علت و درمان لک های سفید روی پوست

علت پیسی یا برص یا ویتیلیگو

با دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان سفیدی و لکه ی روی پوست آشنا شوید.

یک بیماری پوستی است که در آن لکه های سفیدرنگ به دلیل از دست رفتن رنگدانه پوست بوجود می‌آیند. این ضایعات در هر جایی از بدن ممکن است دیده شوند. ولی شایع ترین مناطق پوستی درگیر عبارتند از: صورت، لب ها، دست ها، بازوها، پاها و نواحی تناسلی.

چه کسانی به پیسی مبتلا می‌شوند؟

حدود نیمی‌از افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند، قبل از بیست سالگی علایم آن را در خود خواهند یافت.حدود یک پنجم از مبتلایان نیز یکی از افراد خانواده‌شان به این بیماری مبتلا بوده اند.بیشتر کسانی که پیسی دارند، از نظر سلامت عمومی، ‌در وضعیت خوبی به سر می‌برند.

لکه های سفید پوستی یا بیماری vitiligo (ویتیلیگو)

در سایه نوعی پروتئین قابل درمان می باشد.

دانشمندان آمریکایی با آزمایشی که بر روی موش های مبتلا به ویتیلیگو انجام دادند، با تزریق نوعی پروتئین که دچار جهش ژنی شده به این نتیجه رسیدند که درمان این بیماری آسان است.

رنگ پوست چطور سفید بوجود می‌آید؟

ملانین، رنگدانه‌ای است که عامل تعیین کننده رنگ پوست، مو و چشم‌های ما می‌باشد و توسط سلول‌هایی به نام ملانوسیت (سلول‌های رنگدانه‌ساز) تولید می‌شود. اگر این سلول‌ها از بین بروند و یا نتوانند رنگدانه ملانین را تولید کنند، رنگ پوست روشن‌تر شده و یا به طور کلی سفید می‌شود.

دلیل پیدایش پیسی چیست؟

پیدایش پیسی نتیجه از بین رفتن سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست است که دلیل آن ناشناخته است. ولی چهار علت اصلی در این زمینه وجود دارد:

1- سلول‌های عصبی که به طور غیرطبیعی فعال شده‌اند، ممکن است با تولید مواد سمی ‌به سلول‌های رنگدانه‌ساز آسیب برسانند.

2- سیستم ایمنی بدن ممکن است در موقع دفاع از بدن در مقابل یک ماده خارجی، رنگدانه پوست را نیز از بین ببرد.

3- سلول‌های رنگدانه ساز ممکن است عامل از بین رفتن خودشان باشند. یعنی زمانی که رنگدانه در حال ساخته‌شدن است، مواد زایدی نیز در کنار آن تولید می‌شوند که سمی ‌بوده و قادر به از بین بردن خود سلول‌ها است.

4- وجود یک نقص ارثی، موجب حساس شدن سلول‌های رنگدانه‌ساز به آسیب و در نتیجه از بین رفتن‌ آنها می‌شود.

پیسی چگونه پیشرفت می‌کند؟

وسعت، مدت و شدت از دست رفتن رنگدانه پوست در اشخاص مختلف متفاوت است.

افرادی که پوست روشنی دارند، معمولا در تابستان متوجه تفاوت رنگ بین نواحی مبتلا و سایر نقاط سالم پوست که برنزه شده‌اند، می‌شوند. پیسی در افراد با پوست تیره بسیار واضح تر از روشن پوستان است در موارد شدید ممکن است رنگدانه در همه جای پوست از بین برود و پوست یکسره سفید شود.

هیچ راهی برای پیش‌گویی این که هر فرد چقدر رنگدانه از دست خواهد داد و یا اینکه بیماری وی چقدر طول خواهد کشید وجود ندارد.یک لک پیسی به صورت ناحیه‌ای به رنگ سفید شیری رنگ دیده می‌شود. با این حال میزان تخریب رنگدانه در هر لک می‌تواند با سایر لک ها متفاوت باشد. در یک لک ممکن است سایه های مختلفی وجود داشته باشد و نیز یک ناحیه تیره‌تر، نواحی سفید شده را احاطه کرده باشد.

پیسی اغلب با از دست رفتن ناگهانی رنگدانه در یک نقطه از پوست شروع می‌شود. این فرآیند می‌تواند ادامه یابد و یا به دلایل ناشناخته، خود به خود متوقف شود.دوره‌های از دست رفتن رنگدانه و متعاقب آن ثابت ماندن رنگ لک و دوباره از دست رفتن رنگدانه به طور مدوام تکرار می‌شوند.

بازگشت خودبه خودی رنگ به لک‌های سفید شده خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد. بعضی از بیماران که تصور می‌کنند بیماریشان خوب شده، در واقع تمام رنگدانه پوست خود را از دست داده و پوستشان یک دست سفید شده است. گرچه رنگ پوست این افراد یک دست سفید شده، ولی آنها باز هم به پیسی مبتلا هستند.

آیا درمان قطعی برای پیسی وجود دارد؟

تحقیقات فراوانی در مورد این بیماری و روش های درمانی آن در حال انجام است و این امید وجود دارد که درمان های جدیدی کشف و ابداع شوند. در حال حاضر دلیل اصلی پیدایش پیسی ناشناخته است و اگرچه راه های مختلف درمانی متفاوتی (درمان های سنتی یا گیاهی) برای آن وجود دارد، ولی روش درمانی مۆثری که باعث بهبود همه بیماران شود، هنوز شناسایی نشده است.

آیا برای هر دو نوع لک درمان‌های یکسانی وجود دارد؟

نه، برای بیماری برص و لک‌های سفید ناشی از آن كه در اثر تابش آفتاب شدت می‌یابند، باید از كرم‌های ضدآفتاب وسیع‌الطیف به‌خصوص برای قسمت‌های در معرض نورآفتاب مانند صورت و پشت دست‌ها استفاده كرد. مواد آرایشی رنگی كه رنگ لك‌های صورت را با پوست طبیعی اطراف لك همرنگ می‌كند نیز از نظر روانی به بیمار كمك می‌كند.

گاهی نیز پزشك برای بعضی از بیماران استروییدهای موضعی تجویز می‌كند. البته مصرف استروییدها نباید خیلی طولانی شود و پزشك آنها را پس از مدتی قطع و به جای آن تركیب‌های غیراستروییدی تجویز می‌كند زیرا مصرف طولانی‌مدت استروییدهای موضعی، باعث بروز عوارض جانبی مانند تحریك رنگ‌سازی از نواحی فولیكول‌های مو و ایجاد رنگ تیره روی لك‌های سفید می‌شود.

نوردرمانی یا فوتوتراپی موضعی یا سیستمیك با اشعه ماورای‌بنفش تا حدودی در درمان برص موثر است ولی باید تحت‌نظر متخصص پوست انجام شود. گزارش‌هایی از رنگ‌سازی مجدد به دنبال درمان یا لیزر نیز وجود دارد ولی این درمان هنوز در مرحله تكوین است و به همه بیماران توصیه نمی‌شود.

ممكن است پزشك متخصص پوست بعد از بررسی كامل بیمارانی كه بیش از60 درصد پوست بدنشان درگیر شده است، از تركیب ‌ایمونوبنزن 20 درصد برای از بین بردن بقیه رنگ طبیعی پوست استفاده کند تا یكدست سفید شود. در این صورت مراقبت كامل و دقیق و دوری از نورآفتاب ضروری است.

در مورد لک‌های تیره چطور؟

از شایع‌ترین لک‌های تیره کك‌ومك است که در افرادی كه استعداد ژنتیكی دارند و از دوران كودكی در معرض آفتاب قرار گرفته‌اند، روی صورت و نواحی دیگر پوست ظاهر می‌شود. کک‌ومک‌ها به درمان‌ها خیلی خوب جواب می‌دهند ولی از آنجا كه بیمار از لحاظ ژنتیكی مستعد است، دوباره عود می‌کنند.

نوع دیگری از کک‌ومک، كلوآسماست كه به لك بارداری هم شهرت دارد. این لک‌ها به رنگ قهوه‌ای در صورت و گردن زنانی كه استعداد و زمینه ژنتیكی دارند، در دوران بارداری بروز می‌کنند البته ممکن است زنان غیرباردار هم به آنها مبتلا ‌شوند.

حدود10 درصد موارد، این لك‌های تیره آهسته و تدریجی در مردان پدیدار می‌شوند و پس از قرارگرفتن در نورآفتاب شدت می‌یابند. لک بارداری معمولا پس از ختم بارداری یا با قطع مصرف داروها پس از چند ماه از بین می‌رود یا كاهش می‌یابد.

برای درمان لک‌های تیره چه روش‌هایی پیشنهاد می‌شود؟

به حداقل رساندن تماس با نورآفتاب، به‌خصوص، در اواسط روز و پوشیدن كلاه لبه‌دار، به‌خصوص در آقایان از درمان‌های اصلی است. مصرف كرم‌های ضدآفتاب نیز ضروری است. بیماران برای آرایش باید از پودرهای آرایشی معدنی استفاده كنند

نه شیمیایی. درمان‌های دارویی هم شامل تركیب‌های هیدروكینون، ترتینویین موضعی و داروهای دیگر است كه با توجه به شرایط بیمار پزشك یك یا مخلوطی از آنها را تجویز می‌كند. لیزر ان‌دی‌یگ و Q سوییچ نیز در كك‌ومك بسیار موثر است ولی در لک بارداری تاثیر چندانی ندارد و برای همه تجویز نمی‌شود.

استفاده از لایه‌بردارهای شیمیایی یا طبیعی را هم برای درمان لک پیشنهاد می‌کنید؟

این نوع درمان‌ها کوتاه‌مدت هستند و پایدار نیستند و در صورتی که فرد درمان‌های دیگر را دنبال یا از پوست خود در برابر آفتاب محافظت نکند، فایده چندانی نخواهند داشت. البته انجام سرخود آنها بدون نظر پزشک توصیه نمی‌شود.

آیا جدید یا قدیمی بودن لک هم در درمان آن موثر است؟

بله، هرچه لک جدید‌تر باشد، درمان راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود و هرچه ملاسما عمقی‌تر شود درمان سخت‌تر و زمان‌بر‌تر خواهدبود بنابراین به محض بروز لک باید فورا به پزشک مراجعه و درمان‌ها و پیشگیری‌های لازم انجام شود.

بازگرداندن رنگدانه پوست

1- کورتون موضعی: داروهای موضعی حاوی کورتون ممکن است در بازگرداندن رنگدانه به نواحی کوچک مبتلا به پیسی مۆثر باشند. این داروها باید همزمان با سایر درمان‌ها به کار برده شوند. مصرف طولانی این داروها می‌تواند موجب نازک شدن پوست و حتی پیدایش ترک‌های پوستی در بعضی نواحی شوند. بنابراین استفاده از آنها باید حتما تحت نظارت پزشک متخصص پوست باشد.

2- پووا PUVA: در این روش درمان، دارویی به نام پسورالن به بیمار داده می‌شود. این ماده شیمیایی، پوست را نسبت به نور خورشید بسیار حساس می‌کند.

سپس پوست، تحت تابش نوع خاصی از نور ماورای بنفش به نام UVA قرار می‌گیرد. دستگاه‌های درمانی ویژه‌ای برای این نوع درمان لازم هستند که همه جا در دسترس نمی‌باشند. در صورت عدم دسترسی به این دستگاه‌ها، می‌توان از نور آفتاب که دارای UVA می‌باشد استفاده کرد.

البته امکان تنظیم دقیق مقدار اشعه تابیده شده در صورت استفاده از نور آفتاب وجود ندارد و لذا خطر سوختگی پوست در این روش بیشتر است. وقتی پیسی خیلی محدود است، پسورالن را می‌توان بر روی پوست مبتلا مالید و سپس بیمار را در معرض تابش UVA قرار داد.

با این حال معمولاً پسورالن را به صورت قرص خوراکی به بیمار می‌دهند. در این روش درمانی، بین 50 تا 70 درصد شانس برگشتن رنگدانه به پوست صورت، بدن، بازوها، ران و ساق پاها وجود دارد. دست‌ها و پاها خیلی کم به این نوع درمان پاسخ می‌دهند. معمولا حداقل یک دوره درمان یک ساله به صورت یک تا سه بار در هفته لازم است.

درمان پووا فقط باید توسط متخصص پوست و تحت شرایط کنترل شده صورت گیرد. عوارض جانبی پووا شامل واکنش‌هایی مشابه آفتاب سوختگی هستند. در صورت استفاده طولانی مدت، بر روی پوست کک‌مک بوجود می آید و پوست مستعد ابتلا به سرطان می‌شود.

از آنجا که انواع پسورالن موجب افزایش حساسیت چشم نسبت به نور خورشید می‌شوند، استفاده از عینک‌های آفتابی محافظ در برابر UVA از شروع درمان تا غروب آفتاب در همان روز ضرورت تام دارد. دلیل محافظت از چشم‌ها، پیشگیری از ابتلای زودرس به آب مروارید است.

معمولا ازPUVA برای بچه‌های زیر دوازده سال، زنان باردار یا شیرده و یا افراد مبتلا به بعضی از بیماری‌های خاص استفاده نمی‌شود.

3- اشعه ماورای بنفش: طیف بسیار محدودی از اشعه ماورای بنفش B، قدرت تحریک سلول‌های رنگدانه‌ساز را داشته و در درمان پیسی مفید می‌باشد. این طیف اشعه تنها توسط لامپ‌های مخصوص و یا سیستم لیزر تولید می‌گردد. عوارض این روش بسیار کم بوده و در بچه‌ها نیز قابل استفاده است.

4- پیوند پوست: انتقال پوست از نواحی طبیعی به نواحی سفیدشده فقط در موارد محدودی از بیماران مبتلا به پیسی امکانپذیر می‌باشد. معمولا این روش موجب بازگشت کامل رنگ به نواحی مبتلا نمی‌شود.

از بین بردن رنگدانه باقیمانده پوست

در بعضی از بیماران که بیماری پیسی وسعت زیادی پیدا کرده است، عملی‌ترین روش درمان، رنگ زدایی از نواحی طبیعی پوست و یکدست کردن رنگ آن است.

در این روش از یک ماده شیمیایی به نام"roquinone Monobenzylether Of Hy" یا از اشعه لیزر استفاده می‌شود. این روش درمان حدود یک سال به طول می‌انجامد.

معمولا از بین رفتن رنگ پوست، در این روش دایمی‌ و برگشت ناپذیر است. لذا بیماران باید اکیدا از تماس با نور آفتاب اجتناب نمایند.

پیسی در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

معمولاً در کودکان از روش‌های درمان شدید و تهاجمی ‌استفاده نمی‌شود. در بیماران خردسال استفاده از ضدآفتاب و پوشانیدن لک‌ها با مواد رنگ‌کننده بهترین درمان است.کورتون‌های موضعی را هم با احتیاط زیاد می‌توان به کار برد.

از «پووا» معمولا تا سن 12 سالگی استفاده نمی‌شود، اما در این دوره سنی نوعی از اشعه ماورای بنفش به نام ماورای بنفش B با طیف باریک، نتایج قابل قبولی در درمان پیسی داشته‌است.

برای پیشگیری از گسترش یا عود پیسی چه می‌توان کرد؟

از آنجایی که علت این بیماری شناخته ‌نشده ‌است، راه موثری برای پیشگیری از آن وجود ندارد.نقش استرس‌های روحی در ایجاد یا تشدید بیماری قطعا مشخص نشده ‌است. اگر چه بعضی از بیماران دوره‌های شدت بیماری را به این استرس ها ارتباط می‌دهند.

در برخی بیماران هر گونه آسیب پوست (سوختگی، زخم، خراشیدگی، ضربه‌های مکرر) موجب پیدایش لک‌های پیسی در محل آسیب می‌شود. این دسته از بیمارن باید در مراقبت از پوست خود دقت بیشتری نمایند.

نقش غذا در بروز بیماری مشخص نیست و در حال حاضر هیچ محدودیت غذایی خاصی به بیماران توصیه نمی‌شود.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی