فقدان قاعدگی (آمنوره) چیست؟

فقدان قاعدگی یعنی چه؟

یکی از مهمترین اختلالات مربوط به دوره عادت ماهیانه، فقدان قاعدگی ( آمنوره ) یا کمبود و قطع جریان خون است. این اختلال از عوامل مختلفی مانند عوامل طبیعی، ساختاری، ارثی ویا حتی از یک بیماری خاص ناشی می شود.

در ادامه از دلگرم به علل فقدان قاعدگی ( آمنوره ) اشاره خواهیم کرد اما قبل از برشمردن این علل از انواع آمنوره صحبت می کنیم.

انواع فقدان قاعدگی ( آمنوره )

به طور کلی دو نوع از فقدان قاعدگی به قرار زیر وجود دارد:

فقدان قاعدگی اولیه

زمانی این نوع از آمنوره اتفاق می افتد که دوره قاعدگی به طور طبیعی تا سن ۱۶ سالگی اتفاق نیافتد.فقدان قاعدگی ثانویه

امنوره ثانویه به موردی اطلاق می شود که فرد با قطع خون قاعدگی حداقل به مدت ۳ دوره پی در پی، پس از مدت متغییر فعالیت طبیعی بدن ( ۱ تا ۱۰ سال ) مواجه شود.

علل ایجاد فقدان قاعدگی

متخصصان می گویند علت آمنوره یکی از ۴ دلیل زیر است.

علل فیزیولوژیک:  این علل معمولا با نزدیک شدن به دوران یائسگی، بلوغ، باداری و شیردهی آغاز کننده آمنوره است.

علل مربوط به غدد جنسی: اختلال در تشکیل غدد جنسی ( سندروم ترنر )، نارسایی زودرس تخمدان، کیست تخمدان یا سندرم تخمدان و یا حتی تومورهای تخمدانی می توانند از عوامل باشند که در شکل گیری آمنوره دخیل باشند و در دسته علل مربوط به غدد جنسی جای گیرند.

علل ساختاری بدن: این علت معمولا به عواملی نظیر گرفتگی واژن، سوراخ نشدن پرده بکارت، عدم وجود رحم وواژن و اختلالات لایه داخلی رحم بستگی داشته و اختلال در هر یک از موارد ذکر شده می تواند از جمله علل ساختاری در ایجاد آمنوره باشد.

سایر علل: پزشکان می گویند که اگر فقدان قاعدگی ( آمنوره ) بر اثر هیچ یک از عوامل بالا ایجاد نشده باشند عوامل مانند اختلال در غده هیپوفیز، هیپوتالاموس، تیروئید، فوق کلیوی و حتی تغییر ناگهانی وزن مثل کاهش یا افزایش وزن می توانند در شگل کیری آمنوره موثر باشند.

درمان فقدان قاعدگی ( آمنوره )

برای درمان این اختلال روش های مختلفی نظیر روان درمانی، هورمون درمانی، جراحی و یا دارو درمانی استفاده و پیشنهاد می شود. اما یکی از مهمترین روش های درمان فقدان قاعدگی ( آمنوره ) استفاده از گیاهان دارویی یا گیاه درمانی است.

این داروها در صورتی که به درستی و به میزان مناسب استفاده شوند بدون ایجاد عوارضی که ممکن است داروهای شیمایی ایجاد کنند، می توانند موثر و رضایت بخش باشند. در ادامه به چند نمونه از رایج ترین روش های گیاه درمانی برای آمنوره اشاره خواهیم کرد.

گیاه درمانی برای آمنوره

شما برای درمان این اختلال می توانید از هر یک از روش های ذکر شده استفاده کنید.

روش اول: ۱۵ گرم گل اسطوخودوس خشک را در یک لیتر آب جوش بریزید و اجازه دهید تا برگ های گیاه به مدت ۲۰ دقیقه در آب مانده و دم بخورد. این محلول را ۳ بار در روز و هر بار ۱ فنجان مصرف کنید.

روش دیگری نیز برای استفاده از این گیاه توصیه می شود. شما می توانید حدود ۵۰۰ میلی لیتر از جوشانده غلیظ این گیاه را در وان حمام ریخته و به مدت ۳۰ الی ۴۵ دقیقه در وان، حمام کنید. در صورتی که جوشانده و یا برگ های گیاه را در اختیار نداشتید از ۳ الی ۵ قطره اسانس معطر روغنی اسطوخودوس استفاده کنید.

روش دوم: ۲۰ گرم مشک طرا مشیع ( توکلیجه ) را به همراه ۱۰ گرم برگ نعنا خشک شده در یک لیتر آب بریزید و مخلوط را ۲۵ دقیقه بجوشانید و سپس از آب صاف شده آن ۲ بار در روز به همراه نبات استفاده کنید.

روش سوم: یکی از موثرترین گیاهانی که موجب باز شدن خون در دوران قاعدگی علی الخصوص در دختران جوان می شود ریشه و تخم کرفس است. ۳۰ گرم ریشه کرفس را با ۲۰ گرم تخم کرفس نیم کوب کنید و برای هر وعده یک قاشق غذا خوری از آن را در ۱٫۵ لیوان آب جوشانده و مصرف کنید.

دقت کنید که این داروها خاصیت سقط جنین نیز دارند پس در دوران بارداری به هیچ عنوان از آن ها استفاده نکنید.

درمان خاص آمنوره (قطع قاعدگی) براساس موارد زیر توسط پزشک تعیین می شود:

• سن، وضعیت سلامتی و تاریخچه پزشکی بیمار.
•  وسعت بیماری.
• علت بیماری (اولیه یا ثانویه).
• تحمل بیمار نسبت به دارو ها، روش ها و درمان های خاص.
•  انتظارات ما نسبت به دوره بیماری.
•  دیدگاه یا انتخاب بیمار.
•  قرص های خوراکی ضد بارداری (که مانع از تخمک گذاری می شوند).
•  رژیم غذایی مناسب (شامل غذا های حاوی چربی و کالری بالا).
• در بیشتر موارد، پزشکان با تجویز دارو، در خانم هایی که باردار نیستند و دو دوره یا بیشتر قطع قاعدگی داشته اند، خونریزی مصنوعی ایجاد می‌کنند.

چه زمانی چرخه‌ی قاعدگی نامنظم است؟

چرخه‌ی قاعدگی طبیعی به‌طور متوسط هر ۲۸ روز یک‌بار (به‌ اضافه یا منهای ۷ روز) اتفاق می‌افتد. خون‌ریزی قاعدگی زمانی نامنظم است که هربار زودتر از ۲۱ روز شروع شود یا بیشتر از ۸ روز طول بکشد. زودتر یا دیرتر رخ‌دادن قاعدگی یا عدم قاعدگی از علائم قاعدگی نامنظم است.

برای تشخیص اینکه آیا قاعدگی‌تان منظم است یا نه، باید زمان قاعدگی خود را به‌ مدت سه ماه یادداشت کنید و فاصله‌ی بین آخرین روز قاعدگی تا اولین روز قاعدگی بعدی را در نظر بگیرید.

اگر فاصله‌ی بین اتمام و شروع قاعدگی شما در ماه‌های مختلف تفاوت چشمگیری داشت یعنی قاعدگی نامنظم دارید.

عوامل ایجاد قاعدگی نامنظم

در بسیاری از موارد، قاعدگی نامنظم به شرایط تخمک‌ گذاری وابسته است که به دلیل عدم تعادل هورمونی، تخمک‌ گذاری در طول چرخه‌ی قاعدگی اتفاق نمی‌افتد یا زمان تخمک‌ گذاری در هر ماه متفاوت است. سبک زندگی و شرایط بالینی هم از عوامل دیگری است که روی چرخه‌ی قاعدگی تأثیر می‌گذارد.

ورزش خیلی زیاد یا رژیم غذایی سخت دلیل قاعدگی نامنظم

ورزش‌ بسیار شدید می‌تواند چرخه‌ی قاعدگی را به تأخیر بیندازد یا حتی آن را متوقف کند. توقف قاعدگی در افرادی که ورزش‌های استقامتی انجام می‌دهند متداول است.

کمبود وزن و لاغری بیش‌از‌حد به‌علت ورزش زیاد یا رژیم غذایی نامناسب، بی‌نظمی در غذاخوردن و بیماری نیز ممکن است تأثیر مشابهی داشته باشد.

داشتن استرس دلیل قاعدگی نامنظم

استرس زیاد یا حتی اضطراب کوتاه‌ مدت درباره‌ی یک موضوع خاص می‌تواند تعادل هورمونی شما را به‌ هم بریزد و باعث عدم قاعدگی یا چرخه‌ی قاعدگی نامنظم شود.

مصرف قرص دلیل قاعدگی نامنظم

استفاده از قرص‌های کنترل باروری ممکن است میزان قاعدگی را کمتر و دوره‌های قاعدگی را کوتاه‌تر یا بلندتر کند یا باعث عدم قاعدگی شود.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) دلیل قاعدگی نامنظم

این بیماری یکی از انواع کیست تخمدان است و کیست‌های کوچکی در تخمدان ایجاد می‌کند که در روند تخمک‌گذاری اختلال ایجاد می‌کنند.

زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک معمولا سابقه‌ی قاعدگی نامنظم دارند. به‌علاوه این سندرم تخمدان می‌تواند باعث ناباروری شود و خطر ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی را نیز افزایش بدهد.

سایر بیماری‌ها دلیل قاعدگی نامنظم

اختلالات غده‌ی تیروئید (مثلا پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید و …) و افزایش یا کاهش سطح هورمون تیروئید در خون نیز می‌تواند قاعدگی نامنظم ایجاد کند.

از دیگر بیماری‌هایی که در چرخه‌های نامنظم قاعدگی نقش دارند می‌توان به بیماری‌های مقاربتی، دیابت، فیبروئید (رشد غیرطبیعی بافت عضلانی رحم)، اختلالات تغذیه‌ای و اندومتریوز اشاره کرد.

گزینه سن دلیل قاعدگی نامنظم

زمانی که اولین دوره‌های قاعدگی شروع می‌شود نباید انتظار داشت چرخه‌های قاعدگی کاملا منظم باشند. معمولا چند سال طول می‌کشد تا این چرخه‌ها منظم شوند.

همچنین تغییرات چرخه‌ی قاعدگی یا عدم قاعدگی در زنانی که نزدیک به سن یائسگی هستند بیشتر دیده می‌شود.

چه زمانی باید نگران قاعدگی نامنظم خود باشید؟

عدم قاعدگی یا نامنظم بودن قاعدگی می‌تواند اولین نشانه برای مراجعه به پزشک باشد. اگر به‌طور مرتب قاعدگی نامنظمی دارید ممکن است به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک مبتلا باشید. معمولا ۱۰ درصد زنانی که قاعدگی نامنظم دارند به این بیماری دچارند.

همچنین باید اختلالات تیروئید و سایر بیماری‌های مرتبط با قاعدگی را نیز بررسی کنید. قاعدگی نامنظم می‌تواند روی بارداری هم تأثیر بگذارد؛ مخصوصا اگر تخمک‌گذاری در هر ماه اتفاق نیفتد.

خانم‌هایی که قاعدگی نامنظم دارند و می‌خواهند بچه‌دار شوند معمولا از داروهای تحریک‌کننده‌ی تخمک‌گذاری استفاده می‌کنند. با اینکه در صورت قاعدگی نامنظم همچنان احتمال بارداری وجود دارد اما برای اطمینان از سلامتی‌تان بهتر است زیر نظر پزشک باشید.

پیشگیری از قاعدگی نامنظم و درمان آن

اگر استرس عامل ایجاد قاعدگی نامنظم در شماست، بهتر است با روش‌هایی مانند مدیتیشین، یوگا یا تای‌چی استرس خود را مدیریت کنید. از ورزش‌ شدید و رژیم غذایی سخت که بر چرخه‌ی قاعدگی شما تأثیر می‌گذارد، خودداری کنید.

معمولا برای تنظیم قاعدگی، قرص های ضد بارداری خوراکی تجویز می‌شوند، اما اگر درمان‌های طبیعی را ترجیح می‌دهید می‌توانید از گیاه کوهوش سیاه یا توت‌مار (Black Cohosh) استفاده کنید.

این گیاه دارویی معمولا برای درمان قاعدگی نامنظم و نیز درمان سندرم پیش از قاعدگی استفاده می‌شود. البته هنوز مطالعات علمی دقیق این خواص را تأیید نکرده‌اند.

درصورتی‌که علاوه بر قاعدگی نامنظم علائم دیگر یا سابقه‌ی بیماری‌های کبدی دارید نباید از کوهوش سیاه استفاده کنید. شاید شنیده باشید که برای تنظیم چرخه‌ی قاعدگی باید شب‌ها اتاق‌ را کاملا تاریک کنید، هرچند تأثیر آن هنوز اثبات نشده است.

درصورتی‌که چند‌بار در سال دچار قاعدگی نامنظم می‌شوید جای نگرانی نیست اما اگر این موضوع به‌طور مرتب اتفاق می‌افتد باید به پزشک مراجعه کنید تا از نظر مشکلات تخمک‌گذاری یا سایر بیماری‌ها بررسی شوید.

همچنین بخوانید:

نشانه های غیر عادی بودن پریودی چیست؟

خون سیاه در قاعدگی : دلایل ایجاد خون سیاه در پریودی چیست

علت لکه بینی بین دو قاعدگی چیست؟

علت و علائم کمبود هورمون جسم زرد یا لوتئینه کننده (LH) چیست؟

علت نامنظم بودن دوران قاعدگی

قرص دوفاستون (Duphaston) - موارد مصرف ، فواید و عوارض این دارو در ...