چند راه ساده و هوشمند برای گفتن نه

قدرت «نه» گفتن را امروز بیاموزید

بسیاری از مردم با «نه» گفتن به دیگران مشکل دارند. حتی افرادی که بسیار جسور و با اعتماد به نفس هستند در برخی موقعیت‌ها متوجه می‌شوند به‌رغم میل باطنی‌شان به دیگران «بله» گفته‌اند. البته گاهی بهتر است به چیزی که واقعا علاقه به انجام آن ندارید بله بگویید.با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با شهامت نه گفتن آشنا شوید.

شهامت «نه» گفتن

انسان ها در برخورد با یکدیگر اصولا یکی از سه نوع شیوه پرخاشگرانه، منفعلانه و جرأت مندانه را به کار می برند. در ارتباط پرخاشگرانه فرد با تهدید کردن و تضییع حق دیگران، توهین آمیز برخورد می کند. در شیوه منفعلانه فرد با عذرخواهی افراطی و کوچک انگاری خود تمامی افکار، احساس ها و حقوق شخصی خود را به نفع طرف مقابل نادیده می گیرد.

رفتار جرأت مندانه یک رفتار بین فردی است که شامل ابراز صادقانه و نسبتا رک افکار و احساسات می باشد، به نحوی که از نظر اجتماعی مناسب بوده و احساسات و آسایش دیگران نیز در آن مد نظر باشد. به طور کلی جرأت مندی را می توان توانایی ابراز صادقانه نظرات، احساسات و نگرش ها بدون احساس اضطراب دانست. جرأت مندی همچنین شامل دفاع فرد از حقوق خود می باشد، به شکلی که حقوق دیگران پایمال نشود.

---------------------------------------------------------------------------------------

جرأت مند نبودن و مشکلات ناشی از آن

افسردگی، رنجیدگی، ناکامی، انفجار خشم، اضطراب و به دنبال آن اجتناب، ضعف در روابط بین فردی، مشکلات جسمانی و مشکلات مربوط به فرزندپروری از جمله مهم ترین پیامدهایی است که نداشتن جرأت برای فرد به همراه دارد.

این نوع رفتار چه توانایی هایی برای فرد دارد؟

رفتار جرأت مندانه به انسان کمک می کند تا بتواند به خود اطمینان داشته باشد، اعتماد به نفس خود را افزایش دهد، احترام دیگران را نیز جلب کند، توانایی تصمیم گیری خود را بهبود بخشد، حقوق خود را حفظ کند، احساسات خود را ابراز کند، روابط خود را بهبود بخشد، اعتراض کند، نظر خود را بیان کند، درخواست کند و نه بگوید.

چرا «نه» گفتن سخت است

اگر به رفتار کودکان نوپا نگاه کنید متوجه می‌شوید آنها با گفتن کلمه نه هرگز مشکلی ندارند، این نشان می‌دهد انسان‌ها از ابتدای تولد توانایی نه گفتن دارند، اما مشکل این است که هرچه بزرگ‌تر می‌شویم از محیط زندگی و تجربه‌هایمان می‌آموزیم که در خیلی از موارد نه گفتن تبعات خاصی دارد و برای کم شدن مواجهه‌‌هایمان با آن تبعات به کسی تبدیل می‌شویم که به دلیل برخی باورها شهامت نه گفتن را نداریم.

---------------------------------------------------------------------------------------

این باورها می‌تواند موارد زیر باشد:

• بسیار گستاخانه و بی‌ادبانه است.
• خودخواهانه است و نشان می‌دهد نسبت به دیگران کم‌توجه و نامهربان هستیم.
• دیگران را ناراحت می‌کند و باعث رنجششان می‌شود و این تصور را درآنها به وجود می‌آورد که طرد شده‌اند.
• ممکن است دیگران مرا دوست نداشته باشند.
• نیازهای دیگران مهم‌تر از نیازهای من است.
• من باید همیشه تلاش کنم رضایت دیگران را به دست آورم و همیشه فرد مفیدی باشم.
• در مورد موضوعات کوچک و کم‌اهمیت بهتر است نه نگویم و آنها را انجام دهم.

طرز تفکرتان را عوض کنید

این باورها را به مرور زمان آموخته‌ایم و از آنجا که باعث زحمتمان شده‌اند باید تغییرشان دهیم و هریک را با تفکر و اعتقادی سازنده جایگزین کنیم. مانند موارد زیر:

1. دیگران می‌توانند تقاضای شان را مطرح کنند و من هم همانقدر حق دارم تقاضایشان را نپذیرم.
2. وقتی شما به کسی نه می‌گویید، درواقع تقاضای او را نپذیرفته‌اید و این به مفهوم انکار وجود آن فرد نیست.
3. وقتی ما به یک مورد پاسخ مثبت می‌دهیم و به موردی دیگر منفی، نشان می‌دهیم حق انتخاب داریم.

مردم با نه گفتن مشکل دارند، زیرا تصور می‌کنند طرف مقابل نمی‌تواند براحتی با این پاسخ منفی کنار بیاید و بسیار ناراحت می‌شود. با ابراز صریح احساسات‌مان، در حقیقت اجازه می‌دهیم دیگران هم احساساتشان را رک و صریح بیان کنند. وقتی هر زمان نتوانیم کاری را انجام دهیم به دیگران صادقانه نه بگوییم، آنها هم می‌توانند در برابر تقاضاهای ما نه بگویند. بنابراین در مواقع لازم باز هم هر دو می‌توانیم تقاضا‌ها و خواسته‌هایمان را مطرح کنیم.اگرچه باورهای قدیمی‌تان به دلیل استفاده طولانی‌مدت در وجودتان نهادینه شده‌اند، اما با تمرین بسیار می‌توانید باورهای جدید را جایگزین باورهای مخرب قدیمی‌تان کنید.

---------------------------------------------------------------------------------------

انواع متفاوت «نه» گفتن

نه گفتن انواع متفاوتی دارد و برخی از آنها در شرایطی خاص، مناسب‌تر است.

نه مستقیم

وقتی کسی از شما کاری را می‌خواهد انجام دهید و شما دوست ندارید، فقط بگویید نه. هدف اصلی گفتن نه بدون عذرخواهی کردن است. درست است دیگری مشکل دارد، اما لزومی ندارد او بار خود را روی دوش شما بگذارد.

نه انعکاسی

در اینجا شما احساس فرد تقاضاکننده را تائید و با او همدردی می‌کنید، اما به او می‌گویید که انجام کار خواسته شده از عهده شما نیز خارج است. مثلا می‌گویید: می‌دانم الان انجام دادن و مرتب کردن فایل‌های یک سال کار اداره، حسابی خسته‌ات کرده، اما من هم باید کار دیگری که به من محول شده است، انجام دهم و نمی‌توانم به تو کمکی کنم.

نه با دلیل

در این تکنیک شما دلیلی مختصر می‌آورید که نمی‌توانید خواسته طرف مقابل را انجام دهید. مثلا: نمی‌توانم ناهار به رستوران بیایم، برای این‌که گزارش کارم امروز حتما باید تمام شود.

نه تعویقی

این نه صد درصد نه نیست، بلکه به فرد مقابل می‌گویید اکنون توانایی انجام کار خواسته شده را ندارید، اما احتمال دارد که در آینده بتوانید. از این نه فقط زمانی استفاده کنید که واقعا در آینده قصد دارید آن خواسته را انجام دهید. مثلا: امروز نمی‌توانم با تو بیرون بیایم، اما می‌توانیم یک روز در هفته آینده بیرون برویم.

نه تحقیقی

این نه همانند نوع تعویقی، آن نه صد درصد نیست، بلکه در تلاش هستید روشی آسان‌تر برای انجام دادن درخواست طرف مقابل بیابید.

نه رکورددار

این نوع نه در بیشتر مواقع و شرایط کاربرد دارد. شما فقط نه می‌گویید و هیچ توضیح اضافی هم نمی‌دهید و فقط نه خود را تکرار می‌کنید. این روش در مواقعی که طرف مقابل روی خواسته‌اش اصرار می‌کند، بسیار مناسب است. مثلا گفت‌وگوی زیر را در نظر بگیرید:

میایی برویم رستوران؟

• نه، وقتش را ندارم.
• خواهش می‌کنم بریم. خیلی طول نمی‌کشه.
• نه گفتم که وقتش را ندارم.
• ای بابا، من حساب می‌کنم!
• نه جانم، وقتش را ندارم.

اصول «نه» گفتن

اکنون که تصمیم گرفته‌اید به یکسری موارد نه بگویید، اما هنوز هم مطمئن نیستید چه روشی به کار ببرید، می‌توانید از یکسری اصول استفاده کنید:

1 ـ صریح و صادقانه صحبت کنید، اما بی ادب نباشید تا بتوانید از پس این گفت‌وگو به‌خوبی برآیید.

2 ـ بگویید انجام کاری که می‌خواهد، برایتان سخت است و نمی‌توانید به هر دلیلی از عهده‌اش برآیید.

3 ـ رفتاری کاملا محترمانه داشته باشید و بگویید: واقعا متاسفم که نمی‌توانم مفید واقع شوم.

4 ـ با گرمی و محبت صحبت کنید تا واژه نه سخت و خشن به نظر نرسد.

5 ـ خیلی خلاصه و بدون حاشیه توضیح دهید.

6 ـ عذرخواهی نکنید. ماهرانه توضیح دهید که چرا به خواسته فرد مقابل نه می‌گویید. این حق شماست که اگر نمی‌خواهید کاری را انجام دهید نه بگویید.

7 ـ فراموش نکنید صداقت داشتن بسیار بهتر از این است که به سبب ناتوانی در نه گفتن تا مدت‌ها در وجودتان احساس ناراحتی و تلخی کنید.

8 ـ وقتی نه می‌گویید نسبت به آن احساس مسئولیت کنید. خودتان را برای آن سرزنش نکنید و با خود بگویید که وقتی نمی‌توانید کاری را انجام دهید، حق دارید از آن استقبال نکنید.

در واقع هر کسی حق دارد:

▪ به تقاضاهای دیگران نه بگوید.

▪ در مورد احساسات و دلیل کارهای شخصی اش به دیگران توضیح ندهد.

▪ در برابر تقاضاهای بیش از حد دیگران ایستادگی کند.

▪ از دیگران بخواهد که هنگام صحبت به نظراتش گوش دهند.

▪ تغییر عقیده دهد.

▪ از دیگران بخواهد که کاری را برایش انجام دهند.

▪ زمانی که نیاز داشت تنها بماند.

▪ در روابط بین فردی مورد احترام قرار گیرد.

▪ اشتباه کرده و مسئولیت آن اشتباه را به عهده بگیرد.

▪ برای زندگی خود تصمیم بگیرد.

▪ احساس خاصی را داشته و آن را نشان دهد.

▪ از دیگران سؤال کرده یا کمک بخواهد.

▪ خودش را دوست داشته باشد.

---------------------------------------------------------------------------------------

موانع شناختی جرأت مند بودن

▪ ترس از، از دست دادن روابط یا آسیب زدن به رابطه با فرد مقابل.

▪ احساس گناه درمورد نه گفتن و رنجیدن یا ناراحت شدن دیگران.

▪ اعتقاد به اینکه اگر از قبول درخواست دیگران سرباز زنید آدم بد و خودخواهی هستید.

▪ احساس مهم و با ارزش بودن در مواقعی که درخواستی از شما می شود.

▪ اعتقاد به اینکه همیشه باید دیگران را از خود راضی و خوشحال نگه داریم.

▪ اعتقاد به اینکه خوب نیست که خواسته های خود را بر خواسته های دیگران ترجیح دهیم.

▪ اعتقاد به اینکه اگر کسی چیزی گفت یا کاری کرد که باعث ناراحتی ما شد، نباید چیزی بگوییم و اگر این کار ادامه پیدا کرد بهتر است فقط سعی کنیم از او فاصله بگیریم.

---------------------------------------------------------------------------------------

چطور می توانیم این نوع رفتار خود را تغییر دهیم؟

نخست باید باورهای ناکارآمد را بشناسیم و آنها را ارزیابی کنیم. سپس پیامدهای رفتار غیرجرأت مندانه را بررسی کنیم و تصمیم بگیریم رفتار جرأت مندانه را به کار گیریم.درمورد انجام رفتار جرأت مندانه زمان و مکان مناسبی را انتخاب کنید. سعی کنید احساس فرد مقابل را منعکس کرده و با او تا حدی همدلی کنید. رفتار موردنظر و احساس خود را درمورد آن به طور واضح بیان کنید. از پیام «من» استفاده کرده و از سرزنش فرد مقابل یا برچسب زدن به او خودداری کنید. تغییر موردنظر و آنچه را که می خواهید بیان کنید. درمواردی که اعتراض کرده یا می خواهید «نه» بگویید، می توانید پیامد ادامه دادن به رفتار قبلی را بیان کنید.

یکی از مهارت های ارتباط توانایی «نه» گفتن است که بعضی افراد نمی توانند به راحتی مخالفت خود را ابراز کنند. چه توصیه هایی برای آنها دارید. مطمئن شوید که چه می خواهید، آیا می خواهید بگویید «بله» یا «نه». اگر مطمئن نیستید بگویید که باید در موردش فکر کنید و زمانی را برای دادن پاسخ خود مشخص کنید.

• اگر مطمئن نیستید که چه چیزی از شما خواسته شده، توضیح بیشتری بخواهید.
• تا جایی که می توانید پاسخ کوتاهی داده و از دادن توضیحات طولانی و آوردن دلایل زیاد خودداری کنید.
• از عباراتی با ضمیر «من» استفاده کنید و به جای سرزنش یا محکوم کردن دیگری به مطرح کردن موضوع بپردازید.
• به جای عباراتی مانند «فکر نمی کنم بتوانم...» از کلمه «نه» استفاده کنید.
• به جای قضاوت کردن، مواردی را که وجود دارد مطرح کنید.
• درخواست خود را به صورت واضح و مستقیم بیان کنید.
• سعی کنید حرکات غیرکلامی تان با پیامی که می دهید همخوانی داشته باشد.
• به جای گفتن «نمی توانم»، بگویید «این کار را نخواهم کرد».
• گاهی مجبورید امتناع خود از انجام آن کار را چند بار تکرار کنید. در این صورت به جای اینکه هر بار دلیل جدیدی بیاورید، «نه» گفته و همان دلیل قبلی را تکرار کنید.
• اگر علی رغم اینکه چند بار نه گفتید فرد مقابل به اصرار خود ادامه داد، سکوت کرده یا موضوع صحبت را تغییر دهید. در موارد بحرانی حتی می توانید به گفت وگوی خود پایان دهید.
• افراد منفعل گاهی حتی وقتی با چیزی مخالف هستند، برای آرام نگه داشتن شرایط، تظاهر به موافقت می کنند، برای مثال لبخند زده، سرشان را تکان داده یا به دقت گوش می کنند. در حالی که لازم است به طور مستقیم یا غیرمستقیم مخالفت خود را نشان دهند.
• لزومی ندارد که احساس گناه کنید. شما رسالت ندارید به هر قیمتی که شده تمام مشکلات دیگران را حل کرده یا همه را خوشحال کنید.
• اگر حتماً می خواهید به فرد مقابل کمک کنید، می توانید پیشنهاد خود را به او بگویید.
• باید در نظر داشت که رفتار جرأت مندانه همیشه ضرورتاً فرد را در رسیدن به اهداف خود موفق نمی سازد.

خواهشمنديم اگر سوال يا نکته‌اي براي مطلب قدرت «نه» گفتن

در ذهن شما باقي مانده است، آن‌را در قسمت نظرات با ما و ساير کاربران به اشتراک بگذاريد.

---------------------------------------------------------------------------------------

مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی