
مشخصات عقاب طلایی :
عقاب طلایی یکی از بهترین پرندگان از لحاظ شکار در نیمکره شمالی شناخته شدهاست . عقاب طلایی یکی از بهترین پرندگان از لحاظ شکار در نیمکره شمالی شناخته شدهاست اندازه اش 75 تا 83 ساتی متر است .
نشانههای تشخیص عقاب طلایی عبارت است از جثه بزرگ ، بالبازروی و بالباز اوجگیری باشکوه و توام بال زدنهای گاهگاه ، شاهپرهای نخستین گسترده بالا برگشته ، دم پهن و نسبتا چهارگوش . پروبال پرنده نابالغ یکدست تیرهرنگ است و در ناحیه سر ، پس گردن و پوشپرهای ثانوی بال جلای طلایی دارد.
پرنده نابالغ در قاعده شاهپرهای نخستین و ثانوی ، سفیدی آشکاری دارد ، دمش نیز سفید است و همراه با نوار انتهایی پهن و تیره است که با افزایش سن از سفیدی آن کاسته می شود .
عقاب طلایی در مناطق کوهستانی به شکار می پردازد و از ارتفاع خیلی کم به طعمه حمله می کند ، در هنگام بالباز اوجگیری بالها را به شکل ( V ) و کاملا به جلو نگه می دارد .
هنگام پرواز در مقایسه با نابالغ عقاب دریایی دم سفید ، دم درازتر و چهارگوشتری دارد ، ولی بالهایش کمتر از پرنده مزبور مستطیل شکل می باشد و وقتی نشسته است به وسیله جثه کوچکتر و در فاصله نزدیک از روی منقار کوچکتر و پاهی پردارش از آن تشخیص داده می شود .
تنوع رنگ پروبال در پرنده نابالغ ممکن است باعث شود که آن را با عقاب شاهی ، تالابی ، جنگلی و دشتی اشتباه کنیم . در حال بالباز اوجگیری ، سر جلو آمده و دم پهن این پرنده از اشتباه شدن آن با سارگپه جلوگیری می کند ، این پرنده جزو پرندگان مهاجر ایران است و خیلى کم به صورت بومى یا تولیدمثل کننده دیده مى شود.
تولید مثلش هم بیشتر در کوهستان هاى مناطق شمال کشور مانند کردستان یا ارسباران صورت مى گیرد.هنگامى که جوجه ها از تخم بیرون مى آیند چشم هایشان بسته و ناتوانند.
والدین باید تا چند روز از آنها مراقبت کنند تا چشم هایشان باز شود. درعین حال غذاى مورد نیاز هم باید در اختیارشان قرار گیرد تا بزرگ شوند.این پرنده در معرض خطر انقراض نیست ولى جمعیتش کم است چون نسبت به تغییرات محیطى به ویژه آلودگى ها حساس است.
این مساله در مورد سایر پرندگان شکارى نیز صدق مى کند، بنابراین شاخص آلودگى ها محسوب مى شوند. در گذشته عقاب طلایى ابزارى براى شکار پستانداران بوده است. آنها را طورى تربیت مى کردند که با منقار چشم پستاندارانى مانند آهو، کل، بز، قوچ و میش و... را کور کنند. در نتیجه این حیوانات از صخره ها پایین افتاده و توسط شکارچیان، شکار مى شدند. اما در حال حاضر چنین آموزش هایى انجام نمى شود.
شکار بچه توسط عقاب طلایی :
نامهای دیگر :
دسته ( خانواده ) : | پرنده ،عقاب ، شاهین سانان |
نام فارسی : | عقاب طلایی |
نام انگلیسی : | Golden Eagle |
نام علمی : | Aquila chrysaetos |
صدا :
صدای عقاب طلائی به صورت پارس كردن بلند و شبیه «كلیاك – كلیاك kliak» شنیده میشود.
تغذیه :
عقاب طلایی به عنوان پرندهای شكارگر، رژیم غذایی متنوعی از حیوانات زنده و مرده، عمدتاً شامل پستانداران كوچكی نظیر خرگوش، سنجاب، موش خرما و راسوی بدبو دارد كه به میزان كمتر، پرندگانی مثل باقرقره، زاغی و كبوتر، خزندگان (لاكپشت و مار) و ماهیان را شامل میشود. والدین، تا چند ماه بعد از پر درآوردن جوجهها، با تكه تكه كردن غذا، به تغذیه آنها میپردازند.
دشمنان شكارچی عقابهای طلایی كم هستند. بعضی مواقع، جوجههی آنها توسط سایر پرندگان شكارگر صید میشوند.
زیستگاه :
کوهسارهای کم گیاه و خشک و گاهی جنگلهای کوهستانی ، صخرههای ساحلی و دشتها .
روی لبه پرتگاهها و گاهی روی درخت آشیانه می سازد .!
عقاب طلایی از جمله پرندگان بومی ایران و در گذشته نچندان دور از پراکندگی فراوانی برخوردار بوده است و اما در حال حاضر اطلاعات موجود پیرامون این پرنده باشکوه ایرانی بسیار محدود است .
در امتداد دو رشته کوه البرز و زاگرس و کویرهای مرکزی سکونت دارد
تولیدمثل و رشد :
سن بلوغ جنسی در نر و ماده، 4 - 7 سالگی است. این پرنده در هر سال، یك بار زاد و ولد میكند. فصل تولیدمثل، بسته به موقعیت جغرافیایی، از ماه اسفند و مرداد است. این عقابها تك همسر بوده و ممكن است چندین سال، روابط جفتی خود را حفظ كنند.
در جمعیتهای غیر مهاجر، جفتها در تمام طول سال، با هم میمانند. در انواع مهاجر، جفتگزینی و روابط جنسی، زمانی آغاز میشود كه آنها به نواحی تولیدمثلی بر میگردند. فعالیتهای جفتگیری شامل پرواز موجوار یك یا هر دو جفت، تعقیب، شیرجه رفتن، حمله كردنهای ظاهری، نمایش چنگالها، با هم اوج گرفتن و چرخیدن است.
عقاب طلایی، اغلب در لبه پرتگاهها یا نوك صخرهها و هم چنین، روی درختان بلند یا عمارتهای ساخته بشر، نظیر آسیاب بادی، برج دیدبانی و دكل برق، آشیانه میسازد. نر و ماده، در بهار، با كمك تكههای چوب و شاخههای ضخیم، لانهای سكو مانند با عرض بیش از 2 متر، در ارتفاع تا 107 متری ساخته و داخل آن را با گیاهان نرم، علف، برگ و پوست درختان، خزه و گلسنگ آستر میكنند.
جفتهای نر و ماده میتوانند در منطقه تولید مثلی خود ، چندین لانه داشته باشند كه اغلب، از سالی به سال دیگر و قبل از هر فصل جفتگیری، آنها را بازسازی كرده و مجدداً به كار میگیرند. نر و ماده، در ساخت یا مرمت لانه شركت میكنند.
در فصل تولیدمثل، 1 الی 4 تخم (به طور متوسط، 2 تخم) به رنگ سفید كدر با نقاط یا لكههای قهوهای یا قهوهای مایل به قرمز، به فواصل 3 تا 4 روز، گذاشته میشود. وظیفه اصلی خوابیدن روی تخمها، بر عهده ماده است هر چند كه نر نیز اغلب در این كار مشاركت میكند.
35 تا 45 روز (متوسط 42 روز) طول میكشد تا جوجهها از تخم بیرون آیند. والدین، به تغذیه جوجهها میپردازند، هر چند كه جنس نر، به ویژه در چند هفته نخست، بخش عمده غذا را فراهم میكند. 45 تا 81 روز وقت لازم است تا جوجهها پر در بیاورند.
در این زمان، آنها از طریق راه رفتن، جست و خیز یا افتادن از لانه، آن را ترك میكنند. آنها پرواز را در سن 10 هفتگی شروع كرده و 80 - 32 روز بعد از پر درآوری، زندگی مستقلی را آغاز میكنند. عقاب طلایی، در حالت وحشی، بالای 30 سال و در اسارت، بیش از 46 سال عمر میكند.
استراتژی شکار :
عفاب طلایی برای شکار استراتژیهای گوناگونی دارد. هرکدام قلمرویی به وسعت 90 کیلومتر دارند و می توانند طعمه ای به وزن 6/3 کیلوگرم را طی پرواز حمل کنند.
سرعت متوسط عقاب طلایی 50 کیلومتر در ساعت ثبت شده است که می تواند در زمان شیرجه آن را به 320 برساند. این حیوان به طور متوسط روزانه 300 گرم گوشت می خورد که عمدتا از پستانداران تغذیه می کند و پرندگان انتخاب دوم آن است. چند لانه دارند که به طور چرخشی از آن استفاده می کنند و در شرایط لانه می توانند 3 متر قطر و 4 متر ارتفاع داشته باشند. معمولا 2 تخم می گذارند و تا 45 روز روی آنها می خوابند.
یکی از توانایی های متفاوت عقاب طلایی با دیگر پرندگان در نوع پرواز او است. با بال های باز و گسترده اوج گیری می کند و گاه گاهی بال می زند. بالها را در حالت افقی نسبت به بدن، نگه میدارد و منطقه زیر پایش را به دنبال غذا، زیر نظر میگیرد.
برای شكار طعمه، از ارتفاع خیلی كم، حمله كرده و شكارش را با یك پرواز سریع رو به پایین، میگیرد و میتواند در حین پرواز، تا بیش از 4 کیلوگرم را حمل كرده و با سرعت بالای 93 کیلومتر در ساعت پرواز كند. سرعت در موقع شیرجه میتواند تا بیش از 200 کیلومتر در ساعت برسد.
جایگاه عقاب طلایی در تاریخ :
ابوريحان بيرونی مینويسد که عقاب بال گشوده را که پرچم ايرانيان بود بر سر نيزه بلندی در پيشاپيش سپاهيان میگرفتند.
گزنفون تاريخ نويس يونانی می گوید: پرچم ايرانيان عقابی بود از زر ناب که بر سر نيزه میافراشتند. و در پيوند با به فال نيک گرفتن آن و اينکه نمادی از بهروزی و پيروزی بوده است.
داستانی درباره کوروش بزرگ نوشته است که هنگامی که وی با سپاهيان خود به جنگ آشور میرفت پدرش او را تا مرز کشور پارس همراهی کرد و در آنجا عقابی ديد که پيشاپيش آنان در پرواز است.
پدر کوروش آن را به فال نيک گرفت و با خود گفت که پسرش در اين جنگ پيروز خواهد شد.
بر روی يک قطعه کاشی که در کاوشهای باستان شناسی در تخت جمشيد يافت شده، نقش شاهينی با بالهای گشاده ديده میشود که در چنگال خود گويی را گرفته و گوی ديگری نيز بر سر دارد. به گمان پژوهشگران اين عقاب بال گشوده نمادی از خداوند است که بر روی پرچم هخامنشيان نيز نقش میشده است.
زيرا بيشتر تاريخ نويسان گذشته يادآوری کردهاند که بر پرچم ايران عقابی نقش بسته بوده است که آن را پيشاپيش سپاه می گرفتند، و اين خود نمادی از پيروزی بوده است.
کم لطفی انسان به عقاب طلایی :
هنوز برنامه حفاظتی خاصی برای این پرنده در نظر گرفته نشده است.
این پرنده در زمره ی پرندگان حفاظت شده است، بنابراین، باید برای حفاظتش اقدامات جدی صورت گیرد. به خصوص گاهی اوقات این پرنده را به منظور تربیت برای شکار صید می کنند، که باید به جدیت از این کار جلوگیری شود
در گذشته، این عقیده نادرست كه عقاب طلایی به احشام (گوسفندان) و طیور حمله میكند موجب شد پرنده مزبور به طور گسترده مورد بیمهری انسان واقع شود.
گاهاً این عقاب را با هدف تربیت آن به عنوان پرنده شكاری، به دام میاندازند. در حال حاضر، این پرنده در بسیاری از كشورها مورد حمایت قرار گرفته و در ایران نیز، در ردیف پرندگان حفاظت شده قرار دارد. عقاب طلایی در مناطق مربوطه با تراكم نسبتاً بالایی یافت میشود.
بیشتر بخوانید :
معرفی عقاب شاهی پرنده کمیاب و بومی ایران + تصاویر