دلگرم
امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
بیماری واگیر دار تب برفکی در حیوانات
1
زمان مطالعه: 22 دقیقه
بيماري تب برفكي از ديرباز در بين دامداران و روستائيان شناخته شده است و در كل دنيا با اسامي بسيار متنوعي بيان ميگردد اما رايجترين اين نامها شامل بيماري دهان و پا ، بيماري آفت دامها (آفتوس)، دباغ و..

بيماری تب برفكی

بيماري تب برفكي از ديرباز در بين دامداران و روستائيان شناخته شده است و در كل دنيا با

اسامي بسيار متنوعي بيان ميگردد اما رايجترين اين نامها شامل بيماري دهان و پا ، بيماري آفت دامها (آفتوس)،

دباغ و... با این بخش از دلگرم همراه باشید تا در مورد درمان این تب خطرناک بیشتر بدانید.

بيماري تب برفكي يك بيماري بسيار عفوني و بشدت واگير دام مي باشد كه به لحاظ شدت خسارات اقتصادي يکي از موانع اصلي در تامين بهداشت و توليد دام و فراورده هاي دامي محسوب ميگردد. اين بيماري سبب کاهش شديد توليد دام شده و نقش اساسي در تجارت دام و فراورده هاي خام دارد.

بررسی راه های پیش گیری و کنترل بیماری تب برفکی

تب برفکی یا «بیماری دهان و پا» (به انگلیسی: Foot-and-Mouth Disease) یک بیماری عفونی و گاهی کشنده ویروسی است که که موجب بیمار شدن حیوانات زوج سم از جمله گاو اهلی و اعضای خانوادهٔ گاوسانان می‌شود. این ویروس عامل بیماری در ابتدا به مدت دو تا سه روز تب شدید ایجاد نموده و متعاقباً تاولهایی در داخل دهان و روی پا ظاهر می‌شود که ممکن است پاره شده و موجب لنگش حیوان شود.

این بیماری بسیار واگیردار است و قطرات آیروسل دفع شده از حیوان آلوده، تماس با تجهیزات دامداری، غذا، وسایل نقلیه، البسه آلوده و حیوانات شکارچی اهلی و وحشی موجب گسترش بیماری می‌شوند. این بیماری بعنوان طاعون برای صنعت دامداری محسوب می‌شود. کنترل بیماری منوط به واکسیناسیون، مراقبت شدید نقل و انتقال حیوانات، قرنطینه نمودن حیوانات مبتلا، اعمال محدودیت در خرید و فروش حیوانات و گاهی معدوم نمودن میلیون‌ها راس دام است.

گاو، گاو میش، گوسفند، بز، خوک، گوزن و آهو به بیماری تب برفکی حسا س می‌باشند. فیل، جوجه تیغی و لاما نسبت به بیماری مقاومت بیشتری داشته و در صورت ابتلا علایم خفیف بروز داده و بیماری رابه حیوانات دیگر منتقل نمی‌کنند. موش، رت و مرغ خانگی تحت شرایط آزمایشگاهی به بیماری مبتلا شده‌اند ولی مواجهه آنها تحت شرایط طبیعی با ویروس عامل بیماری بعید به نظر میر سد. انسان به ندرت به این بیماری مبتلا می‌شود.

ویروس عامل بیماری نوعی پیکورنا ویروس و عضو شاخص جنس آفتوویروس است. عفونت زمانی اتفاق می‌افتد که ذرات ویروسی بداخل سلول میزبان راه پیدا کند. سپس ویروس سلول میزبان را مجبور به تولید هزاران کپی از خود می‌نماید که نهایتاً با انهدام سلول ذرات ویروسی در خون رها می‌شوند. این ویروس اشکال متغیری دارد و همین موضوع تأثیر واکسیناسیون را با اشکال روبرو می‌کند.تقريباً تمامي دام هاي زوج سم از جمله گونه هاي نشخواركنندگان اهلي نظير گاو ، گاوميش ، گوسفند و بز مورد هدف ويروس عامل بيماري قرار مي گيرند. شدت واگيري در دامهاي حساس بسيار بالا ( 100% ) بوده ولي ميزان مرگ و مير پائين و عمدتاً دام هاي جوان را در برمي گيرد.

ويروس عامل بيماري از جنس پيكورنا ويروسها بوده كه در اين جنس 7 سروتايپ بنام هاي Asia 1 – C – A – O و سوشهــاي آفريقائـي و SAT 3 – SAT 2 – SAT 1 قرار دارنـد. ماهيـت اين ويروس كه از نوع RNA ويروس مي باشد، تغييرات شديد آنتي ژنتيكي Antigenic Variants است كه همواره در مناطقي كه بيماري به فرم آندميك حضور دارد، سبب پيدايش وايانت هاي جديد ( تغييرات كم آنتي ژنتيكي ) و حتي بوجود آمدن ساب تايپ هاي جديد در هر سويه ( تغييرات آنتي ژنتيكي بالا 15% ) ميشوند . از جمله عوامل بروز اين رخداد درمناطق آلوده به ويروس تب برفكي يكي ماهيت ويروس و ديگري چرخش ويروس در جمعيت هاي دامي داراي سطوح ايمني متفاوت ناشي از ناهمگوني و همزمان نبودن مايه کوبي در آنهاست که شرايط ايجاد موتاسيون را براي ويروس فراهم مي سازد.

در بين ويروسهاي 7 گانه بيماري تب برفكي، تيپ A بيشترين زمينه تغييرپذيري و ايجاد واريانت هاي جديد را از خود نشان داده و در سالهاي اخير حداقل 3 واريانت تائيد شده از تيپ A تب برفكي در ايران علاوه بر تيپ A22 كه سالها از ثبات بيشتري درخوردار بوده شناسائي گرديده است ] A 96 – A99( اين تحت سويه از سوي موسسه رازي تحت عنوان A200 شناسائي و نام گذاري گرديد ) A87 [. ساير تيپ هاي ويروس از جمله O و Asia I تغيير پذيري كمترو محدودتري دارند.اگر چه در بين آنها برخي حدت زيادتر و برخي حدت كمتري دارند و بدين لحاظ در زمان استفاده از ويروس هاي جدا شده، حدت و شدت بيماريزائي آنها بايستي كنترل و همواره ويروسي در واكسن بكار گرفته شود كه در بين ويروسهاي شايع ، بيشترين حدت بيماريزائي را داشته باشد.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

مقاومت دربرابر عوامل فیزیکی و شیمیایی

ویروس عامل بیماری تب برفکی از جمله مقاوم‌ترین ویروس‌های شناخته شده در طبیعت است.

  • دما :‌ویروس عامل تب برفکی با سرد کردن و منجمد کردن زنده می‌ماند (حفظ می‌شود) و در دمای بیش از 50 درجه سانتی‌گراد به طور تصاعدی غیرفعال می‌شود.
  • pH: ویروس عامل تب برفکی در PH پایین‌تر از 6 یا بالاتر از 9 غیرفعال می‌شود.
  • مواد ضدعفونی کننده :‌هیدروکسید سدیم 2% ، کربنات سدیم 4% و اسید سیتریک 2/0% ویروس عامل تب برفکی را غیرفعال می‌کنند. این ویروس نسبت به یدوفورها ،‌ترکیبات چهارتایی آمونیوم ،‌هیپوکلریت و فنل ،‌به ویژه در حضور مواد آلی، مقاوم است.

ماندگاری ویروس

ویروس عامل تب برفکی در گره‌های لنفاوی و مغز استخوان در pH خنثی فعال می‌ماند، اما در عضلات وقتی pH پایین‌تر از 6 باشد (یعنی پس از طی دوره جمود نعشی) تخریب می‌شود. ویروس عامل تب برفکی در علوفه آلوده و نیز در محیط،‌بسته به اندازه دما و pH می‌توان بیش از یک ماه زنده بمند.

واگیری و مرگ و میر

تب برفکی، از واگیرترین بیماریهای دامی است که باعث خسارات اقتصادی قابل توجهی می‌شود. میزان مرگ و میر در دامهای بالغ، کم است. اما به دلیل ایجاد میوکاردیت ،‌میزان مرگ و میر در دامهای جوان زیاد است.

میزبان‌ها

گاوسانان (گاو،گاو کوهان‌دار هندی – زبو - گاومیش اهلی ،‌یاک - گاو میش اهلی تبت) ،‌گوسفند،‌بز ، خوک، همه‌ نشخوارکنندگان وحشی و میزان حساسیت شترسانان (شتر، شتر جماز - شتر تک کوهانه بومی عربستان و شمال آفریقا،‌شتر بی‌کوهان آمریکایی - لاما،‌شتر بی‌کوهان پشم بلند آمریکایی) کم است.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

راه انتقال تب برفکی

ویروس بیماری تب برفکی از راههای مستقیم و غیرمستقیم به شرح زیر انتقال می‌یابد:

  • تماس مستقیم یا غیرمستقیم (ریزقطره‌ها)
  • جانداران ناقل (انسان و مانند آن)
  • ناقلین بیجان (وسایل نقلیه،‌ابزار کار)
  • از طریق هوا،‌به ویژه در مناطق استوایی (تا 60 کیلومتر در خشکی و 300 کیلومتر در دریا)

-----------------------------------------------------------------------------------------------

منابع ویروس تب برفکی عبارتند از :

  • دامهای بیماری که نشانه‌های درمانگاهی بیماری را نشان می‌دهند یا در دوره کمون قرار دارند.
  • ترشحات تنفسی ، بزاق ،‌مدفوع و ادرار ،‌شیر و منی (تا 4 روز پیش از بروز نشانه‌های درمانگاهی)
  • گوشت و آلایشی که pH آن ‌، به کمتر از 6 کاهش نیافته باشد.
  • دامهای ناقل : به ویژه گاو و گاومیش اهلی شده آسیایی ،‌دامهایی که دوره نقاهت پس از بهبود را طی می‌کنند و دامهای واکسینه شده دفع کننده ویروس (ویروس در ناحیه پایینی حلق گاو به مدت 30 ماه و در گاومیش به مدت طولانی‌تر و در گوسفند به مدت 9 ماه باقی می‌ماند). گاومیش دماغه آفریقا میزبان نگهدارنده اصلی سروتیپ‌های SAT است.

وقوع

بیماری تب برفکی در مناطقی از قاره آسیا، آفریقا،‌ خاورمیانه و آمریکای جنوبی (همه‌گیری‌های انفرادی در مناطق عاری از بیماری) بومی است.

دوره کمون

دوره کمون بیماری تب برفکی از 2 تا 14 روز متفاوت است.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

نشانه‌های درمانگاهی

گاو : نشانه‌های درمانگاهی تب برفکی در گاو به شرح ذیل است :

  • تب ،‌بی اشتهایی ،‌لرز ‌،کاهش تولید شیر به مدت 2 تا 3 روز و سپس صدای ملچ ملوچ لب‌ها،‌ سائیدن دندان‌ها روی یکدیگر، ریزش بزاق (کش‌دار)، لنگش ،‌لگدزدن یا پا بر زمین کوبیدن (به دلیل وجود وزیکول (تاول/آفت) روی مخاط داخلی گونه و بینی و / یا شکاف بین سمی و تاج سم)
  • پس از 24 ساعت تاول‌ها پاره می‌شوند. گاهی تاول‌ها روی پستان نیز ظاهر می‌شوند.
  • به طور کلی بیماران ظرف 8 تا 15 روز بهبود می‌یابند.
  • عوارض ثانویه ‌: تخریش‌های بیماری زبان آبی،عفونت ثانویه ضایعات، تغییر و بدشکلی سم‌ها،‌ورم پستان و کاهش دائمی تولید شیر، میوکاردیت،‌سقط جنین ،‌مرگ دامهای جوان،‌کاهش مستمر وزن ،‌ناتوانی در کنترل دما

گوسفند و بز

  • ضایعات تب برفکی ،‌کمتر مشخص و مشهود است. گاهی ضایعات سم‌ها تشخیص داده نمی‌شوند. ضایعات سکوی دندانی در گوسفند دیده می‌شود. توقف شیردهی در گوسفند و بز، یک چهره درمانگاهی بیماری است. مرگ دامهای جوان.

ضایعات

تاول‌های ریز و درشت روی زبان، سکوی دندانی ،‌لثه، گونه،‌ کام سخت و نرم، لب‌ها،‌سوراخ‌های بینی، پوزه، نوک پستانک‌ها،‌ پستان، شکاف بین سمی و تاج سم
ضایعات پس از مرگ روی پرده‌های ماهیچه‌ای عرضی شکمبه، در لایه عضلانی قلب دامهای جوان (قلب ببری)

-----------------------------------------------------------------------------------------------

تشخیص تفریقی

تب برفکی را باید از دو گروه بیماری تشخیص تفریقی داد :

1 - بیماریهایی که از نظر درمانگاهی قابل تفریق با تب برفکی نیستند :
- التهاب تاولی دهان
2 - سایر موارد :
- طاعون گاوی
- بیماری مخاطی
- رینوتراکئیت عفونی گاوان
- بیماری زبان آبی
- ورم پستان
- التهاب پاپولار گاوان
- اسهال ویروسی گاوان (BVD)

تشخیص آزمایشگاهی

1 - روش‌های تشخیص

  • شناسایی ویروس : الایزا / آزمون ثبوت عامل مکمل/جداسازی ویروس : تلقیح یاخته‌های اولیه تیروئید گاوی و یاخته‌های اولیه خوک ،‌یاخته‌های کلیه گوساله و بره،‌ تلقیح رده‌های یاخته‌ای BHK-21 and IB-RS-2 ،‌ تلقیح موش.
  • آزمون‌های سرمی : الایزا/آزمون خنثی‌سازی ویروس

2 - نمونه‌برداری و ارسال نمونه

نمونه تاول‌ها

  • از تاول‌ها نترکیده و یا تازه ترکیده برداشت شود.
  • به اندازه کافی و حداقل یک گرم باشد.
  • در بافر مخصوص انتقال نمونه تب برفکی (که pH را بین 2/7 تا 4/7 حفظ می‌کند) و در کنار یخ به آزمایشگاه ارسال گردد.
  • فاصله زمانی بین نمونه‌برداری و انجام آزمایشات نباید بیشتر از 48 ساعت باشد.
  • مایع مری- حلقی بوسیله یک میله جام‌دار گلو برداشته شود. نمونه‌ها باید بلافاصله پس از جمع‌آوری،‌ در برودت زیر منهای 40 درجه سانتی‌گراد منجمد شود.

در گاو

اولین یافته درمانگاهی و مهم بیماری، تب ناگهانی و شدید است به طوری که درجه حرارت بدن تا 42 درجه سانتیگراد میرسد. سایر علائم شامل پریشانی، بی اشتهایی و قطع ناگهانی تولید شیر نیز در مراحل اولیه همراه با تب مشاهده میگردند. این وضعیت ممکن است یک روز یا بیشتر طول بکشد و سپس مرحله بعدی یا فاز وزیکولی یا (طاولی) بیماری پدیدار میشود. در فاز وزیکولی بافتهای اپیتلیال دهان، سم پستان و دستگاه تولید مثل مورد هجوم ویروس قرار میگردند. ضایعات وزیکولی در زبان، لبها، پای دندانها،‌ کام، منخرین ، پوست بین انگشتی، نوارهای تاجی برآمدگیهای پاشنه پا سر پستانهای در گاوهای شیری ظاهر و بر گسترش آنها اضافه میگردد. در بعضی مواقع و در حالات شدید بیماری وزیکولها در داخل پوزه و یا روی پوزه گوشه چشم، حشفه یا واژه ظاهر میشود.

در ابتدا ضایعات بشکل کانونهای کوچک پرخون در یک یا چندین ناحیه از نواحی ذکر شده ظاهر و با پیشرفت بیماری این ضایعات کوچک به یکدیگر پیوسته و ضایعات وزیکولی بزرگتری را ایجاد میکنند که 1 تا 2 سانتیمتر وسعت داشته و به آن وزیکول یا طاول اولیه گفته میشود. با اتصال طاول های اولیه، طاول های وسیعتر و بزرگتری ایجاد میشوند که سطح زیادی از مخاط یا اپلی تلیوم زبان و یا دهان را در بر میگیرند. وزیکولهای اولیه و زیکولهای بزرگتر حاوی مایع زرد کهربایی میباشند که حاوی مقادیر بسیار زیادی از ویروس تب برفکی بوده و سطحشان نسبت به سایر قسمتهای پوست رنگ خود را از دست میدهد.
طاول شکل گرفته با فاصله 24 ساعت ترکیده و تبدیل به زخم دردناکی میگردد که بافت مخاط نکروزه با لبه‌های نامنظم آنرا احاطه نموده است.

در دهان معمولاً‌ طاول ها بیشتر در سطح زبان، پای دندانها و کام دیده میشود. در مواردی بیماری ممکن است بیشتر قسمت بافت اپلی تلیوم سطح بالائی زبان بطور کامل جدا شود.
تورم دردناک دهان همراه با طاول های سالم و به تازگی پاره شده، موجب ترشح زیاد بزاق از دهان، عدم تمایل به خوردن غذا و مکیدن لبها و صدای حاصل از آن میگردد.
در این مرحله دام مبتلا بطور کامل از خوردن غذا دست میکشد و متعاقب آن کاهش شدید یا قطع تولید شیر و کاهش شدید وزن دچار میشود..

در اشکال عادی بیماری، ضایعات دهانی و وزیکولی در مدت زمان حدود 10 روز بهبودی پیدا میکنند و اشتها و غذا خوردن دام نیز چند روز پس از پارگی وزیکولها بهبود می یابد. لنگش حاد و عدم تمایل به حرکت ناشی از وجود ضایعاتی در ناحیه پا و عفونت های ثانویه به فاصله های شدید بافتهای زیرین پا می‌انجامد. عدم توانایی حرکتی ممکن است به دهیدتاسیون شدید، کاهش وزن بدن و ناتوانی منجر شود چرا که دام مبتلاء حتی قادر به راه رفتن برای دسترسی به آبشخور و آخور را نیز نمی باشد. ضایعات نوک پستان نیز ممکن است بدنبال ورم پستان ثانویه پیچیده تر شوند.
شدت واگیری بیماری تب برفکی بسیار بالا است ولی میزان مرگ و میر آن در دامهای بالغ معمولاً کمتر از 5% ولی در دامهای جوان بخصوص بره و بزغاله بسیار بالا میباشند.

اغلب مرحله بهبودی از بیماری نسبتاً طولانی است. بهبودی دامهای مبتلا در حالات عادی تا یک ماه طول میکشد و در اشکال شدید دامها توان حرکتی و تولید خود را از دست میدهند و نهایتاً بروز این بیماری در یک گله یا منطقه خسارات اقتصادی زیادی بلحاظ کاهش تولید شیر و گوشت بهمراه دارد. لازم بذکر است این خسارات، خسارات مستقیم حاصل از بیماری تب برفکی است و خسارات غیر مستقیم آن بسیار بیشتر حائز اهمیت میباشد که

مهمترین آنها شامل :

  1. سقط جنین دامهای آبستن.
  2. درمان طولانی ضایعات سمی و اندامهای حرکتی دام.
  3. تغییر شکل سم و ضایعات غیر قابل برگشت اندامهای حرکتی.
  4. ضایعات شدید و دائمی بر روی پستان و غدد مولد شیر.
  5. ضایعات شدید بر غدد درون ریز که با عدم تحمل گرما و سندروم له‌له زنی مزمن یا علائم نفس تنگی و ناتوانی مشخص میگردد و نازائی های دائمی و مزمن.
  6. تلفات ناگهانی در گوساله های جوان و بره و بزغاله جوان که هیچگونه وزیکول یا ضایعات مشهودی ندارند. ( شکل قلبی تب برفکی ).

میزان تلفات در این قبیل دامها ممکن است به 50% یا بیشتر نیز برسد. قطع شیر در دامهای مبتلا بخصوص گوسفند و بز سبب میشود دامهای تازه تولد یافته بخوبی تغذیه نشوند و بطور غیر مستقیم رشد آن کاهش یافته و تلفات آنها بیشتر شود.
گاوهای نژاد خالص از بیماری تب برفکی بشدت آسیب می بینند و علائم درمانگاهی در آنها شدیدتر و طولانی تر از گاوهای بومی است. علائم درمانگاهی در گاوهای بومی و در مناطق آندمیک بیماری به شکل خفیفتری نسبت به گاوهای پر تولید و خالص مشاهده میشود.

در گوسفند

شدت علائم در گوسفند و بز ( خصوصاً بز ) نسبت به گاو کمتر بوده و اولین نشانه بیماری تب برفکی در آنها لنگش می باشد. طاول های ریزی در ناحیه سم و ندرتاً در دهان بروز نموده و چهره بیماری را مشابه به گاو نمایان می سازد. بیماری در بره ها همانند گوساله شدیدتر بوده و گاهی با تلفات بالا در صورت بروز اپیدمی مواجه خواهیم بود.
ضایعات ناحیه سم در تب برفکی گوسفند و بز در اکثر موارد در ناحیه نوار تاجی مشاهده میشود که البته تشخیص آن براحتی ممکن نیست و جهت مشاهده و معاینه آن لازم است با تراشیدن یا کنارزدن موهای نوار تاجی آن قسمت سم را بدقت معاینه نمائیم.

لنگش اغلب تنها علامت بارز درمانگاهی و مهمترین علامت درمانگاهی تب برفکی گوسفند و بز است که بایستی از سایر عوامل ایجاد لنگش از جمله گندیدگی سم تشخیص تفریقی داده شود.بمنظور جلوگیری از گسترش بیماری ناحیه سم معمولاً در اثر هجوم باکتریهای ساپروفیت بشدت عفونی شده و سبب تورم شدید و عوارض غیر قابل برگشت سم و ناتوانی حرکتی در دام میگردد.تب برفکی در گوسفند و بز ( بره و بزغاله ) همانند سایر دامها تلفات ناگهانی دامهای جوان را به همراه دارد. خسارات و تلفات ناشی از تب برفکی در این گروه شکلی از بروز موارد فرم قلبی است و شدت تلفات در آن معمولاً‌ در موارد عادی بیماری تا 50% نیز میرسد اگرچه در مواردی در فرمهای شدید تا بیش از 90% نیز مشاهده شده است.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

تعیین سن ضایعات بافتی در بیماری تب برفکی :

همه چیز در مورد تب برفکی

شناسائی دقیق سن ضایعات بافتی و وزیکولهای تب برفکی بخصوص در زمانی که بیماری برای اولین بار در یک منطقه یا گله ظاهر میشود، میتواند در تشخیص زمان اولیه ابتلاء دامها مورد استفاده قرار گیرد وبراساس آن اطلاعات اپیدمیولوژیکی بمنظورشناسائی مبداء و مأخذعفونت بعمل آید.
در جدول زیر شاخص هایی ارائه شده اند که پیدایش وزیکولها در فازهای مختلف پیدایش آنها را میتوان با به کارگیری آنها مشخص نمود. این شاخص ها بیشتر برای گاو ارزشمند است تا دامهای نشخوار کننده کوچک، زیرا علائم درمانگاهی تب برفکی در گوسفند و بز معمولاً‌شکل خفیف تری دارد.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

ضایعات سن احتمالی، ظاهر ضایعات :
  1. روزاول:وزیکولهای‌سالم‌حاوی مایعات وزیکولی بهمراه علائم اولیه نکروزبافت اپیتلیوم.
  2. روز دوم : وزیکولهای سالم و حاوی مایعات وزیکولی همراه با نکروز بافت اپیتلیوم روی آنها.
  3. روز سوم : وزیکولهای ترکیده، و اروزیون ظاهر میشود. در مرحله اول مراکز ضایعات به رنگ روشن است و سپس رنگ قرمز شروع بدنبال ترکیب فیلبرین تغییر میکند.
  4. روز چهارم : اروزیون با مقدار کمی بافت اپیتلیوم همراه آن، اطراف زخم منظم تر شده و آثار اولیه رشد و تکثیر مجدد بافت اپتیلیوم در لبه های زخمها مشاهده میشوند.

روز 7 ـ 10 : بهبود زخمها با پیدایش بافتهای و فیبروژه.

آسیب شناختی ظاهری :

به غیر از طاول هایی که در معاینات بالینی در دهان، سم و پستان دام مبتلا مشاهده میشود ضایعات وزیکولی ممکن است در بافتهای اپیتلیومی و پرزهای شکمه و احتمالاً‌ سایر قسمتهای دستگاه گوارش نشخوار کنندگان نیز مشاهده شود.
ضایعات قلبی معمولاً در دامهای جوان اتفاق می افتد که بشکل نقاط نا منظم خاکستری رنگ و گاهی نواری شکل در بافت میوکارد / اپی کارد قلب مشاهده میشود که اصطلاحاً‌ از آن تحت عنوان قلب ببری یا (Tiger Heart ) نام برده میشود.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

کنترل بیماری :

کنترل بیماری تب برفکی بسیار مشکل میباشد . مقاومت عامـل بیمــاری در طبیعــت و عفونت زائـی شدیــد آن ( ضایعات پاتولوژیک در OeGd – پستان و دست و پا ) به همراه سایر عوامل از جمله تغییران آنتی ژنتیکی ویروس و پیدایش تحت تیپ های جدید آن و مهمتر از همه توان ایجــاد بیمـاری در گونه های مختلف نشخوارکنندگـان اهلی( گاو – گاومیش – گوسفند و بز و نشخوارکنندگان ) . وحشی و وجود دامهای ناقل و حامل ویروس تب برفکی که اغلب متعاقب عفونت طبیعی پدیدار میشوند در بقاء عفونت و بیماری در یک جمعیت و منطقه تاثیر داشته و کنترل این بیماری را بسیار مشکل و همراه با هزینه های کلان نموده است.
در این دستورالعمل کنترل بیماری بر پایه سه اصل لازم الاجراء و مکمل یکدیگر توصیه شده است :
الف – اقدامات بهداشتی و قرنطینه ای به منظور جلوگیری از ورود ویروس تب برفکی و بخصوص تیپ های جدید و غیربومی.
ب- مراقبت کلنیکی و سرولوژیکی به منظور شناخت تغییرات بیماری و ماهیت سویه های در گردش.
ج - واکسیناسیون و ایجاد پوشش ایمنی در دامهای مورد هدف با استفاده از واکسن کشته ( استفاده از واکسن زنده تب برفکی بدلیل ایجاد میوکارایت شدید و انتشار ویروس تاکنون مورد استفاده قرار نگرفته است).

الف : اقدامات بهداشتی و قرنطینه ای :

مهمترین و اساسی ترین روش پیشگیری و کنترل بیماری تب برفکی بکارگیری اقدامات بهداشتی و قرنطینه ای است به نحوی که از ورود ویروس دریک گله و یا جمعیت جلوگیری نماید. از جمله اقدامات فوق باید هر واحد پرورش و نگهداری دام و بخصوص مجتمع های بزرگ دامپروری و تولید شیر و گوشت مسائل زیر را جدی گرفته و بکار بندند:

۱ - جلوگیری از ورود دام آلوده و حامل ویروس به دامداریها و یا دامپروری تولید شیر و گوشت.
۲ - ضدعفونی وسائط نقلیه.
۳ - ضدعفونی و رفع آلودگی دامداریهای آلوده تا رفع بیماری.
۴ - کشتار دامهای مبتلاء بخصوص در دامداریهای بزرگ و مجتمع های تولید شیر و گوشت و سوزاندن و دفن بهداشتی لاشه دامهای مبتلاء.
۵ - رعایت مقررات بهداشتی قرنطینه ای فردی اکیپ های واکسیناتور ، تلقیح مصنوعی – دامپزشک و افراد ورودی به دامداری و استفاده از لباس و چکمه متعلق به دامدار.
۶ - استفاده از سرنگ سرسوزن و کلمن های نگهداری واکسن مخصوص هر واحد در زمان واکسیناسیون.
۷ - ضدعفونی روزانه وسائط نقلیه حمل شیر در زمان ورود و خروج.
۸ - سوزانیدن لاشه و فضولات و هرگونه وسائل آلوده یکبار مصرف.
۹ - عدم برداشت و انتقال کود آلوده تا رفع کامل بیماری.

مناسب تریت مواد ضد عفونی کننده :

۱ - فرمالین 5 %
۲ - سود سوزآور 2 %
۳ - آهک ( مناسب برای محوطه)
باید فرهنگ استفاده از مواد ضدعفونی رعایت اصول قرنطینه ای فردی و اقدامات بهداشتی در هر واحد ترویج شده تا بتوان به کنترل بیماری دست یافت . این دستورالعمل بایدتوسط اداره کل دامپزشکی استانها تکثیر و به تمامی مسئولین بهداشتی واحدهای دامپروری مالکان و صاحبان آنها – دامپزشکان بخش خصوصی تعاونیها و مجتمع های شیر و گوشت تحویل و اجرای آنرا درخواست نمود.

ب ) مراقبت کلنیکی و سرولوژیکی به منظور شناخت تغییرات بیماری و ماهیت سویه های در گردش.

به منظور اجرای مراقبت فعال و ارزیابی تغییرات بیماری و همچنین بررسی اثر بخشی واکسن مصرفی ، با نمونه برداری اتفاقی در هر استان در واحد های اپیدمیولوژیک و انتخاب نواحی با خطر بالای ابتلا ( نواحی پر NXQ ) و اجرای مراقبت ویژه، اقدامات زیر در هر فصل به مورد اجرا گذاشته خواهد شد:
1)انجام معاینات کلینیکی و ثبت اطلاعات مربوط به حضور یا عدم حضـــور بیماری در گله و تاریخچه دام های مبتلا،
2)نمونه برداری از ضایعات و بثورات دام های مبتلا و پی گیری نتایج آزمایشگاهی ،
3)برداشت نمونه سرم جهت سنجش و پالش عیار آنتی بادی در دام های مایه کوبی شده و تفریق آنتی بادی واکسینال از آنتی بادی ناشی از بیماری با استفاده از امکانات موجود،
4)تجزیه و تحلیل فاکتورهای موثر در حضور ویروس و پیش بینی زمان اپیدمی های کوچک و بزرگ منطقه ای جهت اقدامات پیش گیری کننده از جمله تامین به موقع واکسن،
5)نظارت بر عملیات واکسیناسیون بخش خصوصی و اقدامات قرنطینه ای
6)مراقبت و نظارت بر میادین دام و مناطق پرتراکم نگهداری و پرورش دام و گزارش بموقع بیماری
7)بازرسی و سورویلانس بیماری در اطراف کانونهای بروز بیماری به فاصله حداقل 10 کیلومتر و در حداقل زمان.

ج )ایمن سازی و واکسیناسیون :

استفاده از واکسن جهت ایمن سازی دامهای حساس علیه بیماری تب برفکی سالهاست متداول میباشد ولی واکسن مورد استفاده که بنام واکسن کشت نسجی که بوسیله فرمالین و یا ترکیبات دیگر نظیر اتیل آمین ها کشته و غیرفعال میگردد به تنهائی نمیتواند در کنترل و پیش گیری از این بیماری، بخصوص اینکه واکسیناسیون پراکنده و غیر یکنواخت با تقویم های زمانی متفاوت که تهایتاً منجر به ایجاد ایمنی ناهمگون و بسیار شکننده به اجرا گذاشته شود، موثر باشد.

از طرفی واکسن تب برفکی جزء گروه سوم واکسن ها میباشد.گروه سوم واکسنهائی هستند از جمله واکسن تب برفکی که نه ایمنی پایدار و یا نسبتاً پایدار ایجاد می کنند و نه باعث دفع ویروس میشوند و بلکه دام مبتلا ، ناقل و حامل ویروس نیز میشود اینگونه واکسنها شدت و علائم کلینیکی بیماری را کاهش میدهد. و چنانچه برنامه واکسیناسیون بصورت متمرکز و یکنواخت به اجرا گذاشته شود، تاثیرات آن به مراتب موثرتر بوده و می تواند در کنترل ضایعات ناشی از حضور بیماری مناسب عمل نماید.

در کنار این خصوصیت مناسبترین واکسن با توان آنتی ژنی6 PD 50 حداکثر شش ماه و نسبت ایمنی در یک جمعیت گله 60 تا 70%یباشد.این بدین معناست که علی رغم واکسیناسیون 100% گله احتمال حساس بودن جمعیتی معادل حدود 30% در جمعیت مورد هدف وجود دارد.بنابراین واکسن به تنهائی نمیتواند مانع بروز بیماری تب برفکی شود و همواره به عنوان فاکتور کاهش دهنده علائم و خسارات کلینیکی بیماری مطرح میباشد. در این بیماری واکسن و واکسیناسیون پیام مناسبی که انتظار از ماهیت واکسن ها و واکسیناسیون و ایمنی زائی میرود ندارد و بلکه باید خطی مش کنترل بیماری بر پایه اقدامات بهداشتی و قرنطینه ای ذکر شدهـ معدوم سازی دامهای تلف شده – کشتار دامهای مبتلاء و واکسیناسیون جمعیت مورد مطالعه و هدف که بیماری میتواند بیشترین خسارات اقتصادی را ایجاد نمایند، استوار گردد.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

روش واکسیناسیون :

استفاده از واکسن کشته تب برفکی ساخت موسسه رازی و یا وارداتی که از سوشهای درگردش ویروس تب برفکی بومی تهیه میشود مناسبترین واکسن درحال حاضر میباشد. زمان واکسیناسیون برابر با توصیه شرکت سازنده واکسن حداقل هر 4 ماه یکبار در واحدهای دامپروری و مناطق اشاره شده و همراه با استفاده از راپل واکسن و رعایت تمامی اقدامات بهداشتی و قرنطینه ای ذکر شده می باشد.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

نمونه برداری و ارسال نمونه :

به منظور آگاهی از نوع سویه های در چرخش بیماری تب برفکی و آگاهی بموقع از تغییرات آنتی ژنتیکی آن و بکارگیری آن در ساخت واکسن مطابق با ویروس در گردش ،نمونه برداری و ارسال صحیح و مناسب آن از GecmJ بسیار زیادی برخوردار است.نمونه باید از دامهای تب دار ، طاول های نترکیده و یا تازه ترکیده برداشت شده باشد.
نمونه باید به اندازه کافی و حداقل یک گرم باشد.نمونه باید در بافر مخصوص انتقال نمونه تب برفکی و در کنار یخ به آزمایشگاه ارسال گردد.انتقال نمونه و شروع آزمایشات نباید بیشتر از 48 ساعت طول بکشد.در انتقال نمونه باید از ظروف مخصوص که سبب ایجاد آلودگی نشود، استفاده نمود، تا بتوان از آزمایشات نتایج مثبت اخذ گردد.

در آزمایشگاه ، نمونه باید به روش استاندارد ( الیزا ) آزمایش و آزمایشات تکمیلی جداسازی و شناسائی ویروس انجام گیرد.چنانچه مسائل فوق انجام نگیرد پاسخ های بسیاری از نمونه ها منفی خواهد بود در شرایطی که حضور بیماری انکارناپذیر بوده ، شرایط نامناسب برداشت و ارسال نمونه همواره خطر عدم شناسائی تغییرات ویروس و یا حضور سویه های جدید را در برخواهد داشت.اخیرا پژوهشگر جوان دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهرکرد موفق شد فرمول جدید ساخت داروی تب برفکی با ترکیبات گیاهی دست یابد.


quotation mark آقای امین دبیلی نصرآبادی با به کارگیری عصاره گل میخک و ریواس داروی جدیدی به شکل افشانه ساخته که تب برفکی را درمان می کند. سهولت استفاده/کیفیت بهتر/ قیمت پایین تر /تهیه مواد اولیه در داخل کشور/ اثربخشی طولانی تر و سرعت درمانی بالاتر از مهم ترین مزایای این داروی گیاهی است.
داوری گیاهی تب برفکی با نام (آریا اورال)با هزینه 60 میلیون ریال در مدت 4 سال و با مشارکت مرکز رشد و فناوری دانشگاه شهرکرد ساخته شده است. quotation mark این داروی گیاهی جدید مشابه خارجی ندارد و به شماره 70274 در اداره کل ثبت اختراعات و مالکیت های صنعتی ایران ثبت شده است.

کاربر گرامي لطفا نظرات خود را در مورد مطالب دلگرم بيان نماييد.

منبع:پزشکان بدون مرز

-----------------------------------------------------------------------------------------------

مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی



این مطلب چقدر مفید بود ؟
5.0 از 5 (1 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits