جعل چند نوع دارد و چگونه میتوان از جعل اسناد پیشگیری کرد ؟

جعل و راههای پیشگیری از جعل اسناد

ساختن یا تغییر آگاهانه نوشته یا سند، ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی، خراشیدن، تراشیدن، قلم بردن، الحاق، محو، اثبات، سیاه کردن یا دست بردن بدون اجازه صاحب آن به قصد جازدن آنها به عنوان اصل برای استفاده خود یا دیگری و به ضرر غیر جعل گفته میشود .

انواع جعل

ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی

با توجه به روش های گوناگونی که افراد در بدست گرفتن قلم دارند، هر شخص در قسمت های خاصی از حروف و کلمات به قلم فشار می آورد و برعکس، در قسمت های دیگر با ملایمت قلم را بر روی کاغذ حرکت می دهد. استفاده از قلم نزد افراد، مختلف است.

بنابراین هر چقدر هم که جاعل حرفه ای باشد، معمولاً در تیرگی و روشنی بخش های مختلف کلمات، بریدگی ها، انحراف ها، نقطه های آغاز و پایان کلمات و ... و به طور کلی بین امضاء و نوشته فرد جاعل با امضا و نوشته واقعی تفاوت وجود دارد که این امر توسط کارشناس مسلط تشخیص داده می شود.

پیشرفت های علمی نیز باعث شده که امروزه با استفاده از علوم و تکنیک های پیچیده و به خدمت گرفتن رایانه، تشخیص و تمییز امضاء و نوشته مجعول (نوشته جعلی)؛ نوشته واقعی آسان شده است.

خراشیدن یا تراشیدن

این عمل معمولاً با وسایلی مثل تیغ، چاقو و نظایر آنها صورت می گیرد. یعنی جاعل حروفی را با کمک این وسایل از روی نوشته یا سند محو می کند.

در عمل خراشیدن، جاعل بخشی از یک کلمه را محو می کند مثلاً با حذف حرف (ن) کلمه نبود را تبدیل به بود می کند ولی در عمل تراشیدن جاعل کل کلمه را محو می کند مثلاً نام یکی از خریداران را از سند بیع یا قولنامه محو می نماید.

قلم بردن

در قلم بردن لازم نیست حرف یا کلمه ای به سند اضافه شود بلکه امکان دارد جاعل با استفاده از قلم قسمت هایی از سند یا نوشته را ناخوانا کند یا بر روی آن خط بکشد.

الحاق

در این مورد چیزی به سند اضافه می شود مثلاً رقمی در قابل چک گذاشته شده یا با افزودن یک حرف به یک کلمه، آن را به کلمه دیگری تبدیل می کنند برای مثال با افزودن (ی) به کلمه (حسن) آن را به (حسین) تبدیل می نمایند.

محو یا اثبات یا سیاه کردن

مقصود از "محو کردن"، پاک کردن بخش هایی از یک نوشته با وسایلی مثل مداد پاک کن، لاک غلط گیر یا سایر مواد شیمیایی است.

منظور از اثبات، خارج کردن سند از بطلان است مثل اینکه مهر باطل شد را از روی قبض پرداخت وجه پاک کنند.

مقصود از سیاه کردن سند ناخوانا کردن آن با استفاده از جوهر یا موادی مانند آن است.

دست بردن در تاریخ سند

مقصود آن است که جاعل پس از تنظیم سند، تاریخ مندرج در آن را جلو یا عقب بیندازد. مثلاً تاریخ سفته را از 1397/04/01 به 1398/04/01 تبدیل کند.

الصاق نوشته ای به نوشته دیگر

در اینجا جاعل بخش هایی از یک نوشته را به بخش هایی از نوشته دیگر پیوند داده و منضم می کند به نحوی که حالتی بوجود می آید که خواننده آن را نوشته ای واحد تصور می کند. برای مثال امضایی از یک نوشته را به متن یک پیش نویس که امضا نشده ضمیمه کرده و می چسباند.

به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن

در این حالت جاعل مهر فرد دیگری (مثل مهر یک شرکت، اداره یا یک فرد عادی) را بدون اجازه صاحب آن مورد استفاده قرار می دهد و آن را در ذیل یک نوشته یا سند به کار می برد.

مهمترین نوع جرم جعل

جعل اسناد ملکی، طبق بررسی‌های صورت گرفته در پرونده‌های تشکیل شده در دادگاه بیشترین فراوانی جرم جعل را داشته است. جرم جعل اسناد ملکی تقریباً نیمی از جعل‌ها را تشکیل می‌دهد که می‎توان به جعل قولنامه، بنچاق، مبایعه‌نامه‌ها، وکالتنامه‌ها و … در این خصوص اشاره کرد.

بنا بر اعلام پلیس آگاهی، دومین موردی که مورد جعل قرار می گیرد، اسناد هویتی است که می‎توان از این موارد به جعل شناسنامه، کارت شناسایی، کارت ملی، گواهینامه، گذرنامه و … اشاره کرد. شایان ذکر است با هوشمند سازی گواهینامه‌ها، کارت ملی و گذرنامه، جعل این اسناد کاهش چشمگیری داشته است.

خطرناک ترین نوع جعل

در جعل اسناد هویتی یکی از شیوه‌هایی که می‌توان از آن به عنوان خطرناک‌ترین نوع جعل نام برد، استبدال هویت (تبدیل متقلبانه هویت اشخاص) است. به این صورت که صدور سند اصلی بر مبنای مدارک جعلی انجام می‎شود.

در این روش یک نفر خودش را به جای فرد دیگری جا زده و در دفترخانه اسناد حاضر می‎شود و سندی را امضا می‎کند. یا اینکه فردی خودش را به جای دیگری جا زده و مدارک اقامت دریافت می‎کند که این نوع جعل می‎تواند آثار و خسارت مادی و معنوی بالایی داشته باشد.

از موارد دیگر جعل می‌توان به جعل اسناد و اوراق بهادار مانند چک‌های مسافرتی، اسکناس، سفته، مدارک تحصیلی و گواهینامه‌های تحصیلی اشاره کرد.

راهکارهای پیشگیری از جعل اسناد

1. هر مطلبی که قصد دارید امضا کنید، حتما آن را با دقت بخوانید و سپس امضا کنید.
2. از نام و نام خانوادگی و اثر انگشت در کنار امضا در پایین تمام قراردادها و اسناد استفاده کنید و این کار باید در تمام صفحات تکرار و انجام شود.
3. از تحویل اسناد ملکی یا هویتی به دیگران حتی به نزدیکان خود خودداری کنید.
4. اسناد با ارزش و قیمتی خود را در جاهای امن نگهداری کرده و از رها کردن این اسناد در محل کار یا جاهای دیگر خودداری کنید.
5. به هیچ وجه اسناد خود را داخل خودرو رها نکنید.
6. برای معاملات به بنگاه‌های املاک معتبر و دفترخانه‌های مجاز مراجعه کنید.
7. از روش‌های قانونی به جای روش‌های سنتی برای معامله استفاده کنید.
8. از مراجعه به مراکز غیر مجاز خودداری کرده و قبل از انجام هر معامله حتما اصالت اسناد را از مرکزی که آن سند را صادر کرده استعلام کنید.
9. هنگام وکالت دادن به افراد برای انجام امور اداری مثل اجاره دادن منزل، حدود اختیارات وکیل را به طور دقیق مشخص کنید و هنگام امضای وکالتنامه در دفترخانه متن آن را به دقت مطالعه کنید.
10. مبایعه‌نامه را با نظارت شهود معتبر تنظیم و به ثبت برسانید تا ضمانت اجرایی داشته باشد و طرف‌های معامله نتوانند هیچ تغییر و اصلاح بدون هماهنگی در آن ایجاد کنند.

ضرورت پیشگیری از جعل اسناد به جای سزادهی

معمولا قوانین جزایی بعد از رواج جرم و توسط آن به وجود می‌آید و این اقدامات دیرهنگام در واقع بعد از تحمیل ضرر به اشخاص حقیقی یا حقوقی اعم از دولتی و خصوصی انجام می‌شود.

به تدریج حکومت‌ها به ویژه نظام تقنینی و قضایی بر اساس دیدگاه‌های عینی متوجه شدند که واکنش‌های سخت‌، اقدام‌های کامل و تمام کننده‌ای نیستند بلکه باید با شیوه‌های دیگری به مبارزه با پدیده مجرمانه پرداخت.

به همین دلیل آرام آرام تدابیر کنشی یعنی اقدامات قبل از وقوع جرم معمول شد که به آن پیشگیری «که گاهی به صورت عمومی و گاهی به صورت وضعی است» می‌گویند.