دلگرم
امروز: سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ برابر با ۰۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۱۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
آشنایی با اصول پرورش زنبور 
3
زمان مطالعه: 9 دقیقه
پرورش زنبور یک شغل حرف ای است که می تواند منبع درآمد خوبی برای شما باشد.

روش های پرورش زنبور


پرورش زنبور یک شغل حرف ای است که می تواند منبع درآمد خوبی برای شما باشد. زنبور عسل یا مُنج گونه‌ای زنبور است که عسل می‌سازد. زنبور عسل این کار را با گردآوری شهد گل‌ها در کندو انجام می‌دهد. در فارسی به زنبور عسل منگ، منج و مگس انگبین هم گفته می‌شود. زنبورهای هر کندو یکی از سه نوع زنبور ملکه، زنبور نر و زنبور کارگر هستند.

زنبور ملکه مهمترین گونه در کندو بوده و به نوعی رهببر کندو است. اگر زنبور ملکه نباشد زنبورهای کارگر از جمع آوری شهد و تولید عسل درست میکشند. اگر در داخل کندو تخم روز وجود داشته باشد زنبورها شروع به تولید شفیره ملکه برای تولید ملکه جدید می‌کنند؛ در غیر این صورت کل کندو از بین میرود.

زنبورهای کارگر ماده بوده و همانطور که از اسمشان مشخص است کل کار جمع آوری و تولید عسل به عهده این گروه است. زنبور نر هم فقط برای بارورکردن ملکه است و هیچ کار دیگری انجام نمیدهد.

زنبور

گونه های مختلف زنبور عسل برای پرورش زنبور

1- زنبور عسل معمولی یا اروپایی (Apis mellifera)
گونه های مختلف این دسته:

  • زنبور عسل سیاه یا Apis mellifera mellifera
  • زنبور عسل ایتالیایی یا زنبور طلایی یا Apis mellifera ligustica
  • زنبور عسل قفقازی یا caucasica Apis mellifera
  • زنبور عسل کارنیولان یا Apis mellifera carnica
  • زنبور عسل ایرانی یا Apis mellifera meda

2- زنبور عسل شرقی یا هندی (Apis cerana)
3- زنبور عسل بزرگ (Apis dorsata)
4- زنبور عسل کوچک(Apis Florea)

زنبور عسل معمولی یا اروپایی مهمترین گونه شناسایی شده زنبور عسل است که عمده مباحث پرورش زنبور عسل مربوط به همین گونه می شود.

پرورش زنبور در ایران

سرانه تولید عسل در کشورمان 978 گرم است و سرانه مصرف عسل هم 961 گرم است. زنبورداری در ایران سابقه قدیمی دارد. در دوره هخامنشیان نگهداری زنبورعسل در ایران رواج داشته است و از عسل به عنوان یک ماده شیرین غذایی و دارویی استفاده میکردند، 800سال قبل از میلاد قدمت آشنایی ایرانیان با این حشره مفید است. با پیشرفت پرورش زنبورعسل در اروپا و امریکا و با ورود کندوهای مدرن و ملکه های هیبرید به کشور (از سال 1335 به بعد) علاقه مندانی در نقاط عسل‌خیز کشور به ایجاد واحدهای بزرگ صنعتی پرورش زنبورعسل توجه کردند.

نگهداری زنبورعسل در اکثر مناطق خوش آب و هوا و مستعد کشور زیاد بوده و هست.در بعضی از مناطق نگهداری کندوهای بومی مرسوم است ولی امار سالهای اخیر نشان میدهد که کندوهای بومی کم شده و جای خود را به کندوهای مدرن داده است. درحال حاضر زنبورداری در کلیه مناطق ایران جز مناطق کویری کشور گسترش پیدا کرده است.

پرورش زنبور

شروع کار پرورش زنبور

برای شروع کار سال اول را کارآموزی کنید و با مطالعه کتابها و سایتهای زنبورداری و مشورت و آموزش از کسانی که سابقه زیادی در این شغل دارند خود را برای توانایی در این شغل محک بزنید. کار پرورش زنبور عسل را با حداقل 2 کندو و حداکثر 6 کندو شروع کنید.

هیچ وقت کار زنبورداری را با یک کندو شروع نکنید چرا که در صورت نیاز به کمک, از شما کاری ساخته نیست و احتمال این که ملکه از بین برود وجود دارد و زنبوردار را هم از کار زنبورداری دلسرد می نماید. سپس از سال بعد میتوانید کار خود را با خرید 20 الی30 کندو به عنوان یک شغل دوم ادامه دهید.

قیمت تهیه هر کندو زنبور تقریباً 320 هزار تومان است. درصورتی که موفق و راضی بودید میتوانید سال بعدی را با خرید 100کندو ادامه دهید, کسی که بیشتر از 100کندو دارد یک زنبوردار حرفه ای است. فصل بهار بهترین موقع برای شروع کار زنبورداری است.

در اواخر زمستان و اوایل بهار که هوا به تدریج گرم می شود, زنبورها فعالیت خود را آغاز می کنند و به جستجوی شهد و به خصوص گرده از کندوهای خود خارج می شوند. از طرفی بهار فصل خرید و فروش کندو است.

انتخاب محل پرورش زنبور عسل

محلی که برای این کار انتخاب میکنید باید شرایط زیر را داشته باشد:

1- از زنبورداران دیگر حداقل 4 کیلومتر دور باشید هرچه زنبورهای کمتری در منطقه باشند شهد بیشتری نسیب زنبورها میشود. زنبورها تا 12 کیلومتر دورتر از کندو هم میروند.

2- منطقه‌ای مورد نظر باید دارای مقدار و تنوع کافی گل و گیاه شهدزا باشد. بعضی از گلهای و گیاهان مورد علاقه زنبور: گل آهار, گل فاسلیا تنسیه, شکوفه های نارنج, گل خرگوشک یا گل ماهور, گیاه خار شکر, گیاه کرچک, گل آفتابگردان, شکوفه های انبه

به طور کلی گیاهانی چون توتون، پنبه، یونجه، شبدر، اسپرس، بیدمشک، گوَن، آویشن، خردل، زعفران، نخود، لوبیا، نعنا، شکوفه سیب، گلابی و مرکبات، اقاقیا، کاج، گیاهان زینتی و طیف بسیار وسیعی از دیگر گیاهان زراعی، باغی، جنگلی و مرتعی منابع شهد وگرده برای زنبورعسل محسوب می شوند.

3- شرایط آب و هوای مناسب برای زنبورها داشته باشد؛ هوا خیلی گرم یا سرد، بارندگی بیش از حد، وزش بادهای شدید و… برای زنبورها مناسب نمیباشد. زنبور عسل در حرارت 16 تا 32 درجه سانتیگراد حداکثر فعالیت را دارد و در 34 تا 39 درجه سانتی گراد و 16 تا 8 درجه سانتی گرادبه تدریج از فعالیت آنها کاسته می شود و در دمای کمتر از 8 درجه سانتی گراد و بیشتراز 39 درجه سانتی گراد از کندو خارج نمی شوند.
4- وجود آبی آشامیدنی کافی در منطقه
5- نبود حیواناتی همچون خرس و پرنده زنبورخوار در منطقه
6- وجود راه ارتباطی برای حمل و نقل به محل و دسترسی آسان به بازار
7- رعایت فاصله 2.5 متر بین دو کندو ضروری است.

بهترین مکان استقرار برای زنبورهای عسل در یک باغ یا مزرعه بزرگی است که محصول آن باید توسط زنبور عسل گرده افشانی شود.

کندو

اهمیت تغذیه زنبور در پرورش زنبور


1 –از مهمترین موارد تغذیه در اواخر تابستان یا اوایل پاییز که هنوز هوا سرد نشده که مقدار شهد در طبیعت کم یا متوقف می گرد در صورتی که غذا کافی در کندو ها ذخیره نشده باشد بایستی آنها را تغذیه نمود . تا در زمستان ذخیره عسل داشته باشند . اگر هوا سرد شود . نباید آنها را تغذیه(شربت) نمود چون زنبور نمی تواند آن را مصرف کند و شما باید قاب عسل به کندو داده شود .
2 – بعضی اوقات کندوهائی که غذایشان را در زمستان مصرف کرده اند باید در اوایل بهار قبل از وجود شهد در طبیعیت تغذیه نمود.
3 – در تابستان زمانی که در طبیعت شهد وجود ندارد و شما امکان کوچ دادن هم ندارید .

مواردی که بایستی کلنی ها تغذیه شوند:

1 – تحریک زنبوران عسل جعت تولید مثل و پرورش نوزادان .
2 – در هر موقعی که ذخائر غذائی زنبورها کم شود و کلنی در معرض خطر گرسنگی قرار گیرد.
3 – در مواقع مصرف دارو.
4 – در مواقع ایجاد کندوی جدید یا بچه کندو یا زنبور پاکتی.
5 – در مواقع پرورش ملکه ( کندوهای شروع کننده ، خاتمه دهنده ، پرستار، جفتگیری).
6 - در موقع تعویض ملکه.

مهمترین غذا برای یک کندو یک یا چند قاب پر از عسل است ولی زنبورداران ترجیح میدهند که به جای عسل از آب شکر استفاده می نمایند.


وسایل مورد نیاز برای پرورش زنبور عسل


لباس مخصوص زنبورداری:

این لباس ها معمولا یکسره یا دو سره بود و بدن انسان را به طور کامل می پوشاند که باید با پوشیدن چکمه و سر گذاشتن کلاه مخصوص زنبورداری مورد استفاده قرار گیرد. پوشیدن دستکش چرمی یا پلاستیکی تا زمانی که بدن به نیش زنبور مصونیت پیدا نکرده است کمک کار شماست ولی بهتر است بعد از آن جز در موارد ضروری از دستکش استفاده ننمایید. بدون دستکش به راحتی می توانید کارهای زنبورداری را انجام دهید.

دودی:

در مواقع بازکردن درب کندو باید از دودی استفاده نمود. دودی معمولا با پوست و برگ درختان, کلش و… کار می کند. قبل از بازدید حتما باید کمی دود به کندو داده شود چرا که با استفاده از دود جمعیت کندو از حضور زنبوردار بر سر کندو مطلع می شوند و هنگام کار کمتر نیش می زنند.

اهرم:

از اهرم برای برداشتن درب کندو, جدا کردن قاب های به هم چسبیده, نظافت کندو و تراشیدن موم های اضافی استفاده می شود.

برس زنبور:

برای برس زدن زنبورها خصوصا هنگام برداشت عسل کاربرد دارد.

کاردک:

برای کارهای مختلف زنبورداری مورد استفاده قرار می گیرد.

سیم گالوانیزه:

برای سیم کشی قاب ها یا چارچوب ها از آن استفاده می شود.

موم دوز:

موم دوز دارای یک چرخ دندانه دار است که با داغ کردن آن در آب گرم و با استفاده از تخته موم دوز و حرکت دادن آن روی سیم چارچوب, سیم به ورقه موم دوخته می شود و می چسبد.

تخته موم دوز:

برای چسباندن یا دوختن برگ موم روی قاب های سیم کشی شده مورد استفاده قرار می گیرد.

موم بر:

دارای یک چرخ فلزی تیز است و برای بریدن برگ موم به ابعاد دلخواه از آن استفاده می شود.

ظرف غذا خوری:

به اشکال مختلف وجود دارد و در زمان تغذیه مصنوعی زنبورها از آنها استفاده می شود.

قفس ملکه:

برای حمل و نقل ملکه و معرفی آن به کندو به کار می رود.

چنگال مخصوص عسل:

برای درپوش برداری شان های عسل یا پولک تراشی در زمان استخراج عسل کاربرد دارد.

اکستراکتور:

برای استخراج عسل از آن استفاده می شود.

زنبورداری

انواع عسل

  • یک نوع، عسل طبیعی است. یعنی عسلی که به طور مستقیم از شهد گل به دست می آید.
  • یک نوع دیگر داریم که اصطلاحا به آن عسل شکری می گویند. این عسل زمانی تولید میشود که زنبوردار در شرایط خاصی و در فصل بهار به زنبورهایش شکر میدهد.
  • یک نوع عسل نیز، عسل های تقلبی است. این نوع عسل از طریق زنبور تولید نمی شود. بعضا از نشاسته این عسل را تهیه می کنند و بعد هم یک تکه عسل طبیعی را به آن اضافه می کنند و به آن عسل می گویند.

محصولات و تولیدات زنبور عسل


1- عسل
2- گرده گل
3- ژله رویال یا شاه‌انگبین: شاه‌انگبین یا ژلهٔ رویال (به انگلیسی: Royal jelly) از محصولات زنبورعسل می‌باشد. شاه‌انگبین نوعی ماده غذایی است که توسط زنبورهای عسل تهیه می‌شود و معمولاً همه لاروها در سه روز اول زندگی از شاه‌انگبین تغذیه می‌کنند. این ماده‌پر انرژی و گران است.
4- بَره‌ موم: بره موم ماده‌ای شبیه موم و از تولیدات زنبور عسل است، حالت آن خمیری شکل و چسبناک با بوی مطبوع که رنگ آن از سبز تا قهوه‌ای تیره متغیر است. رنگ و عطر بره موم در مناطق مختلف متفاوت بوده و خصوصیات آن بستگی به نوع گیاهان موجود در هر منطقه دارد. بره موم، در هوای سرد، ترد و شکننده و در هوای گرم، نرم و چسبناک می‌شود.
5- زهر

separator line

بیشتر بخوانید:

علائم؛پیشگیری و درمان یبوست در زنبور عسل

علت و درمان بیماری های زنبور عسل

فواید نیش زنبور عسل برای بدن

separator line



این مطلب چقدر مفید بود ؟
4.3 از 5 (3 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits