فیزیولوژی مو چیست؟

درباره فیزیولوژی مو بدانید

مو آناتومی فیزیولوژی و خواص فیزیکی/با دلگرم همراه باشید تا همه چیز را در مورد فیزیولوژی مو بدانید.

مو آناتومی فیزیولوژی و خواص فیزیکی

بر طبق علم فیزیولوژی مو ، مدت عمر مو متغیر است ، برای موهای اطراف سر ، این مدت هفت سال و برای آنهایی که روی سر قرار گرفته ، چهار سال است . هر یک از ما ، روزانه حدود 35 تا 50 تار موی خود را از دست می دهیم .

1- آناتومی پوست سر

پوست سر، بخشی از پوست بدن است که جمجمه را می پوشاند. (جمجمه از شش استخوان به نام استخوان پیشانی، استخوان پس سری، دو استخوان گیجگاهی و دو استخوان آهیانه ای تشکیل شده است.)پوست سر دارای مقاومت بیشتری نسبت به بقیه ی پوست بدن بوده و البته دارای همان ساختار است (پوست و روپوست) ولی با این تفاوت که چند خصوصیت منحصر به فرد را نیز دارا می باشد:

• گسترش زیاد و غنای استثنایی آن از نظر پیازهای موکه از آنها، موهای خاصی می روید.
• گسترش زیاد شبکه ی عروقی (زخمی که روی پوست ایجاد می شود معمولاً خون بیشتری از آن دفع می شود) که توسط سه شاخه از شریان سبات تغذیه می شوند این شبکه ی بسیار متراکم برای ادامه ی حیات موها ضروری است زیرا تغذیه ی آنها را که برعهده داشته و تکثیر آنها را تسهیل می کند. (هنگامی که خون به خوبی جریان پیدا نمی کند، پوست سر به اندازه ی کافی تغذیه نمی شود و این وضعیت عواقب زیانباری برای سلامتی موها در پی خواهد داشت).
• وفور شبکه ی عصبی که از شاخه های عصب سه شاخه ای شکل ( که از مغز می آید) و مجموعه ی عصبی گردن (نخاع) تشکیل می شود دوگانگی ریشه ی عصبی در عملکرد آن که هم حسی و هم حرکتی است آشکار می گردد.
• تراکم زیاد دو نوع غده: دسته اول شامل غدد چربی که تعداد آنها نسبت به سایر مناطق بدن بیشتر است و گروه دوم غدد تولید کننده ی عرق که فراوانی آنها نیز بیشتر و اندازه شان بزرگتر است.
• در زیر پوست، عضلاتی قرار دارد که به شکل مساوی تقسیم نشده است. در قسمت های فوقانی جمجمه می توان از فقدان تقریباً کامل عضلات سخن گفت در حالی که این عضلات در اطراف سر و روی گردن رشد بیشتری دارد.
• پشت سر، تا پایین جمجمه، یعنی جایی که عضلات گردن در حفاظت از مخچه و اولین مهره های گردنی مشارکت دارد، ادامه پیدا می کند. این پوست به عنوان حامی زنده ی موی سر و قسمت تغذیه کننده ی آن مطرح است.

2- آناتومی مو

موی سر، همان ساختار موهای سایر قسمت های بدن را داراست. عنصر سازنده ی آن، اساساً نوعی ماده ی شاخی است که از یک پروتئین فیبری به نام (کراتین) تشکیل شده است. در عین حال، مو چه از نظر آناتومی و چه از نظر فیزیولوژی مجموعه ی متنوعی را تشکیل می دهد که می توان این مساله را از اشکال ظاهری متفاوتی که به خود می گیرد فهمید کافی است موی سر یک سوئدی را با یک ژاپنی مقایسه کنید شخص اول دارای موهای بلوند، نازک و شکننده است در حالی که دومی، مویی کلفت مقاوم و سیاه دارد.

ساقه مو از سه قسمت تشکیل شده است :

مدولا:
داخلی ترین لایه مو می باشد.

کورتکس:
بخش میانی بوده و قسمت اعظم مو را تشکیل می دهد.

کوتیکول:
خارجی ترین لایه می باشد که صافی˛ نرمی و درخشندگی مو به سلامت آن بستگی دارد. این لایه از یک ردیف سلول تشکیل شده که نحوه قرار گرفتن سلولهای کوتیکول نرمال و سالم مانند قرار گرفتن سفال های شیروانی می باشد. این لایه نسبتاً نفوذناپذیر است. موها با کوتیکول آسیب دیده ظاهری مات˛ بدحالت˛ خشن و زبر دارند.

• رشد مو ۰/۳ تا ۰/۵میلی متر در روز می باشد.

دوره زندگی مو دارای سه مرحله است که عبارتند از:

آناژن:
دراین دوره سلولهای زاینده مو تکثیر فعال دارند و طول مدت این مرحله مشخص کننده اندازه مو است.

کاتاژن:
دراین دوره تکثیر سلولهای زاینده مو متوقف می شود.

تلوژن:
درانتهای این دوره اتصال مو به غلافش سست می شود.

به هر فولیکول مو یک غده سباسه و یک ماهیچه متصل است. غدد سباسه سبوم ترشح می کنند که از منفذ فولیکول خارج می شود. سبوم از مواد مختلفی مانند کلسترول˛ اسیدهای چرب آزاد˛ تری گلیسیریدها و اسکوالن ساخته شده است. سبوم باعث نرمی پوست و مو شده و از خشکی پوست و تبخیر نامتعادل آب جلوگیری می کند. همچنین یک نوع عایق حرارتی در برابر سرما می باشد. کاهش یا افزایش قابل توجه ترشح سبوم موجب بروز مشکلاتی برای سلامت مو و پوست سر می شود. ترشح سبوم در دوران بلوغ توسط آندروژن ها تحریک می شود و تا پیش از آن میزان سبوم پوست بسیار کم است.

انواع موی سر

الف) موهای معمولی:
این موها براق˛ درخشان˛ نرم˛ انعطاف پذیر و دارای چربی کمی هستند. روی این موها شوره دیده نمی شود و در پوست سر هم قرمزی و جوش وجود ندارد.

ب) موهای چرب:
تقریبا بیشتر مواقع آغشته به چربی هستند و روی هم انباشته می شوند و فقط چند ساعت بعداز استحمام وضعیت خوبی دارند . بسته به میزان چربی پوست سر˛ موها بهم چسبیده و براق می‎شوند و بعداز مدتی رسوبات چربی باعث مات شدن آنها می گردد. ممکن است روی پوست و سر شوره˛ قرمزی جوش‎های خارش دار دیده شود.

ج) موهای خشک:
مات و کدر هستند. هنگام لمس کردن زبر˛ خشن و غیرقابل انعطاف می باشند و در هنگام برس زدن خوب حالت نمی گیرند. به راحتی شانه نمی شوند و بسیار شکننده هستند.

د) موهای ضعیف و نازک: حالت پذیری کمی دارند و بسیار حساس اند.
چگونگی هماهنگی مدل مو با چهره :
صورت های لوزی شکل ٬ مربعی و گرد با مدل موهای خاص ٬ زیباترمی شوند.آراستگی ظاهر و چهره از توصیه هایی است که دردین ما به آن تاکید شده است ولی نباید جوانان دراین کارافراط کنند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

الف- فولیکول مویی / چربی

هر تار مو در عمق پوست سر، و در بطن حفره ای که به آن فولیکول مویی- چربی گفته می شود به شکل زاویه دار نه عمودی) کاشته شده است. به همین دلیل معمولاً مو جهت دارد، و بهتر است هنگامی که آن را کوتاه و یا آرایش می کنید. جهت آن را رعایت کنید تا تحت تاثیر کشش نامناسبی قرار نگیرد.عمق کاشت مو در پوست سر اروپایی ها، در عمق 5 میلی متری و در آسیایی ها در عمق خیلی بیشتری (7 میلی متری و بیشتر) است که این حالت تفاوت زیاد آن را در گروه دوم توجیه می کند.مو در سیاه پوستان ضعیف تر است و به همین دلیل به صورت پیچیده روئیده و حالت کوتاه و مجعدی دارد.

فولیکول مویی عضو بسیار کوچکی به صورت کیسه ایی مانند انگشتی است که در یـک دستکش وارونه شده قـرار گرفته باشد. این قسمت در پوست سر و در قسمت اپیدرم قرار داشته و منطقه ای روی پوست محافظ آن محسوب می شود. این (پالتوی پوست) اپیدرمی را فولیکول مویی می نامند. قسمت اخیر، از یک غشاء و سه لایه ی متوالی شامل لایه ی خارجی (که در تماس با مو است) لایه ی داخلی و لایه ی بافت پوشش بیرونی تشکیل شده است.دو سر هر فولیکول مویی، در عمق پوست توسط غده ی چربی محافظت می شود و مجموعه ی فولیکول مویی به اضافه ی غده ی چربی، فولیکول مویی- چربی را تشکیل می دهد.

ب- غده ی چربی

این غده ی برون ریز، ماده ای چرب که نرم کننده ی طبیعی موی سر است، از کانالی که مو از آن خارج می شود.ترشح می کند. غدد چربی به شکل خوشه ای بوده و هر غده، از چندین کیسه ی کوچک تشکیل می شود که توسط کانالی به یکدیگر ارتباط دارد و همان طور که گفته شد خروجی آن در فولیکول مویی باز می شود معمولاً هر فولیکول (و بنابراین هر تار مو) با یک و در برخی موارد دو غده ی چربی همراه است.

چربی ترشح شده توسط غده ی چربی، اهمیت زیادی برای مو دارد زیرا مستقیماً بر سلامتی و زیبایی آن تاثیر می گذارد. این چربی، تار مو و غلاف آن را چرب می سازدو آن را در برابر رطوبت تا حدودی محافظت می کند و به آن درخشندگی می بخشد، آرایش را تسهیل می کند و مو را نرم می سازد. (زیرا در غیر این صورت کدر و شکننده خواهد بود).هنگامی که این غدد، رشد بیش از حدی دارد ترشح چربی افزایش یافته (به میزان قابل ملاحظه ای می رسد) و موها چرب می شود این حالت را (سبوره) می نامند.

متقابلاً هنگامی که این غدد تضعیف می شود دیگر چربی چندانی ترشح نمی کند و در نتیجه موها خشک شکننده و دچار ریزش می گردد. (همانطور که سبوره نیز موها را خفه کرده و می ریزد). این در حالی است که فعالیت موزون غدد چربی، اساساً بستگی به رژیم غذایی و رعایت بهداشت در زندگی دارد. به بیان دیگر، اهمیت رژیم غذایی در این بحث آشکار می شود.

ج- غدد تولید کننده ی عرق

در سطح پوست سر، غدد چربی با عرقی که توسط غدد تعرق ترشح شده و مستقیماً از روزنه هایی در بخش روی پوست بیرون می­زند. مخلوط می­شود (البته این پدیده در فولیکول مویی چربی اتفاق نمی افتد).برای مشخص کردن مقدار چربی پوست سرتان می توانید آزمایش ساده زیر را انجام دهید موهای فرق سر را از هم باز کرده و روی پوست سر یک قطعه کاغذ سیگار قرار دهید. اگر در عرض چند لحظه کاغذ به پوست سر بچسبد، می توان از وجود سبوره یعنی موهای چرب سخن گفت و اگر این حالت اتفاق نیفتد. می توان گفت که پوست سر به شکل طبیعی عرق می کند و سبوره وجود ندارد.

د- ریشه ی مو

هر تار مو شامل دو قسمت است: ریشه (قسمتی که در پوست و عمق فولیکول کاشته شده و سلول های مرده را می سازد) و ساقه ی بیرونی (که شامل قسمت هوایی مو بوده و ظاهراً از سلول های مرده تشکیل مرده تشکیل شده است.) بنابراین ریشه ی مو به قسمتی گفته می شود که در عمق پوست سر قرار داشته و بخش زنده ی مو محسوب می شود. در قسمت انتهایی آن منطقه ی متورمی را مشاهده می کنیم که قطر آن حدود سه برابر تار مو است و به آن پیاز مو گفته می شود پیاز مو با چشم غیر مسلح مشاهده می شود و قسمت انتهایی تقریباً سفید رنگ مو است اگر پیاز مو را زیر میکروسکوپ بررسی کنیم. به خوبی

خواهیم دید که در قسمت زیرین آن بخش فرو رفته ای وجود دارد. این ناحیه فرو رفته را پاپی می نامند. پاپی، قسمت پایه ی پیاز مو محسوب می شود و از اساسی ترین قسمت های مو است. زیرا عروق خوبی (برای تغذیه ی مو) همچنین اعصاب (جهت تحریک آن) در این ناحیه به پیاز مو متصل می شود. پاپی پیاز مو، بخش حیاتی است که مو را به مجموعه ی بدن متصل می سازد.در بررسی میکروسکوپی، می توان دریافت که برخی از پیازهای موی دیگر این ناحیه توخالی ندارند، این بخش شامل پیازهای مرده ای است که مرحله ی افتادن آنها نزدیک شده است.

هـ) ساقه ی بیرونی

خارج از قسمت فولیکول مو ریشه ی خود را برای تبدیل شدن به ساقه ای کمابیش بلند که بر حسب طول مو متغیر است. ترک می کند. طول ریشه ی همه ی موهای یک نفر (کوتاه یا بلند) یکسان است و اگر برشی روی یک تار مو انجام بدهیم سه قسمت را می توان در آن تشخیص داد:

1- لایه ی بیرونی مو:

از سلول های شاخی، مسطح، شفاف و بی رنگ ساخته شده است. این سلول ها شبیه به پولک های ماهی است و قسمتی از هر یک، روی دیگری قرار گرفته است. (مثل سفال های روی و شیروانی) این سلول های قطور شاخی مو را حفاظت کرده و سازنده ی خصوصیات ظاهری آن است.

نرمی و یا زبری مو نیز به همین سلول ها بستگی دارد. هماهنگی مناسب این سلول ها، باعث تسهیل در شانه کردن و در هم نرفتن آنها می شود. بنابراین عمل شانه زدن معکوس (پوشش کردن) که در جهت خلاف این سلول ها انجام می شود برای سلامتی موها شدیداً مضر است.

2- لایه ی میانی :

این قسمت اساسی تار مو در زیر لایه ی بیرونی قرار دارد و هفتاد و پنج درصد از حجم تار مو را تشکیل می دهد. این قسمت شامل سلول های (اپیتالیال) کشیده بر حسب محور مو است. این سلول ها از(کراتینی) ساخته شده که دارای ماده ای رنگی به نام (ملانین) است این ماده ی رنگی، رنگ ظاهر مو را مشخص می کند.

3- مغز مو

که به آن کانال مرکزی نیز گفته می شود در مرکز ساقه ی مو قرار گرفته و حجم آن بین صفر تا ده درصد تار مو است. گاهی اوقات این قسمت وجود ندارد. و تار مو، در واقع ساقه ای است که فاقد کانال مرکزی است. این حالت بیشتر در خانم هایی که موهای ظریفی دارند مشاهده می شود.

و- عضله ی راست کننده مو

هر تار مو، دارای عضله ای است که روی پوشش فیبری که اطراف فولیکول مویی- چربی را گرفته ثابت شده است. این عضله، یک عضله ی صاف است که به شکل ارادی عمل نمی کند. ولی شدیداً نسبت به برخی حالت ها نظیر سرما، ترس، خشم، هیجان های شدید و تخلیه ی الکتریکی و غیره از خود واکنش نشان می دهد. مو تحت تاثیر انفباض این عضله راست می ایستد که این حالت گاهی اوقات خیلی دیدنی است.

الف: شکل گیری و مدت عمر مو

تارهای مو در دوران جنینی و در اواخر ماه سوم روی بدن جنین ظاهر می شود در این هنگام نمی توان این تارها را به درستی مو نامید، زیرا حاصل تکثیر سلول های پایه ای است که گرهک های مویی نامیده می شوند.

این گرهک ها، سپس به جوانه های مویی تبدیل می شود و در نهایت مخروط های مویی شکل می گیرد که به صورت مورب، در توده ی روپوست در بطن فولیکول ها فرو می رود. در این هنگام مو متولد می شود. که این حالت معمولا حوالی آخر هفتمین ماه جنین اتفاق می افتد. تشکیل موها در دوره ی زندگی جنینی شانزده هفته طول می مشد. (بین هفته دوازدهم تا بیست و هشتم) مدت عمر مو متغیر است. برای موهای اطراف سر این مدت هفت سال و برای آنهایی که روی سر قرار گرفته چهار سال است.

هر یک از ما روزانه حدود 35 تا 50 تار موی خود را از دست می دهیم.

ریزش این تعداد مو تجدید حیات طبیعی آن محسوب شده و بیمارگونه نیست. موها بر حسب یک چرخه ی بی وقفه از تولد تا زمان مرگ، شکل گرفته زندگی می کنند، می میرند و می ریزند. می توان این طور تصور کرد که موهای یک انسان در سن هفتاد و پنج سالگی، حدوداً بین ده تا دوازده بار به طور کامل تجدید شده است این روند هر بار که موهای جدیدی به جای آن چه که ریخته شده رشد کرده است. برحسب بالا رفتن سن کندتر می شود از سن معینی به بعد دیگر تمام موهایی که از دست می دهیم. جایگزین نمی شود و به این ترتیب موهای ما بدون آنکه بتوان این وضعیت را طاسی نامید. شروع به کم پشت شدن می کند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

چه مدل مویی به چه کسی می آید ؟

در صورت های لوزی شکل که پیشانی هم کوچک باشد وناحیه چشم ها و استخوانهای گونه عریض تر وچانه باریک است باید مدل مویی را انتخاب کنید که استخوان گونه را باریک تر جلوه دهد وپهنای پیشانی وفک بیشتر به نظر برسد.
مدل پیشنهادی مو ٬ مدل های نا متقارن بهترین انتخاب است اگر فرق سر از بغل باز شود ٬ موها حتما باید چتری باشد و به کناره ها پیچ بخورد و بیشترین پرپشتی مو در ناحیه چانه باشد وبلندی موها تا میانه گردن بیاید.

صورت مربعی شکل

درصورت مربعی شکل خط فک و پیشانی عریض است واستخوان گونه وچانه ٬ زاویه داروپهن است بنابراین دراین افراد باید مدل مو طوری انتخاب شود که صورت بلندتر وکشیده تر نشان داده شود.دراین مورد ٬ مدل موی متقارن بهترین است ٬ فرق از کنارباشد وبیشترین پرپشتی مو در ناحیه گیجگاه و فرق سر قرار گیرد.

صورت مستطیل شکل

درصورت مستطیل شکل ٬ پهنای پیشانی ٬ چانه و گونه یکسان بوده و صورت لاغر و کشیده است . افرادی که صورتی به این شکل دارند باید سعی کنند فرم صورتشان کوتاه تر وپهن تر جلوه داده شود.دراین افراد مدل مو می تواند متقارن یا نامتقارن باشد وگذاشتن چتری اختیاری است اما باید بیشترین پرپشتی مو در کناره های سرباشد و قد موها کوتاه شود.

صورت مثلثی شکل

درافرادی که صورت مثلثی شکل دارند پیشانی باریک ترین قسمت است و هرچه به سمت گونه ها و چانه می رویم صورت عریض ترمی شود .بهترین مدل مویی که می تواند دراین افراد پهنای پیشانی را زیاد و عرض چانه وگونه ها را کم کند این است که مو باید درناحیه گوش و بالاتر پرپشت بوده و به تدریج به سمت گردن و پشت گردن باریک ترشود.

صورت های بیضی شکل

دراین افراد چانه کمی باریک تر از پیشانی است و استخوان گونه برجسته است که به خاطر تقارن و تناسب آن ٬ ایده آل ترین شکل صورت به حساب می آیدو هرنوع مدل مویی نیز برای این چهره ها مناسب است .
درافرادی که فرم صورت آنها به شکل گرد است ٬ طول وعرض صورت تقریبا برابر است وزوایای اندکی دارد.
برای این نوع صورت ها باید سعی شود صورت باریک تر وکشیده تر جلوه کند بنابراین انتخاب موهایی نامتقارن بهترین حالت ممکن است.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

تغییرات در رویش مو

هر تار مو، حدو نیم میلی متر در روز رشد می کند و به عبارت دیگر یک سانتی متر در ماه ولی این رشد روزانه تحت تاثیر چندین عامل مختلف قرار دارد مو در تابستان سریع تر از سایر مواقع سال است. قبل و بعد از تابستان می باشد. بنابراین در این مدت ما ریزش موی بیشتری داریم زیرا موهای جدید شروع به رویش کرده و موهای مرده و فولیکول های آنها را کنار می زند.بین این دو مقطع زمانی، رشد مو کمی کندتر می شود.

• مو شب ها سریع تر از روزها رشد می کند.
• مو در زنان سریع تر از مردان رشد می کند.
• هنگامی که شخصی پیر می شود از سرعت رشد موهای او نیز کاسته می شود. این کاهش رشد از حدود 30 سالگی شروع می شود.
• در مقطع بین پانزده تا سی سالگی مو سریع تر از بقیه سنین رشد می کند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

تقسیم بندی موها

یک موی سر سالم بایستی شامل تارهایی در مراحل مختلف با درصدهای زیر باشد:

1- 85 درصد مو در مرحله آناژن

2- یک درصد مو در مرحله کاتاژن.

3- 14 درصد مو در مرحله تلوژن.

می توان صحت این موضوع را با آزمایش زیر مشخص کرد:

صد عدد از موهای خود را با یک موچین بکنید این تعداد مو باید از تمام مناطق سر به مقدار مساوی برداشته شود. سپس ریشه های آنها را با ذره بین بررسی کنید از این طریق متوجه خواهید شد که آیا پیازهای مو دارای پاپی هست (همراه با پاپی در مرحله ی آناژن یعنی زنده) یا اینکه پر شده است ( در مرحله کاتاژن یا تلوژن یعنی مرده) اگر تعداد این سه گروه مو نسبت به یکدیگر همان 85 درصد، 1 و 14 درصد باشد که در بالا مطرح شد موی سر شما از نظر گروه بندی طبیعی و سالم است .

----------------------------------------------------------------------------------------------------

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی