زکات فطره چیست ؟
کسی که موقع غروب شب عید فطر، بالغ و عاقل است، و بیهوش و فقیر و برده نیست، باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، هر نفری یک صاع که گفته میشود تقریباً سه کیلو است از غذاهای معمول در شهرش مانند گندم یا جو یا خرما یا کشمش، یا برنج یا ذرّت به مستحق بدهد، و اگر بجای آن پول هم بدهد، کافی است، و احتیاط لازم آن است که از غذاهایی که در شهرش معمول نیست ندهد هرچند گندم یا جو، یا خرما یا کشمش باشد.
زکات فطره بر چه کسی واجب نیست ؟
کسی که مخارج سال خود و عیالش را ندارد و کسبی هم ندارد که بتواند مخارج سال خود و عیالش را بگذراند، فقیر است و دادن زکات فطره بر او واجب نیست.
احکام زکات فطره
مسئله 1:
انسان فطره کسانی را که در غروب شب عید فطر نانخور او حساب میشوند باید بدهد، کوچک باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا کافر، دادن خرج آنها بر او واجب باشد یا نه، در شهر خود او باشند یا در شهر دیگر.
مسئله 2:
اگر کسی را که نانخور اوست و در شهر دیگر است وکیل کند که از مال او فطره خود را بدهد، چنانچه اطمینان داشته باشد که فطره را میدهد، لازم نیست خودش فطره او را بدهد.
مسئله 3:
فطره مهمانی که پیش از غروب شب عید فطر وارد شده، و شب را نزد او مانده و نانخور او ـ هرچند موقتاً ـ حساب میشود، بر او واجب است.
مسئله 4:
فطره مهمانی که بعد از غروب شب عید فطر وارد میشود در صورتی که نانخور او حساب شود ـ بنا بر احتیاط ـ بر او واجب است و الاّ واجب نیست، و کسی را که انسان برای افطار شب عید دعوت میکند نانخور به حساب نمیآید، و فطرهاش بر صاحبخانه نیست.
مسئله 5:
اگر کسی موقع غروب شب عید فطر دیوانه باشد، در صورتی که دیوانگی او تا ظهر روز عید فطر باقی باشد، زکات فطره بر او واجب نیست، و الاّ ـ بنا بر احتیاط واجب ـ لازم است فطره را بدهد.
مسئله 6:
اگر پیش از غروب بچه بالغ شود، یا دیوانه عاقل گردد، یا فقیر غنی شود، در صورتی که شرایط واجب شدن فطره را دارا باشد، باید زکات فطره را بدهد.
مسئله 7:
اگر در موقع غروب شب عید فطر، شرایط وجوب زکات فطره نباشد ولی پیش از ظهر روز عید آن شرایط پیدا شود، احتیاط واجب آن است که زکات فطره را بدهد.
مسئله 8:
کافری که بعد از غروب شب عید فطر مسلمان شده، فطره بر او واجب نیست. ولی مسلمانی که شیعه نبوده، اگر بعد از دیدن ماه شیعه شود، باید زکات فطره را بدهد.
مسئله 9:
کسی که فقط بهاندازه یک صاع گندم و مانند آن را دارد، مستحب است زکات فطره را بدهد، و چنانچه عیالی داشته باشد و بخواهد فطره آنها را هم بدهد میتواند به قصد فطره، آن یک صاع را به یکی از عیالش بدهد، و او هم به همین قصد به دیگری بدهد، و همچنین تا به نفر آخر برسد، و بهتر است نفر آخر چیزی را که میگیرد به کسی بدهد که از خودشان نباشد، و اگر یکی از آنها صغیر یا دیوانه باشد، ولی او بهجای او میگیرد، و احتیاط مستحب آن است که به قصد او نگیرد، بلکه برای خودش بگیرد.
مسئله 10:
اگر بعد از غروب شب عید فطر بچهدار شود، واجب نیست فطره او را بدهد، ولی اگر پیش از غروب بچهدار شود، یا ازدواج کند اگر نانخور او شمرده شوند باید فطره آنها را بدهد، و اگر نانخور دیگری باشند بر او واجب نیست، و اگر نانخور کسی نباشند فطره زن بر خودش واجب است، و بر بچه چیزی نیست.
مسئله 11:
اگر انسان نانخور کسی باشد و پیش از غروب نانخور کس دیگر شود، فطره او بر کسی که نانخور او شده واجب است، مثلاً اگر دختر پیش از غروب به خانه شوهر رود، باید شوهرش فطره او را بدهد.
مسئله 12:
کسی که دیگری باید فطره او را بدهد، واجب نیست فطره خود را بدهد، ولی اگر او فطره را ندهد یا نتواند بدهد، بر خود انسان ـ بنا بر احتیاط ـ واجب میشود که چنانچه دارای شرایط گذشته در مسأله (۲۰۰۳) باشد فطره خویش را بدهد.
مسئله 13:
اگر کسی که فطره او بر دیگری واجب است خودش فطره را بدهد، از کسی که فطره بر او واجب شده ساقط نمیشود.
مسئله 14:
کسی که سید نیست، نمیتواند به سید فطره بدهد، حتی اگر سیدی نانخور او باشد، نمیتواند فطره او را به سید دیگری بدهد.
مسئله 15:
فطره طفلی که از مادر یا دایه شیر میخورد، بر کسی است که مخارج مادر یا دایه را میدهد، ولی اگر مادر یا دایه مخارج خود را از مال طفل برمیدارد، فطره طفل بر کسی واجب نیست.
مسئله 16:
انسان اگرچه مخارج عیالش را از مال حرام بدهد، باید فطره آنان را از مال حلال بدهد.
مسئله 17:
اگر انسان کسی را که اجیر مینماید مانند بنّا، و نجّار، و خادم، مخارج او را بدهد بهطوری که نانخور او محسوب شود، باید فطره او را هم بدهد، ولی چنانچه فقط مزد کارش را بدهد، واجب نیست فطره او را بدهد.
مسئله 18:
اگر پیش از غروب شب عید فطر بمیرد، واجب نیست فطره او و عیالش را از مال او بدهند، ولی اگر بعد از غروب بمیرد، مشهور فرمودهاند باید فطره او و عیالش را از مال او بدهند، ولی این حکم خالی از اشکال نیست، و مقتضای احتیاط ترک نشود.
پرسش و پاسخ درباره زکات فطره
پرسش: بر چه کسانی زکات فطره واجب است؟
پاسخ: کسی که موقع غروب یعنى قبل از غروب شب عید فطر گرچه به چند لحظه باشد بالغ و عاقل و هوشیار است و فقیر و بنده کس دیگر نیست، باید براى خودش و کسانی که نانخور او هستند، هر نفرى یک صاع که تقریبا 3 کیلوگرم است گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکى از اینها را هم بدهد کافى است.
پرسش: نیت پرداخت زکات فطره چیست؟
پاسخ: انسان باید زکات فطره را به قصد قربت یعنى براى انجام فرمان خداوند عالم بدهد و موقعی که آن را مىدهد، نیت دادن فطره نماید.
پرسش: زمان پرداخت زکات فطره چه مدت است؟
پاسخ: از غروبی که عید فطر اعلام شد زمان پرداخت زکات فطره شروع می شود و اگر کسی که نماز عید فطر مىخواند، بنا بر احتیاط واجب باید فطره را پیش از نماز عید بدهد. ولى اگر نماز عید نمىخواند، میتواند دادن فطره را تا ظهر تاخیر بیندازد و حد اقل باید در این زمان زکات فطره را جدا کند و پرداخت آن را تا زمانی که مستحق بیابد به تاخیر اندازد.
پرسش: اگر کسی در این مدت زکات فطره را جدا نکند تکلیف چیست؟
پاسخ: اگر موقعى که دادن زکات فطره واجب است، فطره را ندهد و کنار هم نگذارد، احتیاط واجب آنست که بعدا بدون این که نیت ادا و قضا کند فطره را بدهد.
پرسش: اگر کسی شب عید فطر به منزل دیگری به عنوان مهمان برود آیا فطره او بر صاحب خانه واجب است؟
پاسخ: اگر مهمان چند روزی بماند یا چند روز قبل ازعید فطر آنجا باشد و نان خور صاحب خانه حساب شود. زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب می شود ولی اگر فقط یک شب باشد و یا نان خور وی حساب نشود زکات فطره اش بر گردن صاحب خانه نیست. و همچنین فطره مهمانى که بعد از غروب شب عید فطر وارد مىشود، بر صاحبخانه واجب نیست، اگر چه پیش از غروب او را دعوت کرده باشد و در خانه او هم افطار کند.
پرسش: آیا زکات فطره بر فقرا واجب است؟
پاسخ: فقرا اگر فقط به اندازه یک صاع که تقریبا سه کیلو است گندم و مانند آن دارد، مستحب است زکات فطره را بدهد، و چنانچه عیالاتى داشته باشد و بخواهد فطره آنها را هم بدهد میتواند به قصد فطره، آن یک صاع را به یکى از عیالاتش بدهد و او هم به همین قصد به دیگرى بدهد، و همچنین تا به نفر آخر برسد، و بهتر است نفر آخر چیزى را که مىگیرد به کسى بدهد که از خودشان نباشد. ولی زکات فطره بر فقرا واجب نیست چون خودشان گیرنده زکات فطره اند.
پرسش: اگر فطره انسان بر گردن دیگری باشد و وی نیز نپردازد آیا بر خود شخص واجب است که فطره اش را بدهد؟
پاسخ: اگر فطره انسان بر کسى واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمىشود.
پرسش: زکات فطره سربازان که نانخور پادگانند و پرستاران که نانخور بیمارستان حساب می شوند برعهده چه کسی است؟
پاسخ: زکات فطر شان اگر که سرپرست خانواده باشند بر خودشان و اگر نباشند بر کسی است سرپرست خانواده شان است و بر گردن پادگان و بیملارستان و... نیست.
پرسش: اگر کسی که زکات فطره اش بر دیگری واجب است خودش زکات فطره خود را بدهد کفایت می کند؟
پاسخ: اگر کسى که فطره او بر دیگرى واجب است خودش فطره را بدهد، از کسی که فطره بر او واجب شده ساقط نمىشود.
پرسش: آیا می توان به سادات زکات فطره پرداخت کرد؟
پاسخ: کسى که سید نیست نمىتواند به سید فطره بدهد حتى اگر سیدى نانخور او باشد، نمىتواند فطره او را به سید دیگر بدهد.
پرسش: زکات فطره را باید در کجا مصرف کرد؟
پاسخ: احتیاط مستحب آنست که فقط به فقراى شیعه بدهد. فقیری که فطره به او مىدهند، لازم نیست عادل باشد ولى احتیاط واجب آنست که به شرابخوار و کسی که آشکارا معصیت کبیره مىکند فطره ندهد. به کسی که فطره را در معصیت مصرف مىکند نباید فطره بدهند.
احتیاط واجب آنست که به یک فقیر بیشتر از مخارج سالش و کمتر از یک صاع که تقریبا سه کیلو است فطره ندهند. مستحب است در دادن زکات فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را، بعد اهل علم فقیر را، ولى اگر دیگران از جهتى برترى داشته باشند، مستحب است آنها را مقدم بدارد.
بیشتر بخوانید:
دانلود متن و صوت دعای قنوت نماز عید سعید فطر
دیدگاه ها