چند نکته در بازاریابی شبکه ای
با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با بازاریابی شبکه ای بیشتر آشنا شوید و بدانید آیا اصلا این نوع فروش
سودی دارد؟
بازاریابی شبکهای (Network Marketing) یا بازاریابی چندسطحی ( Multi-level marketing)، نوعی شیوهٔ فروش است که در آن کمپانیها محصولات و کالاهای خود را بدون تبلیغات و بدون واسطه به فروش میرسانند، و مشتریان پس از خرید در صورت تمایل میتوانند محصولات کمپانی را بازاریابی کنند و سود بگیرند. درآمد در بازاریابی شبکهای هم در ازای فروش مستقیم کالا و هم در ازای فروش از طریق زیرمجموعه کسب میشود.در بازاریابی شبکهای، بازاریابها بصورت «تبلیغات کلامی» یا «تبلیغات چهره به چهره» اقدام به فروش محصولات کمپانی میکنند. در حال حاضر به ترتیب کشورهای آمریکای شمالی، چین، کشورهای اروپایی از جمله آلمان و ایتالیا و ژاپن در زمینه بازاریابی شبکهای سردمدار هستند. در بازاریابی شبکهای صود اصلی را فقط شرکت مادر میبرد که کالا یا خدمات خود را به اعضای جذب شده میفروشد.
در این نوع بازاریابی های سود اندکی وجود دارد و در مقابل وقت و زمانی که گذاشته میشود اصلا
این نوع کارها به صرفه نیست.
و از بین اعضا یا بازاریابان نیز فقط عدهٔ معدودی که معمولاً از تعداد انگشتان یک دست تجاوز نمیکنند و در راس قرار دارند امکان رسیدن به سود را دارند و مابقی اعضا معمولاً به میزانهای مختلف متضرر میشوند و شرکت مادر نیز پاسخگو نیست و دلیل متضرر شدن را کمکاری بازاریابان و به فروش نرساندن اجناس عنوان میکند و بازاریابان را تشویق میکند تا با فعالیت بیشتر و عضو کردن افراد بیشتر در سیستم سود خود را افزایش دهند که این امر معمولاً فقط به نفع شرکت مادر است و از درآمدهای هنگفت برای بازاریابان خبری نیست.
تفاوت با شرکتهای هرمی
به گفتهٔ کمیسیون تجارت فدرال آمریکا (FTC)، شرکت هرمی شرکتیست که به اعضایش حق کمیسیون میدهد تا افراد جدید را وارد کنند. شرکتهای هرمی محصولی را نمیفروشند و پولهای مشتریان را در یکجا جمع میکنند و با آن کاری انجام نمیدهند. این شرکتها در اکثر کشورهای دنیا از جمله ایران غیرقانونی هستند؛ چون در ازای جذب افراد پول میدهند بطور اجتنابناپذیر فرو خواهند پاشید و وقتی هرم فروپاشی کند، بجز عدهای که در بالای هرم هستند همه دست خالی میمانند یا به عبارتی پول خود را میبازند.
FTC میگوید داشتن محصول، قانونی بودن شرکت را تعیین نمیکند. بعضی از شرکتهای هرمی برای رد گم کردن، خود را شرکت امالام معرفی کرده و محصولی را در پلان خود قرار میدهند ولی چون هدفشان فروش محصول نیست، قیمت آن بسیار بالاتر از بازار آزاد خواهد بود، یا اینکه دریافت محصول در آن شرکتها مشروط به فعالیت در پلان تجاریشان است که برای کسانیکه نمیخواهند یا نمیتوانند مشتری پیدا کنند، پول از دست میرود.
تصویر کلیشه ای ثابت از بازاریابی شبکه ای هک شده است. تصویر زنان خانه داری که در حال درست کردن ساندویچ خانگی سعی دارند شما را به هر قیمتی شده قانع کنند که به یک کرم نرم کننده منحصر بفرد نیاز دارید و باید آن را بخرید و یا مرد شیک پوشی که با صرف انرژی زیاد قصد دارد به شما بقبولاند که چقدر راحت اگر خودتان، دوستان تان و دوستانِ دوستان تان به او در فروش ویتامین کمک کنید، میلیاردر خواهید شد.
هیچ یک از این تصویرها صحیح نیست. بازاریابی شبکه ای نه صرفاً یک تفریح است و نه قادر است شما را یک میلیاردر کند ولی میتوان بعنوان یک شغل نیمه-وقت و تحت شرایط خاص تمام وقت روی آن حساب باز کرد.ولی عوامل موفقیت کسانی که در این رشته از بازاریابی به درجات خوب و درآمدهای بالا رسیدهاند چیست؟ Vincent J. Kellsey که مؤسس شرکت معتبر Direct Selling Women's Alliance در زمینه فروش مستقیم و بازاریابی شبکه ای است، رعایت 7 نکته زیر را برای بازاریابان شبکه ای لازم می داند:
1) هوشمندانه انتخاب کنید
در هنگام انتخاب شرکت مناسب برای همکاری توجه به 6 نکته ضروری است. اولین موضوع پایداری است. چه مدتی است که این شرکت در این تجارت در حال فعالیت است؟ دومین مسأله کیفیت خدمات و محصولاتی است که مشتریان به آنها نیاز دارند. شماره سه برنامه بازاریابی و میزان عدالت رعایت شده در آن است. آیا شرکت مورد نظر بهقدری منصف است که با بخشندگی سود را بین زیرمجموعه های خود تقسیم کند؟
موضوع چهارم پس زمینه مدیرعامل شرکت است. تحقیق کنید که مدیرعامل کیست و فعالیتهای او چقدر با فعالیت شرکت یکپارچگی دارد.موضوع مهم بعدی زمان بندی و نحوه مدیریت در شرکت است. خوب به فعالیتهای شرکت نگاه کنید و مطمئن شوید که شرکت در حال توسعه است.موضوع ششم و نهایی پشتیبانی، آموزش و سیستم تجارت است. شما ممکن است شرکتی ایده آل را با مدیریت عالی، محصولاتی متفاوت و جذاب، یک سیستم پرداخت بخشنده و پرسود و با پایداری کامل انتخاب کنید ولی اگر تجارت موجود در شرکت تبدیل به یک سیستم نشده باشد همه چیز به زودی از بین خواهد رفت. این شرکت باید یک سیستم ایدهآل برای آموزش داشته باشند تا فرایند رشد شرکت ادامه پیدا کند.
2) موضوعاتی که تدریس می شود را تمرین کنید
برای موفقیت در بازاریابی شبکه ای باید به مربیان خود گوش دهید و از آن ها یاد بگیرید. نحوه بوجود آمدن بازاریابی شبکه ای بر پایه تجربه کهنه کاران شرکت است.
فعالیتهایی که مربی شما برای موفقیت انجام داده اند قابل تقلید هستند به شرطی که به آن ها گوش بدهید، یاد بگیریدشان و آن سیستم را دنبال کنید.
3) سرگروه ها بسیار مهم هستند
سرگروه های شما بسیار مهم هستند. چقدر از شما پشتیبانی می کنند؟ آیا با شما تماس می گیرند؟ آیا به اندازه ای که موفقیت خودشان برایشان ارزشمند است به موفقیت شما نیز ارزش قائل اند؟
شما باید در هر زمانی از روز قادر به تماس با آنها و درخواست کمک باشید. میزان این پشتیبانی بسیار مهم است.
4) رهبری زیرمجموعه خود را در دست بگیرید
در بازاریابی شبکه ای اصطلاحی به معنای یتیم وجود دارد. این اصطلاح برای تازه واردهایی به کار برده می شود که به تازگی وارد سیستم شده اند ولی کسی که آن ها را وارد سیستم کرده، خود به قدری سرش شلوغ است که زمان لازم برای آموزش آن ها را ندارد.شما اگر شخص جدیدی را وارد سیستم کردید، حداقل باید 30 روز از او پشتیبانی کنید تا بتواند کار را به تنهایی ادامه دهد.باید قبل از این کار از خود بپرسید که آیا واقعاً دوست دارید چنین کاری کنید؟ آیا قادر به انجام این کار هستید؟
5) از اینترنت استفاده کنید
بسیاری از بازاریابان برای فروش محصولات خود از اینترنت استفاده می کنند. شما هم می توانید یک سایت شخصی راه بیاندازید و محصول مورد نظر را از طریق آن به فروش برسانید.
در صورت بازاریابی اینترنتی مطمئن شوید که فعالیت های شما هرزنامه نخواهد شد. هرزنامه ها نه تنها منجر به فروش کمتر شما می شوند بلکه به فرایند برندسازی شرکت نیز لطمه می زنند.
6) از تجارت خود مراقبت کنید
فعالیت شما یک تجارت است و همه تاجران مراقب تجارت خود هستند. بحث های حسابداری را جدی بگیرید و حتماً از یک حسابدار و وکیل که تخصص هایی در زمینه بازاریابی شبکه ای دارند کمک بخواهید.
7) کار روزانه خود را فعلاً تعطیل نکنید
به هیچ وجه کار اصلی خود را تا وقتی که از میزان درآمد بازاریابی شبکه مطمئن نشده اید، ترک نکنید. مدتی را در شرکت سپری کنید و از کیفیت کاری آن ها مطلع شوید سپس اگر حقوقی مساوی یا بیشتر دریافت کردید، کار روزانه خود را ترک کنید.
دو مشخصه بارز کمپانیهای هرمی
- انبار کردن کالا
کمپانی مشتریان را وادار میکند که تعداد هر چه بیشتری کالا (عموماً با قیمت بسیار بالایی) بخرند تا درآمد بیشتری داشته باشند، حتی اگر نتوانند آن کالاها را به مصرف برسانند. در این صورت افراد رأس هرم سود هنگفتی میکنند در حالیکه محصول چندانی را به بازار ارائه نکردهاند و محصولات در زیرزمینها انبار شدهاند.
- عدم خرده فروشی (فروش جزء به مردم)
به دلیل کیفیت پایین محصولات و هزینهٔ بالای آنها، در اغلب شرکتهای هرمی محصولات فقط بین اعضای داخل هرم توزیع میشود، نه بین مردم عادی بیرون از هرم.
- اشباع
با در نظر گرفتن مسئله تصاعد و رشد نمایی تعداد زیرشاخههای هر نفر میتوان به سرعت تعداد زیادی مشتری و در واقع تعداد زیادی فروشنده جذب کرد اما در جهان واقعی این امر ممکن است؟ اگر تعداد زیرشاخههای هر نفر را ۴ نفر در نظر بگیریم و نفر اول ده لایه زیرشاخه داشته باشد رقم باور نکردنی یک میلیون نفر میرسیم. آیا یک شرکت بازاریابی با حوزه محدود کاری و محصولات تخصصی میتواند یک میلیون بازاریاب داشته باشد؟ مسئلهای که در این مورد شرکت با آن روبه رو میشود مسئله اشباع بازار است.
پس از مدتی بازاریابهای جدید که قصد دارند زیرشاخه بگیرند با افرادی روبه رو میشوند که یا قبلاً عضو شدهاند یا قبلاً به آنها پیشنهاد داده شده و مورد توجه آنها قرار نگرفته. در این زمان جذب عضو جدید و فروشنده اضافی برای اعضای جدید ممکن نیست و مجموعه با اشباع و رکود مواجه میشود.برخی شرکتهای بازاریابی شبکهای و بازاریابهای فعال مدعی هستند که این اتفاق هرگز نمیافتد اما اشباع در بازاریابی چند سطحی حتمی است.
ذات بازاریابی شبکهای باعث میشود این ماشین زیر وزن خودش له شود. اما چگونه؟
بازاریابی شبکهای با وعده موفقیت و داشتن زیرمجموعههای پرتعداد برای هر توزیع کننده اقدام به کار میکند. فرض کنید همه چیز خوب پیش رود و فروشندهها روز به روز بیشتر شوند. وقتی تعداد فروشندهها به واسطه افزایش نمایی و تصاعدی به حالت نهایی خود برسد دیگر بازاریابی برای استخدام موجود نخواهد بود. حال شرکت با انبوهی از فروشندگان رو به رو است که قصد دارند محصولات را به خریداران عرضه کنند اما کدام خریدار؟ خود خریداران تبدیل به فروشنده شدهاند. دیگر در سمت خریدار کسی نمانده و همه قصد فروش دارند. در این حالت حجم عظیم عرضه و میل بالای فروشندگان به عرضه کالا و اشباع بازار باعث ضرر گسترده توزیع کنندگان رده پایین میشود.
الگوی درخت دودویی در بازاریابی شبکهای
در حال حاضر، قوانین و مقررات فعالیت در شرکتهای بازاریابی شبکهای در اکثر کشورها معین شدهاند؛ ولی هیچ ارگان مشخصی وجود ندارد که مشخص کند یک کمپانی خاص هرمی یا شبکه ایِ قانونی است. اما در ایران، قانونی یا غیرقانونی بودن یک شرکت بازاریابی شبکهای را وزارت صنعت، معدن و تجارت مشخص میکند.از نگاه FTC, BBB, AG کمپانیی که بیشتر به جذب بازاریاب میپردازد تا فروش محصول به مردم عادی، هرمی و غیرقانونی است.
بازاریابی شبکهای از دیدگاه دینی
ناصر مکارم شیرازی: «به دو دلیل این نوع فعالیتهای مرموز اقتصادی مشروع نیست: دلیل اول اکل مال به باطل: گرفتن پورسانت از بازاریابهای مع الواسطه یا سطح دوم به بعد اکل مال به باطل محسوب میشود، که به تصریح قرآن مجید (وَلَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ) حرام است. دلیل دوم قاعده لاضرر مقتضای قاعده لاضرر، این است که هرگونه ضرر زدن به خود و دیگران مجاز نیست. این قاعده دلیل دیگری بر، حرمت فعالیت شرکتهای هرمی و شبکهای است زیرا هنگامی که ۹۰درصد و گاه بیشتر و حتی در برخی موارد ۹۹درصد اعضای شرکت گرفتار ضرر و خسران میشوند و تنها گروه اندکی که در رأس قاعده قرار دارند سود میبرند، بر حاکم شرع لازم است مانع فعالیت چنین شرکتهایی شود. یعنی برفرض که طبق عناوین اولیه شرکتهای فوق مشکلی نداشته باشند، طبق عنوان ثانوی لاضرر کار آنها حرام است .»
حسین وحید خراسانی: «بازار یابی شبکهای بنابر احتیاط واجب صحیح نیست و در این احتیاط واجب نمیتوانید به کسی دیگر رجوع نمائید.»
سید محمد حسینی شاهرودی: «بسمه تعالی؛ ماهیت معاملات یاد شده معلوم نیست.»
سید محمدعلی علوی گرگانی: «بسمه تعالی؛ بازاریابی شبکهای به دو صورت متصور است یک حالت آن است که فردی زیر مجموعهای برای خود معرفی میکند و بابت خرید آن زیر مجموعه سودی میگیرد اما نظارت و مشاوره و آموزش خاصی نمیدهد که این سود حرام است و یک حالت آن است که بر کار زیر مجموعه نظارت و آموزش و مشاوره خاص دارد به گونهای که دریافت سود بابت این زحمات است و حقیقتاً این زحمات در جامعه به گونهای است که در قبال ان پول قرار داده میشود این عمل حلال است البته غالباً اینگونه محقق نمیشود. ضمناً مجوزهای حکومتی لزوماً با کسب اجازه از مراجع نیست و یا بعضاً با اجازه از یک مرجع و یا رهبری است و لذا هر فردی باید ابتدا نظر مرجع خود را در نظر بگیرد و مجوزهای قانونی به معنای شرعیت یک عمل در نزد تمام مراجع نیست.»[
احمد جنتی (دبیر شورای نگهبان): " بند ب و ج ماده (۱) آیین نامه اجرایی چگونگی صدور و تمدید پروانه کسب و نحوه نظارت بر افراد صنفی در فضای مجازی و ماده (۱) دستور العمل تأسیسی و نحوه فعالیت و نظارت بر شرکتهای بازار یابی شبکهای "" با قاعده فقهی " اکل مال به باطل " مغایر است و خلاف موازین شرع شناخته نشد. .
سید علی خامنهای: چنانچه آییننامه مزبور از نظر شورای محترم نگهبان مورد تأیید باشد، فعالیت اقتصادی بر طبق آن فی نفسه اشکال ندارد.
پایداری شرکتهای شبکهای
به گفتهٔ ریچارد پو در کتاب موج چهارم، قدرت کمپانیهای شبکهای در پنج سال اول کاری مشخص میگردد. یک کمپانی در ۲ سال اول فعالیت خود، بیش از ۵۰٪ احتمال شکست دارد و کمپانی که ۵ سال به تعهدات خود عمل کند، احتمال شکستش به ۱٪ خواهد رسید.به گفتهٔ مقالهای از usatoday، برای بازاریابهای اموی، پول درآوردن از بازاریابی چند سطحی بسیار سخت است، اگر نگوییم غیرممکن است.
راهکار پیشنهادی FTC پیش از ورود
بهتر است پیش از ورود به بازاریابی شبکهای، موارد زیر انجام شود:
- گرفتن سابقه کمپانی
- تحقیق دربارهٔ محصولات
- پرسش و پاسخ دربارهٔ برنامه و موفقیت
- کشف مرزها و محدودیتها
- ارتباط برقرار کردن با بالا سریها و گرفتن نشانی و شماره تلفن
- مشورت گرفتن از وکیل یا مشاور حقوقی که در سیستم نباشد (ذینفع نباشد)
- زمان بگذارید. سریع تصمیم نگیرید و قرارداد نبندید تا مدتی فکر کنید.
- ببینید که این کار به درد شما میخورد؟ با بالاسریها دربارهٔ وقت گذاشتن و هزینههای جانبی بپرسید.
- تحقیق زیاد
- گول حرفهای رؤیایی دیگران را نخوردن و عاقلانه فکر کردن به اصل موضوع
- کسب اطلاعات دربارهٔ بازار محصولات شرکت
انتقاد به بازاریابی شبکهای
مطابق قانون سادهٔ عرضه و تقاضا در اقتصاد زمانی که عرضهٔ یک کالا از تقاضایش پیشی بگیرد تقاضا کاهش مییابد. در این نوع بازاریابی نیز پس از اشباع بازار بخاطر افزایش تعداد بازاریابها و عرضه محصول تقاضا کاهش مییابد و با کاهش کشش بازار زمینه برای فروپاشی هرم فراهم میشود. البته وقوع این مسئله عموماً آسیبی به لایههای اولیهٔ هرم شبکه نمیرساند اما افرادی که تازهوارد این عرصه شدند را ناکام خواهد گذاشت چراکه سود زیادی به آنها نمیرسد. نمونههایی از عدم کسب موفقیت و درآمد معقول در بازاریابی شبکهای:
- تنها ۱۰ درصد فروشندگان شرکت Amway's که یکی از قدیمیترین و بزرگترین شرکتهای مبتنی بر بازاریابی در آمریکا و جهان است توانستند درآمدی داشته باشند.
- از ۳۳۰۰۰ فروشنده مورد بررسی از شرکت Amway's تنها ۹۰ نفر موفق به کسب درآمد در حد متوسط جامعه شده بودند و ۹۹/۷ درصد توفیقی نداشتند
- در سال ۲۰۰۷ تنها ۱ درصد از فروشندگان شرکت Mona Vie's موفق به دریافت سود شده بودند.
- در سال ۹۸ درآمد سالانه ۹۰ درصد از بازاریابها در آمریکا از ۵۰۰۰ دلار در سال کمتر بود که با درآمد حداقلی برای زندگی تفاوت فاحشی دارد.
- در سال ۲۰۱۰ درآمد ۸۴ درصد از فروشندگان شبکه Fortune در آمریکا از ۶۰۰۰ دلار در سال کمتر بود و ۳۰ * درصد کل فروشندگان هیچ درآمدی نداشتند.
- تنها ۰٫۱۴ درصد از میان ۲٫۷ میلیون فروشنده شرکت Herbalife (از شرکتهای بزرگ مبتنی بر بازاریابی شبکهای آمریکایی) توانستهاند درآمد بالای ۲۰ هزار دلار در سال داشته باشند (این درآمد در آمریکا به مراتب از خط فقر کمتر است!) و ۹۳ درصد از فروشندگان هیچ سودی از محل فروش دریافت نکردهاند.
- همچنین این شغل همواره با مراجع قانونی و اقتصادی در کشمکش بوده و در برخی کشورها نیز به کلی غیرقانونی است. مطابق اظهارات سازمان تجارت فدرال آمریکا این شرکتها خطرناکند چراکه درصورت فروپاشی هرم به جز افراد اولیهٔ هرم که تعداد قلیلی هستند بقیه دست خالی میمانند. این سازمان ضمن اذعان به مشکوک بودن بعضی از این شرکتها توصیه نموده «بهتر است در برنامهای که حقوق شما به جای فروش خودتان به تعداد زیرمجموعههای شما بستگی دارد وارد نشوید» بازاریابی شبکهای به حدی از نیل به ثبات و آرامش در دنیای اقتصاد به دور مانده که شرکت Amway's که از قدیمیهای این عرصه است بعد دههها فعالیت فراتر از صدمین خرده فروش بزرگ دنیا نرفته.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
دیدگاه ها