چگونه کودک خود را به آسانی از شیر بگیریم؟

چگونه بدون دغدغه کودک تان را از شیر بگیرید؟

واژه از شير گرفتن معمولاً به عنوان توقف شيردهي به كار مي رود.اما چگونه با آسانی و بدون دغدغه کودک خود را از شیر بگیریم؟!با دلگرم همراه باشید.

از شير گرفتن را به معناي تغيير تدريجي تغذيه كودك از شير به غذاهاي تركيبي دانست. از شير گرفتن براي كودك از لحاظ عاطفي دشوار است، زيرا مادر براي او منبع شادي، نشاط و غذا بوده است.

کودک هنگام گرسنگي در آغوش گرم مادر آرام گرفته و شير نوشيده، كه اين عمل علاوه بر آن كه او را سير كرده، لذت بخش نيز بوده است. به همين دليل هم ترك آن برايش كاري دشوار و نگران كننده محسوب مي شود. پس اگر مي خواهيد كودك خود را از شير بگيريد اين عمل نبايد سريع و ناگهاني و يا با اعمال خشونت همراه باشد. بلكه بايد از شش ماهگي به تدريج، با جانشين كردن غذاهاي مناسب و كم كردن تعداد دفعات شيردهي، زمينه را براي اين كار فراهم كرد.

از حدود 6ـ5 ماهگي بايد به‌تدريج شيرخوارتان را با غذاهاي جامد آشنا كنيد.اگر در اين سنين فرزندتان غذاي بيشتري مي‌خورد يا رشد او بدون دليل خاصي (از نظر پزشكي) كاهش پيدا كرده زمان استفاده از غذاي كمكي است. در اين مرحله مي‌توانيد كودك را به‌تدريج با غذا آشنا كنيد و هر بار مزه جديدي را به او معرفي كنيد.

براي شروع غذاي كمكي بهتر است از غذاهاي نرم و نيمه جامد مانند فرني، حريره بادام و سوپ استفاده كنيد.غذاهاي آماده كودك يا سرلاك، هويج پخته و نرم‌شده، سيب‌زميني آب‌پز، موز و هلوي له شده هم مي‌توانند شروع خوبي براي آشنايي كودكتان با طعم‌هاي جديد باشند.بهتر است براي آشنايي فرزندتان با مزه‌هاي جديد زمان خاصي مثلا هنگام صبحانه يا ناهار را در نظر بگيريد.در ضمن هرگز با زور سعي نكنيد او را مجبور به خوردن كنيد.

به حالت چهره او هنگام غذا خوردن توجه كنيد و اگر رويش را برگرداند يا چهره در هم كشيد، اصرار نكنيد چون به احتمال زياد يا سير شده و يا غذا را دوست ندارد.در غذاهايي كه در اين دوران به كودكتان مي‌دهيد بهتر است از قند، نمك، خشكبار و دانه‌هاي روغني، شير گاو، تخم‌مرغ، ماهي و غذاهاي دريايي (تا 2 سالگي)، مركبات و مواد غذايي سفت استفاده نكنيد.

از شير گرفتن کودک

زماني كه كودك شيرخوارتان توانست روزانه حداقل يك وعده و هر بار چند قاشق غذا بخورد، زمان آن فرا رسيده است كه دفعات غذاي كمكي او را افزايش دهيد. با هر وعده غذا و در طول روز به شيرخوار آب جوشيده سرد شده يا نوشيدني‌هاي مناسب ديگر بنوشانيد براي اين كار از شيشه شير يا يك فنجان كوچك پلاستيكي استفاده كنيد. با افزايش حجم غذاها و مايعاتي كه كودك در طول روز دريافت مي‌كند، نياز او به استفاده از شير كاهش پيدا مي‌كند.

برخي كودكان پس از استفاده از غذاهاي جامد به تدريج علاقه خود را به شير مادر و يا شيرخشك از دست مي‌دهند و به اصطلاح، خود به خود از شير گرفته مي‌شوند.اگر كودكتان قادر به خوردن غذاهاي جامد است و با فنجان يا شيشه شير هم مي‌تواند به اندازه كافي مايعات بنوشد، زمان آن فرا رسيده كه او را از شير بگيريد. بنابراين دفعات شيردهي را به يك يا دو بار در روز كاهش دهيد و زماني كه كودك از خوردن يك وعده غذا خودداري مي‌كند، به جاي غذا به او شير ندهيد.

اگرچه ممكن است اين كار براي شما كمي سخت و دشوار باشد اما به ياد داشته باشيد فرزندتان يك مرحله از رشد را با موفقيت پشت‌سر گذاشته و حالا بايد آماده ورود به مرحله بعدي شود.
بعد از 6 ماهگي شير به تنهايي پاسخگوي نيازهاي تغذيه‌اي شيرخوار نيست و اگر شيردهي را مانند گذشته ادامه دهيد ديگر اشتهايي براي غذاهاي كمكي باقي نخواهد ماند.

كودكان نوپا

كودكان نوپا (بين يك و نيم تا دو سالگي) تا حدودي قادر به استفاده از غذاي خانواده و هضم آن هستند. هر ماه هم توانايي آنها براي اينكه غذايشان را به تنهايي بخورند، بيشتر مي‌شود و حتي مي‌توانند از قاشق و فنجان كوچك براي اين كار استفاده كنند.اگر كودكتان از غذا خوردن امتناع مي‌كند، هرگز براي ترغيب او از تنقلاتي مانند بيسكويت، پفك و شكلات استفاده نكنيد چون در نهايت نه‌تنها به مقصدتان نخواهيد رسيد، بلكه با اين تنقلات بي‌خاصيت، او را سير خواهيد كرد.

بيشتر مشكلات مربوط به تغذيه كودكان با حفظ آرامش برطرف مي‌شود؛ در نتيجه نبايد در مورد تغذيه فرزندتان مضطرب و نگران باشيد چون اين نگراني در اغلب مواقع بي‌مورد است.اگر كودكتان تمام وقت مشغول فعاليت و جست‌وخيز است و لحظه‌اي آرام و قرار ندارد، به احتمال زياد به اندازه كافي غذا خواهد خورد در صورتي كه كودكتان فقط يك وعده غذايي را با اشتها مي‌خورد و وعده ديگر بي‌اشتهاست و در طول روز مواد غذايي مختلفي مي‌خورد، خطري متوجه سلامتي او نخواهد بود.

راز تشويق

وقتي كودكتان خوب غذا مي‌خورد، از او تعريف و تمجيد زيادي كنيد و اگر غذاي كمي خورد، او را مجبور به غذاخوردن نكنيد. توجه داشته باشيد كه بهترين پاداش براي كودكان و تثبيت رفتارها و عادت‌هاي خوب آنها، تعريف و تحسين است.هرگز اين تعريف را به تاخير نيندازيد و بلافاصله بعد از كار خوب او، تشويق كنيد. از رشوه‌دادن به فرزندتان هم جدا خودداري كنيد. توجه داشته باشيد كه رشوه با تشويق متفاوت است.زماني كه بعد از كار خوبي به كودكتان پاداش مي‌دهيد، در‌واقع او را تشويق كرده‌ايد و زماني كه براي تغيير رفتار بد او به او چيزي مي‌دهيد تا شايد اصلاح شود، به او رشوه داده‌ايد.

كودكان به‌جز غذاخوردن، از همراهي با جمع خانواده لذت مي‌برند، بنابراين پس از اينكه بچه نشستن ياد گرفت، او را سر سفره يا ميز غذا ببريد. براي نشستن كودك سر ميز غذا بايد از صندلي‌هاي بلندتر و پشتي‌دار استفاده كنيد. جمع شدن همه اعضاي خانواده سر ميز با وجود همه دشواري‌هايش تا حدود زيادي از دردسرهاي شما در غذا دادن به فرزندتان جلوگيري خواهد كرد.

بهتر است حداقل روزي يك وعده همه اعضا خانواده دور يك ميز يا سفره با هم غذا بخورند. ارتباط بين اعضاي خانواده در هنگام غذا خوردن كمتر از ارزش مواد غذايي كه دريافت مي‌كنند نيست. كودكان هنگامي كه با والدين خود غذا مي‌خورند به مرور آداب درست غذا خوردن را مي‌آموزند.

قوانين غذا خوردن را خيلي ساده و روشن براي فرزندتان توضيح دهيد و يادآور شويد بچه‌ها هم مانند ساير اعضاي خانواده بايد سر سفره يا ميز غذا بخورند و اجازه ندارند غذاهايشان را جاي ديگري مثلاً جلوي تلويزيون بخورند.اگر انتظارات شما از فرزندتان متناسب با سنش باشد و نوع و مقدار غذا را متناسب با سن او در نظر بگيريد، ديگر غذا خوردن به يك كشمكش و دغدغه دائمي در خانه شما تبديل نخواهد شد.
علاقه يا عدم علاقه كودك به غذاهاي مختلف حق طبيعي اوست و نبايد او را به خوردن غذاهايي كه دوست ندارد وادار كنيد.

اين كار شما نه تنها علاقه‌اي در او برنمي‌انگيزد بلكه باعث تنفر و انزجار بيشتر او خواهد شد. اگر بچه شما غذاهاي خاص و مشخصي مثلاً گوشت، قارچ، تخم‌مرغ و غيره را دوست ندارد بهانه‌گير نيست بلكه فقط از اين غذاي خاص خوشش نمي‌آيد اما اگر غذاهايي كه دوست ندارد متغير هستند به احتمال زياد در حال بهانه‌گيري است.درباره غذاهايي كه كودكتان دوست ندارد خيلي سختگيري نكنيد چون با بزرگ‌تر شدن او علايق غذايش گسترش پيدا خواهد كرد و ممكن است .

بسياري از غذاهايي كه تا مدت‌ها از خوردنشان خودداري مي‌كرد را دوست داشته باشد اما در مورد بهانه‌گيري وضعيت فرق مي‌كند. اين نوع بهانه‌گيري‌ها پايان‌ناپذير است و فهرست غذاهايي كه كودك بهانه‌گير دوست ندارد و نمي‌خورد كم‌كم طولاني‌تر مي‌شود.بهانه‌گيري كودك ممكن است تا جايي پيش برود كه در نهايت فقط نان و مربا بخورد. اين بهانه‌گيري‌ها غذاخوردن را در خانه مبدل به عذاب و در خارج از خانه غيرممكن مي‌كند. اين كودكان از غذا به عنوان ابزاري براي تسلط و كنترل به والدينشان استفاده مي‌كنند.

اگر كودك شما بر سر غذا بهانه‌گيري مي‌كند، قبل از هر چيز از كوچك‌ترين زمان‌هايي كه او بدون بهانه‌گيري غذا مي‌خورد براي تشويقش بهره ببريد.هرگز چند نوع خوراكي يا غذا به فرزندتان پيشنهاد ندهيد تا او يكي را انتخاب كند. بهتر است تا حد امكان همه اعضاي خانواده غذاي يكساني بخورند. پس چند نوع غذا نپزيد، چون با اين كارتان او را بد عادت مي‌كنيد. اما اگر از غذا خوردن او راضي هستيد مي‌توانيد بعد از 5 سالگي به او حق انتخاب بين دو، سه نوع غذا را بدهيد و سپس آن غذا را برايش تهيه كنيد.

اگر فرزندتان غذايش را نمي‌خورد او را تا پايان غذا سرسفره يا ميز غذا ننشانيد. كودكان نوپا در لجبازي ماهر هستند و به احتمال زياد شما را خسته خواهند كرد. بنابراين بايد با او سازش كنيد مثلا مي‌توانيد به او بگوييد سه قاشق از غذايش را بخورد و بعد از جايش بلند شود. در اين موارد هرگز باقيمانده غذاي او را خودتان يا ساير اعضاي خانواده نخوريد.

در ضمن از شكلات و بيسكويت هم به عنوان رشوه استفاده نكنيد، او بايد بداند كه اگر غذايش را نخورد چيز ديگري به جاي غذا به او داده نخواهد شد.كودكان را تشويق كنيد خودشان غذايشان را بخورند حتي اگر اين كار در ابتدا باعث طولاني شدن زمان غذا خوردن و كثيف كاري شود. كودكان بايد ياد بگيرند هنگام غذا خوردن از كلماتي مانند لطفا و متشكرم استفاده كنند.

گاهی شما در صف خرید هستید و فرزندتان با دست های کوچکش لباس شما را می کشد، یعنی «مامان من شیر می خوام» یا در یک مهمانی با صدای بلند اعلام گرسنگی می کند که شاید شما را کمی معذب کند. اکثر کودکان شیر خوردن از سینه مادرشان را به پتوی گرم و نرم، خرس پشمالوی خوشگل و حتی پستانک (البته استفاده از پستانک را اصلا به شما توصیه نمی کنیم) ترجیح می دهند.

بعد از جشن تولد ۲ سالگی بسیاری از مادران آماده می شوند فرزندشان را از شیر بگیرند، اما قطع شیر مادر به همین راحتی نیست. حالا شما مادر مهربان چطور می توانید این عادت زیبا و دوست داشتنی را از سر فرزند کوچک تان بیندازید؟

در ادامه همه ترفندهای لازم برای از شیر گرفتن را برای شما می گوییم.

● استراتژی موفقیت

انتظار نداشته باشید بتوانید یک شبه فرزندتان را از شیر بگیرید؛ بیشتر کودکان نوپا به این تغییر بزرگ زندگی شان واکنشی جدی نشان می دهند. آن ها از بدو تولد به شیر خوردن در آغوش مادر خو گرفته اند و ترک این عادت برای آن ها مشکل است. راه های زیر ترک عادت شیر مادر را آسان می کند:به جای شیر، صبحانه ای دلچسب برای او حاضر کنید تا به این جایگزین جدید علاقه مند شود.هنگام خرید از سوپرمارکت فرزندتان را هم همراه ببرید و بگذارید یک پاکت شیر انتخاب کند.برایش یک لیوان زیبا بخرید یا اجازه دهید خودش یک لیوان را انتخاب کند.

● برای مقاومت های کودکانه آماده شوید

اگر می خواهید در کشمکشی که میان شما و فرزندتان ایجاد می شود، شما پیروز باشید، ابتدا باید ذهن کودک تان را بشناسید. هیچ نوپایی دوست ندارد «بکن! نکن!» بشنود. در دومین سال زندگی، کودک تازه معنای «هویت»، «خواستن» و «نیاز» را می فهمد، اما هنوز توانایی کنترل این خواسته را کسب نکرده است.

● فرزندتان را توجیه کنید

اگر خواستید فرزندتان را از شیر بگیرید و پاسخ فرزندتان به این تغییرات جز خشم و بد اخلاقی نبود، برای او استدلال بیاورید. بسته به این که مهارت گفتاری فرزندتان چقدر است، به حس غرور او متوسل شوید و مثلا بگویید: «دختر خانم بزرگی مثل تو دیگه تو لیوان شیر می خوره» یا برای او حد تعیین کنید و بگویید «: دیگه نمی شه جلوی بقیه بگی مامان شیر می خوام» یا «دیگه نمی شه قبل از خواب شیر منو بخوری.»

● خونسردی خود را حفظ کنید

اگر هیچ کدام از این راه ها جواب نداد، عصبانی نشوید، خونسرد باشید. متقاعد کردن نوپایان اصلا کار راحتی نیست. معمولا وقتی کودک به هیچ عنوان نمی خواهد حرف شما را گوش دهد و بفهمد، نادیده گرفتن کج خلقی او بهترین و موثر ترین کاری است که می توانید انجام دهید. بعد از به اتمام رسیدن طوفانی که کودک تان به راه انداخته به او فرصت دهید بداند به جز شیر شما را خوردن می تواند کار ها و بازی های جالب دیگری با شما انجام دهد.

● مراقب باشید کودک تان گرسنه نماند

در دوره از شیر گرفتن باید دقت کنید که کودکان گرسنه نمانند. باید خوراندن غذاهای جامد به او را شروع کرده باشید. قبل از این که خیلی گرسنه شود از او بپرسید بین شیر و غذاهای سفت تر کدام یک را دوست دارد.اگر فرزندتان شیر خواست، ابتدا یک فنجان شیر از یخچال به او بدهید.در این مدت لباسی بپوشید که جلویش دکمه یا زیپ نداشته باشد یا یقه اش بسته باشد تا کودک نتواند به سینه شما نزدیک شود.

پیراهن یا لباس سرتاسری بپوشید.

به عنوان لباس مجلسی یا خواب پیراهن بسته ای که تا گردن دکمه دارد بپوشید.

● غیبتی چند روزه داشته باشید

یک وقفه چند روزه در شیردهی یا تغییر مکان هم می تواند راه حلی موثر برای شما و فرزندتان باشد. اگر برایتان مسافرتی پیش آمد که ناچار بودید فرزندتان را ترک کنید، بعد از بازگشت از این فرصت استفاده کنید و شیردهی به فرزندتان را به تدریج قطع کنید.اگر کودک تان درباره از شیر گرفتن خیلی لجبازی می کند به او قول یک جایزه خوب بدهید و بگویید اگر سعی کنی با لیوان شیر بخوری مثلا برایت یک قطار خوشگل می خرم. جایزه شما می تواند خوراکی یا اسباب بازی باشد.

● بازگشت به محل کار بعد از دوران شیردهی

ابتدا اجازه بدهید هم شما و هم فرزندتان به قطع شیردهی عادت کنید سپس به محل کارتان بازگردید.به هیچ عنوان تا قبل از ۳ هفتگی فرزندتان را ترک نکنید.

● کودک تان را با حوصله و محبت از شیر بگیرید

براساس توصیه های قرآن کریم بهتر است مادران تا ۲ سالگی فرزندشان را از شیر خود تغذیه کنند. البته هیچ مانع پزشکی برای افزایش دوره شیردهی وجود ندارد و از نظر پزشکی شیر دادن تا ۴ ۵ سالگی هم بلامانع است.اگر شیردهی به طور ناگهانی قطع شود هم کودک و هم مادر دچار ناراحتی می شوند. در ۲ سال گذشته سینه مادر به طور مداوم شیر تولید می کرده، تولید شیر همچنان ادامه دارد و اگر تخلیه شیر ناگهان متوقف شود، سینه ها متورم و دردناک می شوند و امکان دارد دچار آبسه و عفونت هم بشود. به علاوه، این تغییر ناگهانی می تواند کودک را هم دچار شوک عاطفی کند.

قطع شیردهی از ۲ سالگی به بعد باید به تدریج صورت گیرد یعنی مادر هر چند روز یک بار یکی از وعده های شیردهی را کاهش دهد تا کم کم تولید شیر در بدن او کم و سرانجام متوقف شود.فرزند به عمل شیر خوردن علاقه مند است. بهتر است مادر قبل از این که فرزند نزد او بیاید و تقاضای شیر کند جایی باشد که کودک نتواند به راحتی به او دسترسی داشته باشد. مثلا نباید مرتب جلوی او روی صندلی بنشینید. در عین حال فاصله گیری از او باید غیر مستقیم باشد تا کودک احساس نکند که مادرش دیگر دوستش ندارد.

اگر مادری به هر دلیلی شیر ندارد و مجبور است فرزندش را از شیر خشک تغذیه کند، باید شیر خشک را در ۱۲ ۱۱ماهگی قطع کند و تغذیه با انواع شیر پاستوریزه یا مدت دار را برای فرزندش شروع کند. در ماه هایی ابتدایی که هضم شیر گاو برای کودک مشکل است برای چنین کودکانی که از نعمت شیر مادر محروم هستند باید از شیر خشک استفاده کرد. با شروع یک سالگی شیر خشک هیچ مزیتی برای کودک ندارد.

● استفاده از لیوان را به فرزندتان یاد دهید

آموزش نوشیدن از لیوان لازم است. کودک باید یاد بگیرد از لیوان معمولی بنوشد. در ابتدا می توان از لیوانی در دار و مجرادار هم استفاده کرد.کودک می تواند از اوایل یک سالگی مهارت غذا خوردن را بیاموزد. درست است که نمی تواند به تنهایی تغذیه کند اما همین که یاد می گیرد یه تکه غذا یا قاشق را در دست نگه دارد قدمی بزرگ در تکامل توانایی او است.

کودک به تدریج همه چیز را یاد می گیرد در کنار بازی یا سر میز غذا، خودتان هم غذا در دهان او بگذارید. کودک کم کم یاد می گیرد کارهایی را که شما برایش انجام می دهید، خودش انجام دهد.

ابراز محبت تنها در قالب تغذیه نیست. مادرانی که همه کار های کودک شان را خودشان انجام می دهند بعد از سنین ۳ ۴ سالگی متوجه می شوند فرزندشان قادر به انجام کارهای بسیار ابتدایی و ساده هم نیست و در تغذیه صرفا به والدینش وابسته است. اگر کودک نتواند در سن مناسب غذا خوردن را یاد بگیرد ممکن است در یادگیری توانایی های دیگر هم کند باشد و نتواند روی پای خود بایستد.

• از همسرتان کمک بگیرید

از او بخواهید وقت بیشتری را با فرزندتان بگذراند. در دورانی که قصد دارید او را از شیر بگیرید، از پدر خانواده بخواهید به او غذا بدهد یا وقت‌هایی که شیر می‌خواهد، او را در آغوش بگیرد و بیرون از خانه ببرد. پدر می‌تواند شب‌ها فرزندتان را بخواباند و در کنار او باشد زیرا بسیاری از بچه‌ها عادت دارند با مکیدن سینه مادر خود به خواب بروند.

• اگر امکان دارد، او را با پدر و مادربزرگش یا یکی از اعضای خانواده که با او صمیمیت بیشتری دارد، به مسافرت بفرستید

دور بودن او از فضای خانواده ممکن است خیلی از عادت‌های او را از سرش بیندازد. قبل از انجام این کار مطمئن شوید که او می‌تواند چند روز بدون شما و در محیطی غریب به راحتی زندگی کند. این امر در مورد برخی از بچه‌ها قابل اجرا نیست زیرا جدایی‌شان از پدر و مادر، حس بی اعتمادی را در آن‌ها به وجود می‌ورد.

• در طول روز وقت بیشتری به کودکتان اختصاص دهید

او در تمام مدت شیر خوردن به بوی بدن مادر و صدای ضربان قلب او عادت کرده است؛‌ این عوامل به او آرامش می‌دهند. با او بازی کنید، او را در آغوش بگیرید، از او بخواهید در کارهای خانه به شما کمک کند.می‌توانید از قمقمه‌های رنگی پلاستیکی استفاده کنید. این وسایل حواس بچه‌هارا پرت و به دلیل جذابیت‌هایی که دارد، آن‌ها را به خوردن غذا و نوشیدن مایعات تشویق می‌کندمرتب تکرار کنید که او در حال بزرگ شدن است و باید بعضی از عادت‌هایش را ترک کند. در این حالت کمتر ضربه روحی می‌خورد و روابط مادر و فرزند هم دچار مشکل نمی‌شود.

• در روش‌های سنتی، مادران موادی مانند فلفل را به نوک سینه خود می‌زدند تا کودک از خوردن شیر امتناع کند

بعضی از بچه‌ها چنان به شیر مادر وابسته‌اند که حاضرند تندی و تلخی را به جان بخرند اما دست از شیر خوردن برندارند. برای انجام این کار حتماً با متخصص اطفال مشورت کنید. داروهای گیاهی خواص و عوارضی دارند که ممکن است برای کودک شما مضر باشد.

• سعی نکنید خود را بیمار و سینه‌تان را زخمی نشان دهید

با این کار کودک ناراحت می‌شود و ممکن است از وضعیت پیش‌آمده بترسد و وحشت کند. در این حالت نه تنها مشکلی حل نمی‌شود بلکه موضوع جدیدی به مشکلات خود اضافه کرده‌اید. بچه‌ها در دورانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، وابستگی‌های عاطفی شدیدی پیدا می‌کنند و این رفتار شما به آن‌ها صدمه می‌زند.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی