‌شود و در دو حالت می توان آن را تعریف کرد: تقسیم بندی شهرستان و تعریف قانونی شهرستان.

تقسیم بندی شهرستان

در تقسیم بندی کشوری ایران، شهرستان کوچک­تر از استان و بزرگ‌تر از بخش است. در واقع هر استان به چندین شهرستان و هر شهرستان به چندین بخش تقسیم می‌گردد.

در قدیم به شهرستان، ولایت گفته می شد. از آنجایی که شهرستان از لحاظ اداری و سیاسی، ارگان­های زیادی را در خود جای می دهد و تسهیلات بیشتری به همراه دارد و اصولاً بیشتر برنامه­‌ریزی‌های (سیاسی و اقتصادی) کشوری به تفکیک شهرستان ها انجام می­گیرد؛ بخش های مختلف کشور با ارتقای خود در تلاش برای رسیدن به نام شهرستان هستند.

تعریف قانونی شهرستان

شهرستان بر اساس تعریف ماده 7 قانون تعاریف و ضوایط تقسیمات کشوری، عبارت است از واحدی از تقسیمات کشوری با محدوده جغرافیایی معین که از به هم پیوستن چند بخش هم­جوار که از نظر عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی واحد متناسب و همگنی را به وجود آورده‌اند.

تبصره اول این قانون حداقل جمعیت شهرستان با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و پراکندگی کشور، دو ترکم زیاد 120 هزار نفر و تراکم متوسط 80 هزار نفر می باشد.

در تبصره دوم این قانون گفته شده در نقاط کم تراکم، دور افتاده، مرزی، جزایری و کویری با توجه به کلیه شرایط اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تا حداقل 50 هزار نفر با تصویب هیئت وزیران و در موارد استثنایی با تصویب مجلس شورای اسلامی می‌تواند کمتر از 50 هزار نفر باشد.

فرق شهر با شهرستان

همانطور که در بالا ذکر شد شهرستان چند شهر را شامل می شود که شهر نیز به همراه دهستان ها و روستاهای آن، یک بخش را تشکیل می‌دهند.

در تعریف شهر، دو ملاک مهم در نظر گرفته می‌شود: تعیین اندازه شهر و اندازه جمعیت آن. شهر از لحاظ علوم مختلف، تعاریف متفاوتی دارد.

مورخان با توجه به قدمت، شهر را تعریف می‌کنند ولی از نظر اقتصاددانان، جایی که شغل غالب ساکنان آن، کشاورزی نباشد شهر است.

جمعیت شناسان نیز، شهر را بر اساس تعداد جمعیت یک منطقه، تعریف می‌کنند. جامعه شناسان، شهر را محل تمرکز جمعیت، محل تولید و تقاضا، سرمایه و احتیاجات می‌دانند که تقسیم کار اجتماعی، در آن صورت گرفته‌ است.

جغرافیدانان شهر را منظره‌ای مصنوعی از خیابان­ها، ساختمان­ها، دستگاه‌ها و بناهایی می‌دانند که زندگی شهری را امکان­پذیر می‌سازد.

اندیشمندان طراحی شهری، معتقدند شهر یک مجموعه­ی منظمی است که پیوسته در حال تغییر و تحول است.

شهرشناسان شهر را محلی می‌دانند که بشر از فکر زمین و کشاورزی و طبیعت بیرون آمده و تفکر و ایده­های جدید را شروع می‌کند.

شهر از نظر سازمان ملل مکانی با جمعیت بالا و مرکز اهداف سیاسی، تاریخی و اداری است و فعالیت مردم آن غیر از کشاورزی است و مختصات شهری دارد.

بیشتر بخوانید:

لیست استان های ایران همراه با نام شهرستانها

تفاوت مردم شهر و روستا در چیست ؟