آیا نگهداری از پرندگان خانگی برای انسان خطرناک است؟

مضرات نگهداری از پرندگان خانگی

پرندگان یکی از بهترین و کم دردسرترین حیوانات خانگی هستند که اکثر خانواده ها اقدام به نگهداری از آنها می کنند. همان اندازه که نگهداری از یک پرنده می تواند لذت‌بخش و جذاب باشد، به همان میزان هم باید به بهداشت نگهداری از پرنده و سلامت صاحب آن اهمیت داد.

به دلیل نوع نگهداری از پرندگان در قفس و ارتباط نداشتن آنها با سایر حیوانات در طبیعت، ‌خطر سرایت بیماری های قابل انتقال از پرندگان به انسان نسبت به سایر حیوانات کمتر است، اما برخی بیماری های مشترک بین انسان‌ها و پرندگان می تواند خطرناک باشد و به همین دلیل لازم است صاحبان پرندگان ضمن آگاهی از این بیماری ها، ‌تدابیر پیشگیرانه‌ای را به‌کار بندند. عوامل بیماری زای قابل انتقال بین انسان و پرنده ممکن است از گروه باکتری ها، ‌ویروس‌ها، ‌انگل‌ها و قارچ‌ها باشند.

نگهداری از پرندگان در محیط‌های آپارتمانی به دلیل این که معمولا این محیط‌ها کوچک‌اند به هیچ وجه توصیه نمی شود، زیرا پوسته‌های ناشی از پوست و پر پرنده و ذرات خشک شده ناشی از فضولات و موادغذایی آنها در فضا پراکنده شده و ممکن است مشکلاتی را برای افراد ایجاد کنند. از طرفی این ذرات در لابه‌لای پرز فرش‌ها، مبلمان و جاهای خیلی ریزی که به چشم دیده نمی شوند، جمع می شوند و با حرکت افراد در خانه مجددا در فضا منتشر می گردند و یا با چهار دست و پا رفتن کودکان روی زمین، سبب آلوده شدن دست‌ها شده و در نهایت مشکلات گوارشی برای کودکان ایجاد می کنند.

پرندگان به واسطه ترشحات بدن، فضولات و قارچ‌هایی که در این فضولات وجود دارند، از عوامل مهم آلرژی زا در خانه هستند.

نگهداری از پرندگان برای چه کسانی خطرناک است؟

افرادی که حساسیت‌های خاص دارند مثل حساسیت به پر یا مدفوع پرندگان، کسانی که به آسم و آلرژی مبتلا هستند، افراد دچار نقص سیستم ایمنی مثل مبتلایان به عفونت HIV و بیماری ایدز، افراد مبتلا به انواع سرطان‌ها که تحت شیمی‌درمانی قرار دارند، افراد بسیار مسن یا کسانی که عمل پیوند عضو انجام داده‌اند بهتر است از نگهداری پرنده به‌خصوص در آپارتمان‌های کوچک خودداری کنند.

بررسی سلامت پرندگان قبل از خرید

اگر قبل از خرید و نگهداری پرندگان در مورد آن اطلاعاتی به دست آورده باشید و هنگام خرید پرنده شناسنامه بهداشتی آن را از فروشنده بخواهید، در آن صورت مطمئن هستید پرنده سالم است و شما را بیمار نخواهد کرد. شناسنامه بهداشتی برای پرندگانی صادر می‌شود که دامپزشک آنها را معاینه کرده است. در این پرونده داروهایی که پرنده استفاده کرده، اقدام‌های پیشگیرانه‌ای که برایش انجام شده، واکسیناسیون پرنده و... ذکر شده است.

بیماری های مشترک پرندگان و انسان

تب طوطی یا سیتاکوزیس

یکی از شناخته‌شده‌ترین بیماری های قابل انتقال از پرنده به انسان، تب طوطی یا سیتاکوزیس است که با وجود معروف و خطرناک بودن، ‌میزان ابتلای انسان به آن در مقایسه با تعداد بسیار زیاد پرندگان در طبیعت زیاد نیست. طیف وسیعی از پرندگان مانند بوقلمون، ‌کبوتر، ‌اردک، مرغابی و خانواده طوطی سانان مستعد ابتلا به این بیماری هستند. پرنده مبتلا علایمی مانند اسهال، ‌سرفه و ترشحات از چشم و بینی خواهد داشت.

این بیماری در انسان علایم شبه ‌آنفلوآنزا مانند تب بالا، ‌لرز، ‌سردرد شدید و تنفس سخت ایجاد می کند و در صورت درمان نشدن به موقع حتی می تواند به مرگ منجر شود. افراد دچار نقص سیستم ایمنی مانند مبتلایان به ویروس ایدز، ‌بیماران تحت شیمی درمانی، ‌نوزادان و کودکان زیر 5 سال، افراد مسن و افرادی که پیوند عضو انجام داده‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند.

بیماری سل

از دیگر بیماری های مشترک بین انسان و پرندگان، سل است که البته خطر انتقال عامل ایجاد سل از پرندگان به انسان نسبت به سایر حیوانات کمتر است و در صورت ابتلای انسان، معمولا درگیری موضعی گره‌های لنفاوی یا زخم عفونی موضعی نشانه آن خواهد بود.

آنفلوآنزای پرندگان

آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، یک بیماری ویروسی و ‌واگیردار است که اگرچه بر اساس اعلام سازمان دام‌پزشکی، کشورمان عاری از این بیماری است، اما در صورت بروز نشانه‌های این بیماری در پرندگان، ‌معدوم کردن آنان در اسرع وقت لازم است. مهم‌ترین راه انتقال، مدفوع پرنده بیمار (به دلیل دفع میزان بالای ویروس در آن) و تماس مستقیم با پرنده، ‌مدفوع آن یا سطوح و اشیای آلوده به مدفوع پرنده است.

عفونت‌های قارچی

یکی از عوامل قارچی مشترک و مهم بین انسان‌ها و پرندگان، قارچی به نام کریپتوکوکوس است که به‌خصوص در مبتلایان به ایدز می تواند سبب ایجاد مننژیت‌های خطرناک و کشنده شود. این عامل بیماری زا معمولا به دلیل دمای بالای بدن پرنده، نشانه‌ خاص یا شدیدی ایجاد نمی کند و با این که بیشتر در کبوتر حایز اهمیت است، اما باید به یاد داشت که فضولات پرندگان خانگی می تواند مخزن این قارچ باشد.

بنابراین به افرادی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند، توصیه می شود از نگهداری پرندگان، به‌ویژه کبوتر، پرهیز کنند. دستان خود را بعد از تماس با پرنده یا تمیزکردن قفس آن و به‌خصوص پیش از خوردن غذا، آشامیدن و آشپزی با آب و صابون به خوبی بشویید.

بیماری های انگلی

انگل‌های خارجی مانند شپش‌ها هم ممکن است از طریق پرندگان به انسان منتقل شوند. گاهی ابتلای کودکان و خردسالان، به‌ خصوص دختربچه‌ها به شپش و رفتن آنها به مهدکودک یا مدرسه می تواند باعث ابتلای دیگران شود.

آلرژی یا حساسیت

احتمال ایجاد حساسیت به پرندگان نسبت به سایر حیوانات کمتر است، اما برخی افراد ممکن است به پر پرندگان، ‌ذرات جدا شده از پوست آنها، ‌بزاق یا مدفوع پرنده حساسیت داشته باشند و علایمی مانند سرخی پوست، ‌ترشح و سوزش چشم و بینی، عطسه و گلودرد را بروز دهند. از آنجا که مدفوع خشک پرنده می تواند به‌صورت گرد و ذرات معلق در فضا درآید و استنشاق گردد، لذا برای پیشگیری از ابتلا به آلرژی یا عود علایم، لازم است حتما مدفوع به‌صورت مستمر و منظم تمیز شود.

بیماری‏های دیگر

ژیاردیوزیس، سالمونلوزیس، ‌کلی باسیلوزیس، ‌کریپتوسپوریدیوزیس و کمپیلوباکتریوزیس را هم می توان 5 بیماری دیگری دانست که عامل ایجاد اسهال، ‌التهاب معدی روده‌ای، ‌تهوع، ‌استفراغ، دردهای شکمی و تب در انسان هستند و ممکن است از طریق پرندگان به انسان منتقل شوند.

کدام قسمت از خانه برای نگهداری از پرندگان مناسب‌تر است؟

آپارتمان‌های کوچک امروزی جای زیادی برای نگهداری از پرندگان ندارند، درنتیجه قفس‏های کوچکی برای نگهداری از آنها انتخاب می‌شود. در حالی که هر چه فضای نگهداری از پرنده بازتر و وسیع‌تر باشد، پرنده احساس بهتری خواهد داشت و هر چه این قفس کوچک‌تر، تنگ‌تر و امکان جابجا شدن پرنده در آن کمتر باشد، او را بیشتر آزار می‌دهد و ممکن است برخی عادات و رفتارهای طبیعی خود را که در محیط طبیعت داشته از دست بدهد.

جای نگهداری از قفس نیز بسیار مهم است. به عنوان مثال آشپزخانه به هیچ‌وجه مکان مناسبی برای نگهداری از پرندگان نیست زیرا گازهای زیاد ناشی از پخت و پز، احتراق یا سوخت پکیج‌ها یا آبگرمکن‌هایی که در آنجا کار گذاشته شده وجود دارد. این گازها که بعضا سمی هستند، می‌توانند به پرنده آسیب برسانند. به‌خصوص اینکه برخی از این وسایل اکسیژن موردنیاز خود را از هوای داخل منزل تامین و برای انسان و پرنده مشکل ایجاد می‌کنند.

توصیه می‌شود قفس پرندگان را کنار درها و پنجره‌هایی که ورود و خروج هوا به‌خصوص در فصل زمستان به‌راحتی از آنها میسر است نیز قرار ندهید زیرا پرنده در معرض سرما قرار می‌گیرد و آسیب می‌بیند. از گذاشتن قفس پرنده‌ها به‌خصوص خانواده طوطی‌سانان اعم از طوطی‌های سبز یا کاسکو، عروس هلندی و... که به هوای گرم و خشک حساس هستند کنار وسایل گرمایشی از جمله شوفاژ و بخاری به شدت بپرهیزید زیرا این وسایل علاوه بر گرمایی که تولید می‌کنند باعث خشکی محیط خانه نیز می‌شوند.

قرار گرفتن این پرندگان در چنین محیطی آنها را دچار افسردگی، پرریزی و خودخوری می‌کند. یعنی پرنده پرهای خود را می‌کند و اشتهایش را از دست می‌دهد و درنهایت بیمار می‏شود. برای بهبود این شرایط می‌توانید یک ظرف آب روی شوفاژ یا بخاری قرار دهید تا کمی محیط را مرطوب کند و تهویه مناسبی برای خانه در نظر بگیرید. بهترین محیط برای نگهداری پرندگان، محیطی است که تهویه هوا بدون جریان داشتن هوای خیلی سرد امکانپذیر باشد. از قرار دادن قفس پرنده در اتاق کودک به‌خصوص کودکان زیر 6 سال نیز خودداری کنید.

اتاق خواب نیز مکان مناسبی برای نگهداری از قفس پرنده نیست زیرا فضولات یا پرهای ریز پرنده می‌تواند در محیط پخش و وارد رختخواب‏ها شود و مشکلاتی برای افراد ایجاد کند.

نکته دیگر اینکه قفس پرنده را روی زمین نگذارید زیرا وقتی پرنده از پایین به انسان نگاه می‌کند می‌ترسد و دچار مشکل می‌شود بنابراین بهتر است قفس پرنده به‌خصوص پرنده‌های کوچک‌تر مانند فنچ و قناری را بالاتر از سطح زمین و در جایی قرار دهید که همسطح با صورت انسان یا کمی بالاتر از آن باشد.

اگر قفس پرنده را در بالکن منزل قرار داده‌اید آن را از نوسانات دمای روز و شب که گاهی به زیر صفر درجه سانتی‌گراد می‌رسد به‌وسیله پوشش‌هایی که جلوی باد و سرما را تا حدود زیادی می‌گیرند حفظ کنید. همچنین احتمال حضور گربه را در بالکن در نظر بگیرید و قفس را جای مناسبی قرار دهید که امکان دسترسی گربه به قفس فراهم نباشد.

12 توصیه بهداشتی در رابطه با نگهداری پرندگان

هر چند میزان ابتلای انسان به این بیماری ها - که لازم است صاحبان پرندگان از اسامی و علایم آن آگاه باشند- زیاد نیست، اما هیچ کدام از ما مایل نیستیم جزو همان تعداد اندک مبتلایان هم باشیم. صاحبان پرندگان باید توجه داشته باشند که به‌کاربستن توصیه‌های بهداشتی و مراجعه منظم به دام‌پزشک می تواند خطر انتقال بیماری های مذکور را به شدت کاهش دهد و توجه نکردن به توصیه‌های بهداشتی خطرناک است. به همین دلیل صاحبان پرندگان لازم است چند توصیه را به‌کار گیرند:

1- دستان خود را بعد از تماس با پرنده یا تمیزکردن قفس آن و به‌خصوص پیش از خوردن غذا، آشامیدن و آشپزی با آب و صابون به خوبی بشویید.

2- اگر پرنده شما علایمی مانند کسلی، ‌بی حالی، ‌بی اشتهایی و اسهال دارد، برای تماس با آن یا تمیز کردن قفس پرنده حتما از دست‌کش استفاده کنید.

3- به پرنده اجازه ندهید از ظرف غذا یا لیوان شما به‌صورت مشترک بخورد و بیاشامد.

4- از بوسیدن پرنده‌تان حتی الامکان خودداری کنید.

5- از شستشوی ظرف آب و غذا و اجزای قفس پرنده در سینک ظرف‌شویی بپرهیزید.

6- قفس پرنده را در اتاق خواب‌‌ نگه ندارید.

7- حتما به صورت مداوم خانه، فرش، مبلمان و گوشه و کنار را جاروبرقی بکشید و حتما از جاروبرقی های فیلتردار استفاده کنید که وقتی جارو می کشید، این ذرات از پشت جاروبرقی خارج نشده و در هوا پراکنده نشوند.

8- دایما قفس و وسایل مربوط به پرنده مثل ظرف آب و غذایش را بشویید. شستشوی خود پرنده هم هفته‌ای دو تا سه بار خوب است.

9- قفس پرنده را در معرض باد کولر و در جریان هوای پنجره قرار ندهید.

10- بهتر است از دستگاه‌های تصفیه هوا که ذرات معلق در فضا را می گیرند، استفاده کنید.

11- با بیماری های مشترک بین انسان و پرندگان و نشانه‌های آنها در پرندگان آشنا شوید.

12- پرنده را جهت انجام معاینات دوره‌ای طبق توصیه دام‌پزشک، به کلینیک دام‌پزشکی ببرید.

بیشتر بخوانید:

نگهداری از قناری،نکات نگهداری از قناری را حتما فرابگیرید

راهنمای پرورش و نگهداری طاووس

نگهداری از مرغ عشق