متهم در بازداشتگاه چه حق و حقوقی دارد ؟
حقوق متهم در بازداشتگاه چیست ؟
توجه به حقوق متهم و شاکی از موضوعات مهم در عرصه حقوق موضوعه تلقی میشود. این مسأله به صورتی دقیق در سیستم قانونگذاری اسلامی بر مبنای اصل کرامت انسان و اصل عدالت و امنیت مورد توجه خاص قرار گرفته است.
قرآن کریم در این زمینه میفرماید« خداوند برای شما شهری را الگو معرفی کرده که در آن امنیت بسیار حکمفرما بود و مردم آن در آسایش و اطمینان زندگی میکردند و از هر جانب روزی فراوان به آنان میرسید .
حق و حقوق متهم در بازداشگاه
شخصی که در مظان اتهام قرار گرفته با شروع و تحت نظر قرار گرفتن، میتواند تقاضای حضور وکیل داشته باشد و وکیل هم میتواند در پایان ملاقات با متهم که نباید بیش از یک ساعت باشد ملاحظات کتبی خود را برای درج در پرونده ارائه دهد.
البته در برخی موارد استثنائی محدودیتهایی هم وجود دارد و به موجب آن متهم تا یک هفته پس از شروع تحت نظر قرار گرفتن امکان ملاقات با وکیل خود را نخواهد داشت.
این اتفاق زمانی رخ میدهد که نوع جرم ارتکابی یکی از جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور باشد.
البته باید به این نکته توجه داشت که والدین، همسر، فرزندان، خواهر و برادر اشخاص تحت نظر میتوانند از طریق مراجع مزبور از تحت نظر بودن اعضای خانواده خود اطلاع داشته باشند.
همچنین پاسخگویی به بستگان درباره تحت نظر قرار گرفتن، تا حدی که با حیثیت اجتماعی و خانوادگی اشخاص تحت نظر منافات نداشته باشد، ضروری است.
یکی دیگر از نکات ضروری این است که شخص تحت نظر میتواند به وسیله تلفن یا هر وسیله ممکن، افراد خانواده یا آشنایان خود را از تحت نظر بودنش آگاه کند و ضابطان هم مکلف هستند همکاری لازم در این خصوص را داشته باشند.
حق متهم در بازداشتگاه چیست ؟
بررسی حقوق متهم در بازداشت موقت
حمایت از حقوق شهروندان شامل حمایت از حقوق تمامی شهروندان ازجمله افرادی که در مظان اتهام قرار دارند نیز میشود، زیرا در اصل ٣٧ قانون اساسی آمده است: اصل بر برائت است و هیچکس از نظر قانون مجرم شناخته نمیشود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح اثبات شود.
بنابراین تا زمانی که دادگاه برگزار و حکم صادر نشده، ممکن است فرد متهم از تمامی اتهامات مبرا شود.
بر این اساس رفتار ظابطان و شرایط نگهداری افراد در بازداشتگاهها از اهمیت بالایی برخوردار است تا جایی که جعفریدولتآبادیی در هفتمین نشست دادستان با موضوع «کاهش جمعیت کیفری زندانها» در سال جاری، نظارت بر بازداشتگاهها را مورد تأکید قرار داد و گفت: بارها اعلام شده که نگهداری متهمان باید در بازداشتگاههای مجاز به عمل آید و این الزام در دستورالعمل قوه قضائیه و بخشنامه دادستانی موردتأکید قرار گرفته است.
حداکثر مدت قرار بازداشت موقت
حداکثر مدت قرار بازداشت موقت یک ماه است تا تحقیقات مقدماتی پایان پذیرد و وقت رسیدگی معین شود.
هرگاه ظرف مدت یک ماه تحقیقات لازم انجام شده و پرونده به تعیین وقت نرسیده باشد، قرار بیاعتبار خواهد بود و اگر متهم پس از این مرحله در زندان باشد، از مصادیق بازداشت غیرقانونی خواهد بود.
ممنوع الملاقات بودن متهم در بازداشتگاه
اعتراض به صدور قرار باز داشت موقت
احترام به آزادی متهم، مهمترین موضوعی است که باید در مرحله تحقیقات مقدماتی مورد توجه قرار گیرد قرار بازداشت موقت حق آزادی را سلب می کند آن هم زمانی که هنوز ثابت نشده است که متهم واقعا محرم است یا خیر، بنابراین برای جلوگیری از سوء استفاده از این قرار وامکان بازبینی تصمیم مرجع قضایی در سلب آزادی از متهم امکان اعتراض متهم به این قرار پیش بینی شده است.
بازداشت موقت در زندان یا بازداشتگاه ؟
دکتر مسعود مظاهریتهرانی، وکیل دادگستری در رابطه با این موضوع که آیا برای بازداشتگاه باید تعبیر زندان را به کار برد یا خیر، معتقد است آییننامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مصوب ۲۰ آذر ۱۳۸۴ بازداشتگاه را جدای از زندان دانسته و در تعریف آن میگوید بازداشتگاه، محل نگهداری متهمانی است که با قرار کتبی مقامهای صلاحیتدار قضائی تا اتخاذ تصمیم نهایی به آنجا معرفی میشوند.
وی میافزاید: درحالیکه زندان محلی است که در آن محکومانی که حکم آنان قطعی شده باا معرفی مقامات قضائی صلاحیتدار قضائی و قانونی برای مدت معین یا بهطور دائم برای تحمل کیفر، با هدف حرفهآموزی، بازپروری و بازسازگاری نگهداری میشوند.
پس نتیجه گرفته میشود که بازداشتگاه زندان نیست، ولی با این حال بازداشتگاه که توقیفگاه نیز نامیده میشود، در کتب تخصصی و قوانین گاهی واژههای مشترک در هر دو مفهوم بکار میرود، بنابراین با توجه به مصوبه سالهای ۳۱ تیر۱۳۸۰ و ۲۰ آذر ۱۳۸۴ زندان به انواع مختلفی اعم از زندان بسته، نیمهباز، باز و مجتمعهای حرفهآموزی و کاردرمانی (اردوگاه) تقسیم میشوند اما در سال ۱۳۸۵ آیین نامه جدیدی به تصویب رسید که در آن مراکزی شبیه زندان وجود دارند که به سه دسته کلی تقسیم میشوند:
- بازداشتگاه عمومی موضوع آییننامه زندانها سال ۱۳۸۴،
- بازداشتگاه امنیتی موضوع آییننامه بازداشتگاههای امنیتی
- بازداشتگاه موقت موضوع آییننامه بازداشتگاههای موقت هر دو مورخ ۲۹/۸/۱۳۸۵ مشخص و معین شده است.
این حقوقدان در پاسخ به این سوال که بازداشتگاههای نیروی انتظامی چه جایگاهی در قانون دارند نیز گفت:
با توجه به جایگاه ویژه ناجا و امنیت عمومی ۱۰درصد از لوایح و طرحها و ۶درصد از مجموع مصوبات مجلس هشتم مربوط به ماموریتهای نیروی انتظامی است، باید سیاستگذاری، برنامهریزی و نظارت بر اجرای قوانین و مقررات را یکی از مسئولیتهای اصلی معاونت حقوقی و امور مجلس ناجا دانست.
در واقع معاونت حقوقی و امور مجلس ناجا را میتوان نقطه اتصال و کانال ارتباطی ناجا با سه قوه دانست.
ملاقات با بازداشت موقت
اعتراض به ادامه بازداشت موقت
پیش از این گفتیم که متهم چگونه می تواند به صدور قرار بازداشت موقت اعتراض کند اما اگراعتراض متهم پذیرفته نشد و بازداشت می شود.
در طول دوران بازداشت نیز این حق برای متهم و جود دارد که به ادامه بازداشت خود اعتراض کند اگر متهم معتقد باشد که دلایلی که سدور قرار بازداشت او را توجیه کرده دیگر وحود ندارد می تواند از مرجع صادر کننده قرار بخواهدکه بازداشت او خاتمه دهد.
در این صورت مرجع مذکور باید ظرف ده روز از تاریخ تسلیم در خواست متهم تقاضای او را بررسی و نسبت به آن اظهار نظر کرده و نتیجه را به دادستان اعلام کند متهم در هر ماه یک بار می تواند مسبت به ادامه بازداشت موقت خود اعتراض کند ( ماده 3 قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب) متهم یک ماه بعد از صدور قرار بازداشت موقت خود می تواند اولین درخواست رفع بازداشت خود را مطرح کند.
رفع بازداشت از متهم و آزاد کردن او به تصمیم دادستان بستگی دارد و بازپرس در این زمینه فقط نظر خود را اعلام می کند .
بیشتر بخوانید :
دیدگاه ها