راز لبخند جوکر (Glasgow Smile) چیست؟

کندوکاو در «شوالیه‌ تاریکی» برای یافتنِ ریشه‌‌ شخصیت جوکر

جوکر مردی که میخندد

به گزارش دلگرم : سالانه و خیلی سال قبل از طراحی لبخند جوکر، مردمان زیادی در سراسر دنیا با تیغ و چاقو لپ خود را پاره میکردند و در امتداد لبخند خود انرا معمولا تا زیر گوش میکشیدند!این یک بیماری روانی و یک حرکت سادیسمی یا فتیش نیست! این یک اعتقاد است. اعتقادی که میگوید افسردگی من را کسی نمیفهمد.من نیز نمیتوانم به کسی بفهمانم پس همیشه لبخند میزنم تا کسی از من نپرسد حالت چطور است!نام این لبخند glasgow smile است و معمولا افراد سرخورده و افسرده جامعه به این عمل روی میاورند. جوکر سمبل این حرکت است و میتوان گفت به شدت از این حرکت و حمایت تبلیغ میکند.این نکته را نیز باید در نظر داشت پاره کردن لب یک جنایت در حق خود است! اما اعتقاد و فلسفه پشت این حرکت ستودنی و زیباست.اینکه لازم نیست همه بدانند تو ناراحت هستی. همین که لبخند بزنیو مانند انسان های شاد رفتار کنی کافیست! جوکر، بله، میدانم که چقدر عاشق و شیفته و دلباخته دارد. خیلی جالب است که برای برخی، محبوبیتی بیش از سوپرقهرمانها دست و پا کرده. شخصیتی شناخته شده که الگویی است برای طراحی "آدم بدهای داستان" محسوب میشود. پس از هر رسانه ای که در باب جوکر منتشر شد، منتقدان بسیاری به بررسی شخصیت این مجرم سادیسمی پرداختند و او را از نمونه های بی بدیلی نه تنها در تاریخ کامیک بوک،‌ بلکه شخصیتهای داستانی معرفی کرده اند.توضیح زندگی نامه ی شخصیتهاست و اینکه خصوصیات و نام پدر و کدملی و این حرفها را برای کاربران معرفی کنیم. اما نکته اینجاست که جوکر ( و شاید بتوان گفت تمامی شخصیتهای کامیک بوکی) را نمیتوان با یک زندگینامه ی واضح و مبرهن معرفی کرد؛ لااقل آنطور که شخصیتهای دنیای بازی را میشود. پس تصمیم گرفتیم بیوگرافی جوکر را تبدیل به توضیح در مورد قطعات مختلف زندگی وی از کمیک ها تبدیل کنیم. به دلیل پراکندگی بیش از حد اطلاعات این شخصیت، در این مطلب سعی شده فقط به زندگینامه ی کمیکی جوکر اشاره شود و میخواهیم از پایه ای ترین اطلاعات شروع کنیم و فرضمان هم این است که مخاطب این مطلب، هیچ چیز از جوکر نمیداند( دور از جان البته!).

کاور کمیک بسیار موفق The Killing Joke

جوکر؛ یکی از آدم ‏بدهای کامیک بوکی است که در کمیک های DC ظاهر شده است. این شخصیت، توسط جری رابینسون، بیل فینگر و البته باب کین خلق شده است. اولین بار که جوکر به جهانیان معرفی شد، در اولین شماره از کمیک های Batman بود که در بهار 1940 منتشر شد و جوکر به عنوان دشمن اصلی بتمنِ سوپرقهرمان ظاهر شد.کاراکتر جوکر، تا چندی بعد، فقط مختص کامیک بوک ها نماند و تاکنون اورا در فیلم ها، سریالهای تلویزیونی، بازیهای ویدئویی و رسانه های دیگر مکررا ملاقات کرده ایم. اینکه دقیقا چه کسی جوکر را خلق کرده است هنوز معلوم نیست اما طبق آنچه که توضیح داده شده است، جوکر در فرایندی سه نفره خلق شده است و میتوان این کاراکتر را بیشتر از سه نفر نامبرده، مدیون نویسندگی فینگر دانست.رابینسون و کین هر دو کارشان بیشتر در طراحی شخصیت بوده و داستان این کاراکتر توسط فینگر نوشته شده است.فعلا بر اساس کمیک ها جلو میرویم. طبق آنچه کمیک ها به ما معرفی میکند؛ جوکر شخصیتی به شدت باهوش، به شدت جنایتکار است که به ما به صورت یک روانی با حس شوخ طبعی سادیستی اش معرفی شده است. جوکر، به عنوان الهه ی شوم بتمن، عضوی غیرقابل انکار از بسیاری از داستانهای عمیق و به درد بخور بتمن بوده است. یکی از مثالهایش هم مرگ جیسن تاد یا رابین دوم به دست این موجود خطرناک است.

اگر بین تاریخچه ی طویل زندگی جوکر بررسی کنیم میبینیم که در مورد وی، داستانهای مختلفی وجود دارد که اتفاقا همه شان هم داستان واقعی معرفی شده اند، اما معروف ترینشان و احتمالا حقیقت ماجرا این است که جوکر داستان ما،‌ به داخل زباله های شیمیایی سقوط کرده و پوستش به رنگ سفید و موهایش سبز رنگ شده است و البته لبهایش هم قرمز براق درآمده است.منتقدان، در مواجهه با جوکر همیشه اورا تحسین کرده اند و اورا رقیبی بی نظیر برای بتمن دانسته اند. رابطه ی طولانی و پویای این دو، گاها طرح "‌یین و یانگ" را یادآوری میکند.به عنوان یکی از آیکونیک و شناخته شده ترین آدم بدهای تمام عرصه ها، جوکر در راس لیست 100 آدم بد تمام دوران مجله Wizard نشسته است. در لیست معروف 100 آدم بد کمیک بوکهای IGN جوکر رتبه ی دوم را دارد و در لیست برترین شخصیتهای کامیک بوکی مجله Empire نفر هشتم است. همچنین اورا میتوان نفر پنجم لیست 200 کاراکتر برتر کامیک بوک Wizard دید و در لیست 100 شخصیت داستانی همین مجله، جوکر نفر نفر 30 ام است.TV Guide هم طبق نقش آفرینی سزار رومرو (اولین بازیگر نقش جوکر) اورا در لیست 60 نفره ی "‌کثیف ترین آدم بدهای تمام دوران" آورده است.جوکر، در رسانه های زیادی – چه بصورت زنده و چه انیمشن- به طریق مختلفی دربرابر بتمن قرار گرفته است. در دهه ی شصت که مجموعه ی تلویزیونی Batmanساخته شده، سزار رومرو نقش جوکر را بر عهده داشت.

بعد از آن وقتی تیم برتون، تصمیم گرفت فیلم بتمن را بسازد، در سال 1989، جک نیکلسون جوکر را بر پرده ی نقره ای به نمایش گذاشت و پس از سالها هیث لجر، در The Dark Knight 2008 توانست محبوبیت دوچندانی به این کارکتر دهد. به علاوه اینکه مرگ هیث لجر و اهدای اسکار بهترین نقش مکمل مرد در آن سال، باعث هرچه بیشتر دیده شدن نمایش فوق العاده ی لجر روی این شخصیت شد. همچنین قابل ذکر است که مارک همیل، برت اسپاینر و مایکل امرسون نامشان در میان کسانی است که در انیمیشن ها به جای جوکر صحبت کرده اند.همانطور که اشاره کردیم، معلوم نیست که این موجود دقیقا کار کیست اما به نظر میرسد خلق جوکر، فرایندی سه نفره بوده است. باب کین در سال 1994 در مصاحبه ای گفت که جری رابینسون فقط یک طرح اولیه از جوکر را کشیده است :"بیل فینگر و من جوکر را خلق کردیم. بیل نویسنده بود. جری رابینسون هم با تعدادی کارت بازی جوکر پیش من آمد. آنجا بود که این شخصیت برایم روشن شد. جوکر شبیه کنراد ویدت بود- میدانید، همان بازیگر فیلم "مردی که میخنددمحصول سال 1928 بر اساس رمان مشهور ویکتور هوگو." بیل فینگر که کتابی با تصویری از کنراد ویدت داشت به من گفت : اینم از جوکر!. جری رابینسون تقریبا هیچ کاری با این ماجرا نداشت و تنها کاری که که کرد همان کارت های بازی بود، اما تا وقتی که مرد همه جا گفت که او جوکررا خلق کرده است. ما از آن کارتها فقط در چندتا از شماره های کمیک استفاده کردیم."

اما جری رابینسون طور دیگری ماجرا را تعریف میکند :

" در اولین دیدارمان، وقتی من نقاشی که کشیده بودم را نشان دادم، بیل گفت که من را یاد کنراد ویدت در فیلم "مردی که میخندد" می اندازد. این اولین اشاره به این فیلم بود. باب کین و بیل فینگر هم میتوانند آنرا طراحی کرده باشند؛ همه ی ما نقشی در آن داشتیم اما طرح اولیه از من بود.بیل فیلمنامه را بر اساس آنچه من گفتم نوشت و بر اساس دید پرسونای من داستان اول شکل گرفت. بیل فیلمنامه را نوشت پس همکار-خالق محسوب میشود و من باب هم کارهای تصویرسازی را انجام دادیم پس باب هم همکار بود نه خالق!"

دوران طلایی : اولین حضور جوکر در اولین شماره ی کمیکهای بتمن؛ بهار 1940 دوران طلایی واقعیت این است که قرار بود پس از اولین حضور جوکر در Batman #1 این شخصیت کشته شود. آن اول ها هم آنچنان که ما امروز جوکر را میشناسیم قرار نبود شخصیت عمیقی باشد. در شماره ی اول کمیک بتمن او یک موجود روانی ضدجامعه بود که جنایتهای وحشتناک انجام میداده است. اما اینکه چرا جوکر پس از شماره اول زنده ماند و ادامه داد؟ وقتی ویراستار کمیک، ویتنی السورث، جوکر را دید، انگار از پتانسیل بالای وی با خبر شد و پیشنهاد کرد که این کاراکتر زنده بماند. پس در شماره ی بعدی جوکر از بیمارستان نجات پیدا میکند و خوب میشود اما دوباره توسط تبهکاران درب و داغان میشود. به همین منوال، جوکر در کمیکهای بعدی به شکل های مختلفی دستگیر میشود و فرار میکرد و گاها میمرد! از انواع مرگهای جوکر، سقوط از بلندی یا سوختن در یک ساختمان است که البته به طرز شگفت انگیزی هیچوقت بدنش ریکاوری نشد در شماره های بعد مثل روز اول ظاهر میشد!از اولین حضور جوکر، همه نوع جنایتی از این موجود دیده شد. هرکاری که فکرش را بکنید انجام داد اگر فکر میکنید برای کارهایش دلیل دارد،‌ بتمن در مورد جنایات جوکر اینطور میگوید :" فقط با عقل خودش جور در میآید.

در مورد لبخند جوکر هم بگوییم که این لبخند، از اولین حضور وی روی لب های قربانیانش حک میشد و اکنون به یکی از نشانه های جوکر تبدیل شده است.در Batman 1# او دنیای زیرزمینی و پلیس گاتهام را با گفتن این حرف در رادیو به چالش میکشد :‌"‌ امروز سه نفر از شهروندان محترم گاتهام را در زمانهای معینی خواهم کشت!". بتمن و رابین جنایاتش را بررسی میکنند و قربانیان را در حالتی پیدا میکنند که لبخندی بر لبانشان نقش بسته است، لبخندی جوکری. پس از ماجراهایی جوکر، رابین را به تله می اندازد و در حالی که برای کشتنش آماده میشود، بتمن سر میرسد و رابین را آزاد و جوکر را به زندان می اندازد.( داستان اولین کمیکی که اینجا تعریف شد، دوباره در رمان گرافیکی Batman : The Man Who Laughs در سال 2005 بازتعریف شده است.)در دوران نقره ای و پس از تغییراتی که به کاراکتر جوکر داده شد،‌از وی شخصیت متعادل تری ساخت که جنایات قبلی اش هیچگاه در این مجموعه کمیک ها لحاظ نشد. اما در سال 1973 و پس از چهار سال غیبت، دنیس او دنیل نویسنده و نیل آدامز تصویرگر بار دیگر جوکر را زنده کردند. اوایل کمیک شماره 251 بتمن، "پنج راه انتقام جوکر" این قاتل جانی که از مردم را به راحتی آب خوردن قلع و قمع میکند و از نبرد با بتمن مست میشود، دوباره باز میگردد. اونیل، دلیل بازگشتی دوباره به جوکر قدیم را میگوید:"به آسانی میخواستیم به جایی که شروع شده بود بازگردیم. من به کتابخانه ی DC رفتم و چندین جلد از نسخه های اولیه را خواندم. دنبال حسی بودم که کین و فینگر میخواستند."

بازگشت دوباره جوکر در شماره ی 251 بتمن : استیو انگلهارت نویسنده و مارشال راجرز تصویرگر، وقتی حق نوشتن و کشیدن Detective Comics را از شماره ی 471 تا 476 داشتند، تحت تاثیر فیلم بتمن 1989 براساس اقتباس از انیمیشنهای سال 1990 المان های دیوانگی جوکر را بیشتر کردند و اورا هرچه بیشتر در جنایتهایش عمیق ساختند. از معروف ترین کمیکها آن دوران " The Laughing Fish" است که هرچه بیشتر جوکر جنایتکار را وحشیانه به تصویر میکشد. دهه ی 70 بود که جوکر، سری کمیکی نه قسمتی مخصوص به خودش داشت در در برابر آدم بدها و سوپرقهرمانها می ایستاد. جوکر شخصیت اصلی این 9 قسمت بود.پس از این،‌جنایتهای جوکر ادامه یافت شخصیت او بین سالهای 1988 تا 1989 بسط داده شد. A Death In The Family و The Killing Joke در سال 1988 جوکر واقعی –به شکلی که امروز میشناسیمش – را ساختند. پس از این بود که DC طرح عظیم " فاجعه در جهانهای بی نهایت" را به منظور تعریفی دوباره از شخصیتها برای دنیای مدرن آغاز کرد.

دوران پس از فاجعه : این صحنه ی پس از سقوط وی در زباله های شیمیایی است " کمیک Th Killing Joke" در Batman: The Killing Joke محصول 1988 ( که به نظر خیلی ها، از جمله تیم برتون بهترین کمیک بتمن و یکی از بهترین کمیکهای تاریخ است) گذشته ای احتمالی به جوکر اعطا میشود. در این کمیک بسیار باارزش، جوکر به عنوان کمدین شکست خورده ای معرفی میشود برای کمک به همسر باردارش به عضویت ردهود در می آید تا جنایتی مرتکب شود. او وقتی در حال ارتکاب جرم است، با بتمن برخورد میکند و این برخورد باعث میشود تا وی به داخل پس مانده های شیمیایی سقوط کند و رنگش تغییر کند. پس از این ماجرا، مرگ اتفاقی همسرش، باعث دیوانگی اش میشود و جوکر متولد میشود.اما جالب اینجاست که در همین کمیک خودش میگوید که ممکن است گذشته اش اینطوری که تعریف شده نباشد و این احتمال وارد میشود که این داستان هم اشتباه باشد. در ادامه ی این داستان، میبینیم که جوکر به باربارا گوردون شلیک میکند و اورا میرباید تا جیمز گوردون را شکنجه دهد. دلیل کارش این است که ثابت کند، پس از یک روز بد، هرکسی میتواند دیوانه شود. به دلیل اینکه " Killing Joke" احتمالا از بهترین کمیکهای نوشته شده است و اینکه بتوانید پیدایش کنید زیاد است پایان داستان را تعریف نمیکنیم اما پایان فوق العاده ی این کمیک را به هیچ وجه از دست ندهید.

جوکر قبل از حادثه بهمراه همسر باردارش؛ یک کمدین شکست خورده "باز هم در The Killing Joke"در طول داستان No Man's Land که سال 1999 منتشر شد میبینیم که جوکر همسر دوم گوردون، سارا را به قتل میرساند. پس از این واقعه او سعی میکند تا گوردون را گول بزند و در آخر هم این کار را میکند و گوردون به زانوی جوکر شلیک میکند و جوکر اشاره میکند که ممکن است دیگر هرگز نتواند راه برود و میگوید که گوردون با این کار انتقام فلج شدن باربارا را گرفته است.( باربارا در جریان The Killing Joke توسط جوکر فلج شد).در جریان داستان Emperor Joke که در سال 2000 منتشر شد، میبینیم که جوکر با دزدیدن قدرت Mister Mxyzptlk جهان را به کاریکاتوری مغشوش تبدیل میکند و همه در آن زندانی میشوند، در این دنیای خودساخته ی جوکر، او بتمن را شکنجه میدهد و میکشدش، به این دلیل که در دنیای واقعی بتواند این کار را هر روز با او بکند. یعنی هرروز اورا شکنجه دهد و بکشد. این را هم بگویم که این کمیک از کمیکهای کراس-اور است و سوپرمن هم حضور دارد. سوپرمن وارد داستان میشود و چون قدرتی بی نهایت دارد، جوکر نمیتواند اورا تحت تاثیر قرار دهد. سوپرمن در میابد که جوکر نمیتواند بتمن را از دنیای واقعی محو کند چون جوکر خودش را بعنوان رقیب همیشگی شوالیه ی تاریکی معرفی کرده است و بهمین دلیل نمیتواند کل دنیا را نابود سازد.

در آخر این داستان، سوپرمن حافظه ی بتمن ر پاک میکند تا از این وقایع چیزی یادش نماند.سال 2001 کراس اور دیگری منتشر شد به نام Joker's Last Laugh که در داستانش میبینیم که دکتر جوکر، به وی این خبر را میدهد که در حال مرگ است و به دلیل بیماریش فنا خواهد شد. جوکر هم که به جای اینکه آدم شود(!) نقشه ای میکشد که آخرین جنایت خود را انجام دهد و بعد بمیرد. نقشه این است که جوکر تصمیم میگیرد با سمی، همه ی یاران وفادار خود را "جوکریزه" کند و همه آنها به ورژنهای جوکری خودشان تبدیل شوند. در ادامه ی داستان، ایالات متحده بر ضد جوکر جنگی را آغاز میکند چرا که او سعی کرده Lex Luthor رییس جمهور را بکشد. Harley Quinn به عنوان پزشک سعی میکند تا "جوکریزه شدگان"‌را به حالت اولیه شان برگرداند. در ادامه ی آشفته بازار این داستان، رابین توسط کیلرکراک خورده میشود و دیک گریسون جوکر را تا حد مرگ به باد کتک میگیرد. اینجا بتمن به داد جوکر میرسد و نمیگذارد که گریسون جوکر را بکشد.

کاور کمیک Joker's Last Laugh

در ادامه ی داستان، هاش و ریدلر که تصمیم به فروپاشی بتمن گرفته اند، اورا متقاعد میکنند که آخرین قربانی جوکر، تامی الیوت رفیق دوران بچگی بروس است، جیمز گوردن این را به بروس گوشزد میکند که اگر بتمن یک قاتل شود، همه چیز بازی به نفع جوکر تمام میشود و قاعدتا بتمن هم از اجرای این تصمیم خودداری میکند.در داستان Under The Hood 2005 میبینیم که جیسون تاد به زندگی برمیگردد و از دست بتمن عصبانی است که چرا انتقامش را از جوکر نگرفته است و سعی میکند تا بتمن را مجبور کند که جوکر را بکشد.جوکر هم که از این ماجرا معلوم است کلی ذوق کرده، هیچ علاقه ای به زندگی اش نشان نمیدهد و به دعوای آن دو فقط نگاه میکند! جالب است که در Infinite Crisis 2005 جوکر الکساندر لاتر را به این دلیل که اورا از انجمن مخفی آدم بدها اخراج کرده اند میکشد.

در طول Batman and Son که سال 2006 به بازار کمیک عرضه شد، افسر پلیسی شهادت میدهد که بتمن به صورت جوکر شلیک کرده است و اورا در وضعیت جسمانی بسیار بدی رها کرده است. پس از یک جراحی پلاستیک، در شماره 663 بتمن، میبینیم که او بازگشته و سم جدیدی دارد که محصول کار هارلی کویین است. او با استفاده از این سم میخواهد دستیارانش را بکشد و تولدی دیگر به زندگی خود بدهد و در ادامه میبینیم که تولد دوباره ی وی با مرگ هارلی کویین همراه است و پس از این تولد، جوکر با Black Glove پیمانی میبندد تا بتمن را نابود کنند.ادامه ی داستان جوکر در Batman RIP است که سال 2008 نوشته شد. در این داستان جوکر در تیمارستان آرکام زندانی است و بتمن برای ملاقاتش می اید تا خبری از Black Glove بگیرد. البته که جوکر شرطهای خاص خودش را دارد. در ادامه جوکر دوباره با "کلوپ آدم بدها" متحد میشود تا جنگی را بر علیه بتمن شروع کنند. در این داستان، بتمن این گروه را شکست میدهد و یاران Black Glove توسط پسر بتمن، دامیان کشته میشوند.

هنرنمایی دوباره ی جوکر در Batman RIP

پس از مرگ ساختگی بتمن در Final Crisis 2008 جوکر خودش را به شکل یک خبرنگار/کارآگاه انگلیسی به نام ابرسون سکستون معرفی میکند. در این میان، گریسون در حال کار بر روی قتل های زنجیره ای عده ای از اعضای Black Glove است که قاتل دومینویی نام دارد. گریسون پس از پیگیری ماجرا میفهمد که ابرسون همان جوکر است. جوکر دستگیر میشود و رابین فعلی اورا کتک میزند. جوکر وقتی میفهمد که رابین، همان پسر بروس وین، دامیان است، اورا زخمی کرده و فرار میکند. لازم به ذکر است که در ادامه ی این داستان بتمن بازمیگردد و با از بین بردن اعضای Black Glove جوکر دوباره دستگیر شده و به تیمارستان بازگردانده میشود.داستان جوکر دنیای DC تا سال 2008 از این قرار است. هرجور هم حساب کنیم، از لحاظ کمیکی جوکر هنوز در تیمارستان است و البته اگر ماجراهای انیمیشنها را جداگانه فرض کنیم.