قذف چیست و چه مجازاتی دارد ؟

قذف چیست ؟

آیا تا به حال کلمه قذف را شنیده اید ؟ آیا می‌دانید اگر وسط دعوا فحش ناموسی دادید در شرایطی می‌تواند منجر به اجرای حد در مورد شما بشود ؟

قذف به معنی متهم کردن کسی که زنا یا لواط است که اگر توسط دو نفر عادل و یا اقرار فرد مقذوف ثابت نشود حد شرعی که برابر 80 ضربه شلاق است در مورد فرد قاذف اجرا می‌شود. بر اساس شرایطی که قذف انجام شده ممکن است حد تبدیل به تعزیر بشود و در مواردی هم می‌تواند منجر به اعدام فرد قاذف بشود.

قذف (ghadf) نوعی دشنام و به معنای متهم کردن شخصی به زنا یا لواط است به طوری که نتوان آن را ثابت کرد.

قذف در قرآن

آیه‌ای که فقها بر اساس آن حد قذف را تعیین کرده‌اند، آیه 4 سوره نور است:

«وَالَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ یَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِینَ جَلْدَةً وَلَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا ۚ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ»

«و کسانی که زنان پاک‌دامن را متهم می‌کنند، سپس چهار شاهد (بر مدعای خود) نمی‌آورند، آن‌ها را هشتاد تازیانه بزنید و شهادتشان را هرگز نپذیرید؛ و آن‌ها همان فاسقان‌اند !»

قذف چگونه ثابت می‌شود ؟

اثبات قذف با دو بار اقرار و یا شهادت دو مرد عادل صورت می‌گیرد.

انواع قذف

برخی از موارد قذف مشمول حد دانسته نشده و برای آن‌ها تعزیر مقرر شده‌است. قانون مجازات اسلامی تعزیر را همواره تا ۷۴ ضربه شلاق معین کرده‌است:

• اگر کسی امری غیر از زنا یا لواط، مانند مساحقه و سایر کارهای حرام را به دیگری نسبت دهد.
• هر دشنامی که باعث اذیت شنونده شود و دلالت بر قذف نکند. مانند این که کسی به زنش بگوید تو باکره نبودی». در این مورد آزار رساندن و کنایه زدن موجب تعزیر دانسته شده‌است. مثل این که کسی بگوید «من که زانی نیستم» یا «مادر من که زانیه نیست» تا به کنایه بفهماند که دیگری یا مادر او زناکار است.
• «هرگاه فرد بالغ و عاقل شخص نابالغ یا غیر مسلمان را قذف کند».
• «اگر پدر یا جد پدری فرزندش را قذف کند». البته شهید اول در لمعه دمشقیه و شیخ طوسی در النهایه این مورد را «تو فرزند من نیستی» (لعان) موجب حد دانسته‌اند.
• «اگر قذف کننده بعد از اجرای حد بگوید آنچه گفتم حق بود».
• «هرگاه دو نفر همدیگر را قذف کنند».

شرایط اجرای حد قذف

• درخواست مقذوف

قذف در زمره حقوق الناس است و «اجرای حد قذف منوط به مطالبه مقذوف است». منظور از مقذوف شنونده دشنام نیست، بلکه کسی است که نسبت ناروا به او داده شده‌ است. پس اگر کسی بگوید: پدرت برای تو زنا کرد؛ پدرش را قذف کرده. یا: مادرت زنا کرد؛ مادرش را قذف کرده‌است و همچنین است اگر کسی بگوید: ای شوهر زانیه یا ای مادر زانیه یا ای برادر زانیه.

• عقل و بلوغ

«قذف در مواردی موجب حد می‌شود که قذف کننده بالغ و عاقل و مختار و دارای قصد باشد و قذف شونده نیز بالغ و عاقل و مسلمان و عفیف باشد». نبود هر یک از این شرایط موجب سقوط حد است.

• دانستن معنای قذف

برای آن که شخصی مرتکب این جرم شود باید عنصر معنوی آن را دارا باشد؛ بنابراین «اگر گوینده معنای الفاظی (مانند دیوث) که برای قذف به کار می‌برد را نداند، چیزی بر او نخواهد بود.». و همچنین بایستی از کلمات روشن و بدون ابهام استفاده شود. اما لازم نیست کسی که قذف می‌شود معنای کلمات را بداند

اگر شخصی چند نفر را به یک لفظ قذف کند در صورتی که هر کدام از آن‌ها جداگانه خواهان حد قذف شوند برای قذف هر یک از آن‌ها حد جداگانه‌ای جاری می‌شود ولی اگر با هم خواهان حد شوند فقط یک حد ثابت می‌شود (ماده 152 قانون مجازات اسلامی).

حد قذف چیست ؟

فقهای شیعه به صورت اجماع و بر اساس آیه 4 سوره نور قذف کننده را مستحق مجازات به میزان 80 ضربه شلاق می‌دانند.
قانون مجازات اسلامی ایران هم به تبعیت از این حکم فقها مواد 139 تا 164 خود را به این موضوع اختصاص داده است.
حد قذف از روی لباس انجام می‌شود و نیازی به برهنه کردن قاذف نیست.

حد قذف در افغانستان

در افغانستان مجازات قذف برابر دو سال حبس است و با توجه به جامعه به شدت سنتی، مذهبی و زن سنتی افغانستان این روش به شیوه‌ای معمول برای آزار دادن و انزوای زن تبدیل شده است.

مواردی که حد قذف جاری نمی‌شود

در موارد زیر قذف مشمول حد نیست و برای آن‌ها تعزیر مقرر شده است که در قانون مجازات اسلامی برابر با 74 ضربه شلاق است:

• اگر کاری غیر از زنا و لواط (مانند مساحقه که همجنس گرایی زنان است یا سایر کارهای حرام) را به دیگری نسبت بدهد.
• هر دشنامی که باعث اذیت شنونده بشود (ماده 145 قانون مجازات اسلامی).
• هرگاه فردی عاقل و بالغ شخص نابالغ یا غیرمسلمان را قذف کند.
• اگر پدر یا جد پدری فرزندش را قذف کند.
• اگر قذف کننده بعد از اجرای حد بگوید «آنچه گفتم حق بود».
• هرگاه دو نفر همدیگر را قذف کنند خواه قذف آنها همانند، خواه مختلف باشد.

چه زمانی مجازات قذف برابر اعدام می‌شود ؟

در موارد زیر مجازات قذف کننده اعدام خواهد بود:

1. اگر کسی سه بار مرتکب قذف شود و هر بار برای آن حد بخورد در بار چهارم اعدام خواهد شد.
2. اگر کسی پیامبر (ص) یا امامان شیعه را قذف کند یا در نبوت یا صداقت او شک داشته باشد مرتد است و قتل او (حتی اگر توبه کند) واجب خواهد بود.
3. اگر کسی مادر پیامبر (ص) را قذف کند مرتد است و قتل او جایز می‌باشد (هر چند توبه او پذیرفته می‌شود).

تفاوت توهین، افترا و قذف

در توهین نسبت دادن مطرح نیست بلکه سخن یا رفتار ناپسندی است که سستی آور و سبب آزار فرد مقابل می‌شود.
افترا عبارت است از این که انسان جرمی را به کسی نسبت بدهد بدون آن که قادر به اثبات آن باشد.
بنابراین توهین و افترا از جرائم تعزیری هستند در حالی که قذف تهمت به کسی درباره کارهایی مثل زنا و لواط است و از جمله حدود شرعی می‌باشد.

مجازات مرتکبین جرم قذف متقابل حد قذف نمی باشد بلکه مجازات تعزیری درجه 6 یعنی تحمل 31 تا 74 ضربه شلاق شامل آنها خواهد بود.

موارد متعدد قذف

هر زمان شخصی چند نفر را به صورت جداگانه قذف کرده باشد در موضوعی که همه ی شاکیان خود یا از طریق وکیل پایه یک دادگستری شکایت کرده باشند و این شکایت اعم از این که به صورت جداگانه بوده و یا اینکه همه با هم در قالب یک شکایت مطرح نموده باشند قاذف در برابر هر یک از این جرائم قذف مشمول حد مستقل شده و دادگاه آن را اجرا می کند.

و چنانچه که شخصی چند نفر را به یک لفظ مورد قذف قرار می دهد هر کدام از این اشخاص قادرند جداگانه طرح دعوا نمایند و چنانچه که همه آنان یکجا دعوای خود را مطرح کرده باشند بیشتر از یکبار حد بر مرتکب جاری نخواهد شد.

میزان مجازات جرم قذف

در خصوص مجازات جرائم کیفری قذف ماده 250 قانون مجازات اسلامی مشخص کرده است که مرتکب به 80 ضربه شلاق محکوم می گردد. در مقدار مجازات چنانچه که قذف کننده شخصی را که بالغ، عاقل، مسلمان، معین و غیر متظاهر به زنا و لواط بوده را قذف کرده باشد مجازات حدی اعمال می گردد و چنانچه که قذف شونده نابالغ، مجنون، غیر مسلمان یا غیر مشخص باشد، در صورت شکایت از ناحیه قذف شونده ، قذف کننده 31 تا 74 ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می شود. و چنانچه که قذف متظاهر به زنا و لواط بوده باشد، مجازات اعمال نمی شود.

قراین موجود در مواد گوناگون به خصوص ماده 254 قانون مجازات اسلامی می توان به این نتیجه رسید ، نسبت دادن قذف به فردی که به خاطر آن مورد مجازات حدی زنا یا لواط برای او اعمال شده است پیش از توبه مقذوف هیچ مجازاتی را برای قاذف به بار نخواهد آورد. بر اساس ماده 247 قانون مجازات اسلامی چنانچه که فردی به فرزند مشروع خود گفته باشد تو فرزند من نیستی !

و یا همین حرف را به فرزند شخص دیگری که فرزند مشروع از پدرش بوده است بزند به علت قذف مادر او قادر است در صورت شکایت نسبت به قذف کننده طرح دعوا مطرح کند در این مورد دادگاه مجازات حدی 80 ضربه شلاق را نسبت به قاذف اعمال می کند.

هر زمان شخصی که قذف شده است با در اختیار داشتن حق قانونی به جهت گذشت در دادگاه کیفری در هر مرحله از رسیدگی اعلام گذشت نماید فرآیند رسیدگی متوقف خواهد شد و پرونده مختومه می گردد.

بیشتر بخوانید:

فحاشی ناموسی : مجازات انواع فحاشی چه میباشد ؟

حکم و مجازات توهین و فحاشی در اسلام چیست؟

توهین و فحاشی چه مجازاتی در قانون ایران دارد ؟