دلگرم
امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
تقسیم ترکه مادر
1
زمان مطالعه: 9 دقیقه
در رابطه با تقسیم ارث مادر می توان گفت که سهم هر وارث از ترکه متوفی بستگی به درجه خویشاوندی دارد که ما در این مقاله مقدار سهم الارث زن به فرزندان، شوهر و .. را بررسی خواهیم کرد.

تقسیم ارث مادر

تمامی خویشاوندان متوفی با همدیگر از او ارث نمی برند بلکه وجود خویشاوندان نزدیکتر خویشاوندان دورتر را از ارث محروم می نماید. همچنین وجود بعضی از خویشاوندان مانع می شود که بعضی از ورثه تمام یا قسمتی از سهم خود را از ارث ببرند . سهم هر وارث در تقسیم ارث به طبقه بندی که در آن قرار دارد برمی گردد و طبقه اول وراث که شامل پدر و مادر و فرزندان می باشد بیشترین ارث را از مادر خواهند برد و طبقات بعدی در صورت نبود هیچ وراثی از طبقه اول از ارثیه بهره مند خواهند شد. ورثه به 3 دسته تقسیم میشوند که ما در این مقاله ورثه طبقه اول را بررسی میکنیم.

ورثه طبقه اول

ارث طبقه اول را در چند مسئله می‌توان دسته‌بندی کرد:

  • پدر و مادر و یا یکی از آن‌ها بدون اولاد میت
  • اولاد بدون پدر و مادر
  • پدر و مادر با اولاد میت
  • اولادِ اولاد

همچنین زوج یا زوجه نیز با پدر و مادر یا اولاد در ارث شریک هستند.

پدر و مادر میت در کنار اولاد او و در صورتی که متوفی اولاد نداشته باشد در کنار نوه و در صورت نداشتن نوه در کنار نبیره و… از متوفی ارث می برند.

از این رو نه فرزندان متوفی مانع ارث بردن پدر و مادر او می شوند و نه پدر و مادر متوفی مانع ارث بردن فرزندان. فقط باید توجه داشت با وجود فرزند (دختر یا پسر) نوه ها یا نبیره ها ارث نمی برند. در واقع هنگامی نوه ها در کنار پدر و مادر متوفی ارث می برند که فرزندان متوفی در زمان مرگش زنده نباشند. این مورد درباره نبیره های متوفی نیز صدق می کند یعنی نبیره ها هنگامی در کنار پدر و مادر ارث می برند که در زمان مرگ مورث، فرزندان یا نوه های او زنده نباشند.

مثال: فرض کنیم آقای (الف) فوت می کند. در زمان فوت او:

  • اگر فقط پدرش وارث او باشد (متوفی فرزندی نداشته باشد و مادر متوفی در قید حیات نباشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به پدر او تعلق می گیرد.
  • اگر فقط مادرش وارث او باشد (متوفی فرزندی نداشته باشد و پدر متوفی در قید حیات نباشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به مادر او تعلق می گیرد.
  • اگر فقط یک دختر وارث او باشد (والدین متوفی در قید حیات نباشند و فرزند پسر نداشته باشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به دختر او تعلق می گیرد.
  • اگر فقط یک پسر وارث او باشد (والدین متوفی در قید حیات نباشند و فرزند دیگری نداشته باشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به پسر او تعلق می گیرد.
  • اگر فقط پدر و مادرش وارث او باشند (متوفی فرزندی نداشته باشد): در این صورت یک سوم از ترکه به مادر و دو سوم به پدر متوفی می رسد.

در این حالت اگر متوفی علاوه بر پدر و مادر دارای چند خواهر یا برادر نیز باشد، گرچه از ترکه سهمی ندارند ولی موجب خواهد شد که مادر نتواند بیش از یک ششم از ترکه ارث ببرد.

اصطلاح حجب در قانون مدنی

برای این که برادر و خواهر متوفی مانع از تعلق گرفتن بیش از یک ششم از ترکه به مادر شوند میت باید لااقل دو برادر یا یک برادر یا دو خواهر یا چهار خواهر داشته باشد و پدر آنان نیز زنده باشد و از ارث ممنوع نباشند مگر به سبب قتل و این که برادر و خواهرها یا از یک پدر و مادر باشند یا از یک پدر. به این حالت به اصطلاح «حجب» گفته می شود و می گویند: «مادر حاجب دارد.»

تقسیم ارث مادر شامل موارد ذیل میشود

اگر مادر فقط فرزند پسر داشته باشد.

اگر فقط چند پسر وارث او باشند (والدین متوفی در قید حیات نباشند و فرزند دختر نداشته باشد): در این صورت تمامی ترکه به طور مساوی بین پسران متوفی تقسیم می شود.

اگر مادر فرزند پسر و دختر داشته باشد.

اگر بعضی از ورثه او پسر و برخی دختر باشند: در این صورت پسران دو برابر دختران ارث می برند. (برای مثال اگر فردی سه پسر و دو دختر داشته باشد، ترکه به هشت قسمت تقسیم می شود و سهم هر دختر یک هشتم و سهم هر پسر دو هشتم از ترکه خواهد بود).

اگر وارث مادر فقط نوه باشد.

اگر فقط نوه ها وارث او باشند (والدین و فرزندان متوفی در قید حیات نباشند): در این صورت نوه ها جانشین فرزندان متوفی محسوب شده و حسب مورد سهم پدر و مادر خودشان را می برند برای مثال در فرض قبلی نوه های دختری یک هشتم و نوه های پسری دو هشتم ارث می برند. البته در میان خود آنان نیز سهم پسر دو برابر دختر است یعنی اگر از نوه دختری یک نفر دختر و یک نفر پسر باشد سهم پسر از یک هشتم دو برابر است که می شود دو سوم از یک هشتم.

اگر متوفی مادر و پدر و فرزند دختر داشته باشد

اگر پدر و مادر همراه با یک دختر ورثه او باشند (متوفی فرزند پسر نداشته باشد): هر یک از پدر و مادر یک ششم از ترکه و دختر یک دوم ارث می برد. در اینجا یک ششم از ترکه اضافه می آید که باقی مانده به نسبت سهم هر یک از وراث بین آنان تقسیم می شود، مگر آن که مادر حاجب داشته باشد که از یک ششم باقی مانده چیزی به ارث نمی برد.

اگر پدر یا مادر با یک دختر ورثه او باشند (متوفی فرزند پسر نداشته باشد و یکی از والدین او قبلاً فوت کرده باشند): در این صورت پدر یا مادر یک ششم و دختر یک دوم ارث می برد. در اینجا نیز یک سوم از ترکه باقی می ماند که به نسبت سهام ورثه بین آنان تقسیم می شود.

اگر پدر یا مادر یا هر دو با چند دختر ورثه او باشند (متوفی فرزند پسر نداشته باشد): در این صورت اگر والدین متوفی هر دو در قید حیات باشند، به هر کدام یک ششم از ترکه و دوسوم مابقی به دختران می رسد، اما اگر تنها یکی از والدین در قید حیات باشد، یک سوم از ارث به او و دو سوم بقیه به دختران می رسد.

اگر ارث مادر اضافه بماند

اگر از ترکه اضافه ماند، بین تمام ورثه به نسبت سهم شان تقسیم می شود.

اگر پدر یا مادر یا هر دو به اتفاق پسر و دختر ورثه او باشند: هر یک از پدر و مادر یک ششم و بقیه به فرزندان می رسد که سهم پسر دو برابر دختر است. چنانچه همه فرزندان دختر یا همه پسر باشند، بقیه به طور مساوی بین آنان تقسیم می شود.

تقسیم ارث شوهر

در تمام فرض های عنوان شده چنانچه مرد، همسری داشته باشد که در زمان فوت او زنده باشد، او نیز جزو ورثه وی محسوب می شود و چنانچه او فاقد فرزند یا نوه باشد، سهم همسرش یک هشتم است.

البته همسر (زوجه) از اموال منقول، قیمت بنا و درختان را از ترکه ارث می برد. بنابراین اگر از مرد یک دستگاه خودرو، یک قطعه زمین همراه با ساختمان و ۱۰ اصله درخت گردو به ارث بماند، زن فقط از قیمت ساختمان و گردو و اصل خودرو ارث می برد و نه از عین قیمت زمین و ساختمان و درخت. اگر شوهر فوت کند و وارثی جز همسرش نداشته باشد، بقیه اموال او جزو اموال بلاوارث (بدون وارث) محسوب می شود و در اختیار حاکم قرار می گیرد.

در مورد زنی که فاقد فرزند و نوه باشد، پس از فوتش، شوهرش یک دوم از کل ترکه اش را به ارث می برد، اما در صورت داشتن فرزند یا نوه، یک چهارم از کل ماترک به شوهر ارث می رسد. اگر زن فوت کند و وارثی جز شوهرش نداشته باشد، تمام ترکه به شوهر وی تعلق می گیرد.

دادگاه صالح برای تقسیم ‌سهم‌الارث کدام است ؟

با توجه به ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۲ قانون تصدیق انحصار وراثت که در سال ۱۳۰۹ مصوب شد، در صورت عدم تقسیم ترکه، دادگاه صالح برای رسیدگی به آن و تصدیق گواهی انحصار وراثت، دادگاه آخرین محل اقامت دائمی‌متوفی در نظر گرفته می‌شود که با توجه به مقررات موجود در گواهی تصدیق انحصار وراثت در شورای حل اختلاف قابل پیگیری خواهد بود.

در شرایطی که آخرین محل اقامت متوفی مشخص نباشد، دادگاه آخرین محل سکونت متوفی در ایران در نظر گرفته می‌شود و اگر در ایران زندگی نمی‌کرده است، دادگاهی که مال غیر منقول در ان واقع شده است، انتخاب می‌شود. اگر این چنین نبود دادگاهی که مال منقول در آن قرار دارد، دادگاه صالح رسیدگی خواهد بود.

اگر هیچ یک از این شرایط وجود نداشته باشد، دادگاه محل سکونت یکی از ورثه صالح اعلام می‌شود. در شرایطی که ترکه بین وراث تقسیم شده باشد، دادگاه صالح با توجه به محل سکونت خوانده در نظر گرفته می‌شود.

سوال: اگر زنی فوت کند و دارای پدر و مادر و زوج و چند دختر و پسر باشد، سهم هر یک از وراث چگونه تعیین می شود ؟
جواب: سهم پدر یک ششم، سهم مادر یک ششم و سهم زوج یک چهارم خواهد بود که جمع آن چهارده بیست و چهارم می شود. ده بیست و چهارم مابقی بین فرزندان (بر مبنای پسران دو برابر دختران) تقسیم می شود.

بیشتر بخوانید:

۳۰ پرسش و پاسخ در مورد تقسیم ارث و انحصار وراثت

ارث بردن زن از شوهر چه شرایطی دارد ؟

در چه شرایطی ورثه از ارث محروم میشوند ؟



این مطلب چقدر مفید بود ؟
5.0 از 5 (1 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits