رسم و آیین ویژه نوروز و جشن هفت میوه در افغانستان

از هفت سین تا هفت میوه

نوروز، عيد تاريخي افغانستان است و افغان‌ها معتقدند ‌براي اولين بار پادشاهان بلخ در شرق افغانستان عيد نوروز را در اين شهر برگزار كردند. اغلب مورخین افغانی نوروز را جشن آريایيان دانسته و «جمشيد» پادشاه آريايي ایران را بنيانگذار این عید معرفی می‌کنند. نوروز در افغانستان از جهاتی با ایران متفاوت است و افغان‌ها برخلاف مردم ایران لحظه تحویل سال را بیرون از خانه می‌گذرانند. آنها مانند ایرانی‌ها سفره هفت سین نمی‌چینند اما سینی هفت میوه را در معابر و محل تجمع مردم می‌گردانند.با دلگرم همراه باشید.

هفت میوه چیزی شبیه به سالاد میوه است که از هفت نوع میوه خشک مختلف تشکیل شده و عبارتند از کشمش، سنجد، پسته، فندق، قیسی (زردآلوی خشک)، گردو و آلو. تهيه و توزيع آب هفت ميوه، هفت نوع آجيل که در افغانستان به نام ميوه خشک معروف است و البته چیدن سفره هفت‌سين هم در برخی نقاط افغانستان متداول است. در برخی از ولایات افغانستان سنت‌های محلی خاصی رایج است. اهالی مزارشریف اعتقاد دارند برپایی جشن باستانى گل‌ سرخ به اندازه تاریخ بلخ باستان قدمت دارد و این جشن را «ميله گل ‌سرخ» نیز می‌نامند، چرا که در نوروز دشت‌های بلخ و حتی روی دیوار و بام‌های خانه‌های مزار شریف غرق گل‌ سرخ و شقایق مى‌شوند.
جشن گل ‌سرخ (میله گل‌ سرخ) یک جشن خاص است که در مزار شریف در 40 روز اول سال و به مناسبت روییدن گل‌های سرخ اجرا می‌شود و در طول این 40 روز مردم از همه مناطق برای حضور در این جشن به مزارشریف می‌آیند. این مراسم به‌طور همزمان با مراسم جهنده علی (یا ژنده علی) انجام می‌شود. مراسم جهنده علی، مراسم خاص دینی است که به مناسبت خلافت علی بن ابیطالب(ع) در مسجد مقدس این شهر که گفته می‌شود آرامگاه این امام است، اجرا می‌شود. این مراسم با برافراشتن یک علم (که ترکیب رنگ آن به درفش کاویانی شباهت دارد و به آن ژنده سخی می‌گویند) در حرم منسوب به امام علی(ع) و در اولین روز سال اجرا می‌شود. جشن گل سرخ برای 40 روز در دشت‌های لاله و حرم ادامه می‌یابد.

 هفت میوه و هفت سین

آماده کردن سفره‌ هفت سین و هفت میوه از دیگر رسم‌های ویژه نوروز در افغانستان است.
هفت میوه ترکیبی از هفت نوع میوه خشک است. ای خشکبارها به طور معمول «مغز بادام»، «مغز گردو»، «پسته»، «کشمش»، «زردآلو»، «سنجد» و «قیسی» هستند.

مردم افغانستان چند روز قبل از عید نوروز این خشکبارها را به صورت مخلوط در آب قرار می‌دهند تا برای روز نوروز آماده شوند.
در همین حال در برخی از مناطق افغانستان مردم برای استقبال از نوروز سفره هفت سین نیز پهن می‌کنند.

«سیب»، «سنجد»، «سبزی»، «سمارق» (قارچ)، «سرکه»، «سمنو» و «سیر» اجزای سفره هفت‌ سین را تشکیل می‌دهند.
مردم افغانستان در روزهای نوروز از میهمانان خود با هفت میوه و هفت سین که بسیار خوشمزه و شیرین است، پذیرائی و استقبال می‌کنند. در کنار آن شیرینی و شکلات نیز جایگاه خود را دارد.جشن دهقان نیز یکی دیگر از سنت‌های نوروزی است و در این مراسم که در روز اول سال اجرا می‌شود، کشاورزان به شهرها می‌آیند و تولیدات خود را به نمایش می‌گذارند. در سال‌های اخیر این مراسم تنها در کابل و برخی شهرهای بزرگ اجرا می‌شود و حتی شخصیت‌های بلندپایه حکومتی نیز در تماشای آن شرکت دارند.

مردم برای روزهای نوروز به‌ویژه شب سال نو اقدام به پخت غذاهای خاصی می‌کنند. معمولاً غذای سبزی چلو در این شب پخته می‌شود. نانوایی‌ها نیز در این روزها نوعی کلوچه می‌پزند که به آن کلوچه نوروزی می‌گویند و فقط در ایام نوروز پخته می‌شود.
پختن سمنو در شب اول نوروز همراه با سرور و شادمانی یکی دیگر از سنت‌های نوروز افغان‌هاست. زن‌ها در طول شب یک مراسم خاص برای سمنو می‌گیرند و از اواخر عصر تا صبح روز بعد مشغول پختن آن هستند و شعری به این مضمون را تکرار می‌کنند: «سمنک در جوش، ما کفچه زنیم، دیگران در خواب، ما دفچه زنیم». خواندن ترانه معروف «بیا که بریم به مزار ملا مامد جان، سیر گل لاله زار واوا دلبر جان» از جمله ترانه‌های فولکلوریک نوروزی است.

 لباس نو

در آستانه نوروز، بازار فروش لباس در شهر کابل بسیار رونق دارد و مردان و زنان به ویژه کودکان برای استقبال از بهار لباس‌های نو خریداری می‌کنند.مردم افغانستان معتقدند در حالی که طبیعت با آغاز بهار نو می‌شود و این زیبایی بر جان و روح انسان نیز اثر می‌گذارد باید چهره و پوشش انسان هم پاکیزه و تمیز شود به همین دلیل مردم این کشور اقدام به خرید لباس نو می‌کنند.

خانه تکانی

خانه تکانی در آستانه نوروز از سنت‌های پسندیده افغان‌ها است.
زنان افغان در آستانه‌ نوروز با شستن فرش‌ها و گردگیری خانه‌ خود تلاش می‌کنند تا پاکیزگی و نشاط را در آستانه بهار در خانه به وجود آورند.تزئین و رنگ خانه برای استقبال از بهار از دیگر رسوم افغان‌ها در روزهای آخر زمستان است و مردها در افغانستان تلاش می‌کنند تا در آستانه نوروز وسایل خانه خود را نو کنند.

دید و بازدید

گرچه تعطیلی عید نوروز در افغانستان فقط یک روز است اما در همین فرصت اندک نیز دید و بازدیدها در حد مقدور انجام می‌شود و این سنت حسنه افغان‌ها جشن نوروز را با سفارشات دین مبین اسلام بیشتر پیوند می‌دهدیکی دیگر از آيين‌های نوروزى در افغانستان چیزی شبیه «خانه‌تکانی» ایرانی است. این عمل شامل شست‌وشوى فرش‌ها و زدودن گرد و غبار از خانه می‌شود. مسابقات بزکشی، برگزاری رقابت‌های مختلف ورزشی نظیر شتر جنگى، شتر سوارى، قوچ جنگى و کشتى خاص اين منطقه هم از سرگرمی‌های مردم در ایام شاد نوروز است.

 و نکته آخر اینکه سنت‌های نوروزی و هرگونه مراسمی که با نوروز و رسوم باستانی آن پيوند داشت، توسط دولت طالبان در افغانستان ممنوع و کفرآميز خوانده شده بود. حتی طالبان تقويم هجری شمسی را که نخستين روز سال در آن، نوروز است را باطل اعلام و سال قمری را جایگزین آن کرده بود.

خواهشمنديم اگر سوال يا نکته‌اي براي مطلب نوروز در افغانستان

در ذهن شما باقي مانده است، آن‌را در قسمت نظرات با ما و ساير کاربران به اشتراک بگذاريد.

مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی