بی حجابی در قانون چه مجازاتی دارد ؟

جرم بی حجابی

در سالهای اخیر موضوع بی حجابی در کشور ما از مهم ترین موضوعات مورد بحث است زیرا این معضل به عنوان یک فساد دینی روز به روز در حال گسترش در جامعه است. بی حجابی یعنی فرد آنچه در دین اسلام برای پوشش مشخص شده است را رعایت نکند مثلا این که یک زن بدون روسری در جامعه ظاهر شود. بی حجابی با بد حجابی متفاوت است. بد حجابی یعنی این که فرد پوشش مشخص شده در دین را دارد اما آن را به طور کامل اعمال نکند. مثلا فرد روسری دارد اما آن را طوری پوشیده است که موهای او پیدا است. از این رو در این مقاله قصد داریم تا در رابطه با این که چه کسی می تواند از بی حجابی شکایت کند، نحوه رسیدگی به جرم بی حجابی و هم چنین مجازات بی حجابی صحبت کنیم .

مجازات جرم بی حجابی

در تبصره ماده 638 قانون مجازات اسلامی آمده است که " زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر انظار عمومی ظاهر می شوند ، به حبس از ده روز تا دو ماه و یا جریمه نقدی از پنجاه تا پانصد هزار ریال محکوم خواهند شد . " این مجازات تعیین شده ، مجازات بد حجابی یا بی حجابی زنان است . هم چنین در خود ماده 638 قانون مجازات آمده است که هر کس به طور علنی در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی کند علاوه بر اینکه به کیفر آن عمل محکوم می شود ، به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می شود .
بنابراین در مورد جرم بی حجابی که عملی حرام است دو مجازات در نظر گرفته می شود ، و فرد مرتکب به جرم بی حجابی علاوه بر مجازات خود بی حجابی (حبس از ده روز تا دو ماه و یا جریمه نقدی از پنجاه تا پانصد هزار ریال ) به مجازات عمل حرام در انظار عمومی (به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می شود ) نیز محکوم خواهد شد .
البته باید توجه داشت که اگر قاضی لازم بداند و تشخیص دهد می تواند حبس و شلاق را تبدیل به جریمه نقدی کند .

حجاب، حصار و حریم عفت زن و سنگر محکمی است که راه ورود فساد و هرزگی‌ها را سد می‌کند و به زن شخصیت و احترام می‌بخشد در جامعه‌ای که زنانش با حجاب صحیح و پوشش کامل رفت و آمد کنند، جوانان هم با خاطری آرام به کار خود مشغول می‌شوند و دور از هر گونه تحریک بی‌جا و خیال خام، در زمان مناسب، با رضایت و خرسندی به تشکیل خانواده علاقمند می‌گردند و ازدواج می‌کنند.

بر همین اساس قانون گذار در قانون اساسی ما نیز به دلیل بافت دینی و مذهبی کشورمان به این مسئله پرداخته شده است. گرچه شاید برخی از زنان و دختران کشورمان از وجود چنین قانونی آگاهی نداشته و معتقدند این مسئله یک موضوع کاملاً شخصی ست اما با دقت و مطالعه قانون اساسی کشورمان به خوبی می توان به رکن قانونی این موضوع پی برد.

مجازات تشویق مردم به نداشتن حجاب

تردد و حاضر شدن در معابر و انظار عمومی بدون حجاب شرعی مشمول تبصره ماده ۶۳۸ قانون تعزیرات است که تا دو ماه حبس داشته و قابل تبدیل به مجازات جایگزین حبس بوده و حبس اعمال نمی شود.

لکن تشویق مردم به نداشتن حجاب مشمول بند دوم ماده ۶۳۹ خواهد بود که یک تا ده سال حبس دارد و قابل تبدیل به مجازات جایگزین حبس نیست.

این جرم از جرائم مشهود بوده و پلیس موظف است با جرم برخورد نماید و شکستن قانون درهمه جای دنیا مواجهه پلیس را در پی دارد و اگر در نیروی انتظامی با جرم مشهود مقابله نکند خود مرتکب جرم و تخلف شده و قابل پیگرد قانونی است.

چه کسی می تواند از بی حجابی شکایت کند ؟

جرم بد حجابی یک عمل مجرمانه و در دسته جرایم با جنبه عمومی است ، یعنی هم مردم عادی و هم دادستان می توانند این جرم را اعلام کنند و خواستار رسیدگی بشوند. علاوه بر این جرم بی حجابی می تواند شاکی خصوصی داشته باشد. شاکی خصوصی باید کسی باشد که از این موضوع صدمه مستقیم دیده باشد ولی اگر کسی باشد که تنها طبق وظیفه دینی و اجتماعی می خواهد از بی حجابی شکایت کند، فقط می تواند اعلام جرم کند .

نحوه رسیدگی به جرم بی حجابی

همانطور که گفته شد از راه های اعلام جرم بی حجابی یکی اعلام جرم توسط دادستان و مردم عادی است و دیگری شاکی خصوصی بود که بعد از آن به جرم رسیدگی می شد. حالت دیگر در نحوه رسیدگی به جرم بی حجابی این است که ضابطان دادگستری مثل نیروهای انتظامی پلیس و یا نیروهای بسیج در صورت برخورد با کسی که به این جرم مرتکب شده است ، می توانند فرد را توقیف کنند و در مدت مشخص شده به مراجع قضایی تحویل دهند تا قاضی به جرم او رسیدگی کند. اقدامات نیروی انتظامی در این زمینه از وظایف مامورین نیروی انتظامی است و اجرای تکلیف قانونی آنهاست ، بنابراین توصیه می شود در این موارد ابدا با پلیس درگیر نشوید و به پلیس توهین نکنید زیرا در این حالت تحت عنوان دو جرم ِ بی حجابی و توهین و تعرض به مامور دولتی محاکمه خواهید شد. هم چنین اگر نهی کننده فردی عادی باشد و به او توهین و تعرض شود و مورد ضرب و شتم قرار گیرد ، فرد نهی کننده می تواند بابت جرم ضرب و شتم شکایت کند .

رکن قانونی عدم رعایت حجاب

• تبصره ماده 638 قانون مجازات اسلامی تشکیل دهنده جرم عدم رعایت حجاب شرعی است . به موجب این ماده ” هرکس علناً در انظار عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل به حبس از 10 روز تا دو ماه یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نمی باشد ولی عفت عمومی را جریحه دار می نماید ، فقط به حبس از 10 روز تا دو ماه یا تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد”.
• تبصره : زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از 10 روز تا دوماه یا از 50 هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد”.
• برخلاف گمان برخی از مردم به خصوص زنان و دختران، از دیدگاه قانون برهنه بودن چه تمام چه بخشی از موی سر و یا هر بخش دیگر از بدن بی حجابی محسوب می شود و ما عنوان مجرمانه ای تحت نام “بد حجابی ” نداریم .
• پیش از وضع ماده 638 قانون مجازات اسلامی در سال 1375 ، ماده قانونی جرم عدم رعایت حجاب شرعی ماده چهار قانون ” نحوه رسیدگی به تخلفات و مجازات فروشندگان لباسهائی که استفاده از آنها در ملاعام خلاف شرع است یا عفت عمومی را جریحه دار کند ـ مصوب 1365 ” بود . برابر این ماده ” کسانی که در انظار عمومی وضع پوشیدن لباس و آرایش آنان خلاف شرع و یا موجب ترویج فساد و یا هتک عفت عمومی باشد توقیف و خارج از نوبت در دادگاه صالح محاکمه و حسب مورد به یکی از مجازات های مذکور در ماده 2 محکوم می گردند”.

رکن مادی جرم عدم رعایت حجاب

1. شخصیت بزه دیده، سلامت روانی و امنیت اخلاقی جامعه ، حوزه هایی هستند که با تحقق جرم عدم رعایت حجاب شرعی مورد تعرض و آسیب واقع می شوند. بنابر این، جرم در حوزه ی جرایم عمومی بوده و تعقیب کردن مرتکب آن نیازمند دعوای شاکی خصوصی نمی باشد.
2. برابر ماده 3 قانون مجازات اسلامی “قوانین جزائی درباره کلیه کسانی که در قلمرو حاکمیت زمینی ، دریائی و هوائی جمهوری اسلامی ایران مرتکب جرم شوند اعمال می گردد”. بنابراین با توجه به این حکم قانونی و اطلاق تبصره مذکور ، کلیه زنانی که در قلمرو حاکمیت جمهوری اسلامی هستند مکلف به رعایت حجاب شرعی می باشند و عوامل « مذهب » و « تابعیت » در تحقق این جرم مدخلیتی ندارند، لذا اگر یک زن غیر مسلمان نیز بدون حجاب شرعی در انظار عمومی ظاهر شود مرتکب جرم گشته است .

جرم عدم رعایت حجاب شرعی از جمله جرایم معاونت بردار است . بنابر ماده 43 قانون مجازات اسلامی معاون در جرم کسی است که؛ دیگری را تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع به ارتکاب جرم نماید و یا بوسیله دسیسه و فریب و نیرنگ موجب وقوع جرم شود، با علم و عمد وسایل ارتکاب جرم را فراهم کند و یا طریق ارتکاب آن را با علم به قصد مرتکب ارائه دهد، عالما و عامدا وقوع جرم را تسهیل کند.

از جمله مصادیق بارز معاونت در جرم بحث ، تهیه وسایل ارتکاب این جرم یعنی لباس هایی است که استفاده از آن در ملاعام خلاف شرع بوده و از مصادیق فقدان حجاب شرعی موضوع ماده 638 قانون مجازات اسلامی است . بنابر این تولید کنندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان این نوع البسه مشمول بند 2 ماده 43 بوده و تحت تعقیب قانون قرار خواهند گرفت.

البته قانون گذار با هدف پیشگیری از جرم و جلوگیری از شیوع وسایل جرم ، این نوع معاونت در جرم را موضوع جرم مستقلی قرار داده است که مشمول قانون “نحوه رسیدگی به تخلفات و مجازات فروشندگان لباسهائی که استفاده از آنها در ملاعام خلاف شرع است یا عفت عمومی را جریحه دار می کند” می باشد.

از سویی نیز به دلیل عدمی بودن رفتار مجرمانه جرم مذکور ، وسیله در تحقق آن « موضوعیت » ندارد. به بیان دیگر ظاهر شدن در هر وضعیتی که کفایت حجاب شرعی را نکند از مصادیق جرم عدم رعایت حجاب شرعی است . هویدا و نمایان بودن تمام یا بخشی از موی سر ، آشکار بودن گردن و سینه بواسطه نحوه بستن روسری ، استفاده از لباس های تنگ و بدن نما و آرایش صورت و دستها همگی از مصادیق جرم عدم رعایت حجاب شرعی است . تشخیص مصادیق بر عهده دادگاه است .

در خصوص مکان ارتکاب جرم، مکان تحقق این جرم معابر و انظار عمومی می باشد . حکم شماره 413 ـ1316،2،31 دیوان عالی کشور ، ما را در شناخت معابر عمومی یاری می رساند “مقصود از ارتکاب عمل منافی عفت به طور علنی اعم است از اینکه عمل در مرئی و منظر عمومی واقع شود و یا در مکانی که مستعد عموم باشد و قصد مرتکب پنهان نمودن محل و احتراز از علنی بودن و آشکار شدن آن تاثیری نخواهد داشت بنابراین ارتکاب عمل منافی عفت در پس کوچه و تاریکی شب مشمول ارتکاب عمل در علن خواهد بود” ( اصول قضائی عبده ، ص 222 )

جرم عدم رعایت حجاب شرعی از لحاظ حصول نتیجه مجرمانه یک جرم « مطلق » بوده و صرف تحقق رفتار مجرمانه و تشکیل عنصر مادی در آن ، مرتکب را مستوجب مجازات قانونی می سازد. حصول نتیجه مجرمانه و در پی آن وجود سوء نیت خاص از شرایط تحقق این جرم نمی باشد ، بنابراین صرف عدم مراعات حجاب شرعی در مناظر عمومی موجب تحقق جرم است فارغ از آنکه امنیت اخلاقی و اجتماعی جامعه به مخاطره بیفتد یا نبیفتد.

جرم عدم رعایت حجاب شرعی از دیدگاه آیین دادرسی کیفری

مطابق بند یک ماده 21 آیین دادرسی کیفری جرم عدم رعایت حجاب شرعی از جمله « جرایم مشهود » محسوب می گردد. در مواجهه با جرایم مشهود ضابطین دادگستری موظف هستند هر اقدام موثر در حفظ آثار و علائم جرم و همچنین هر اقدامی جهت جلوگیری از فرار متهم را انجام دهند.

بنابر این ، ضابطین ذی صلاح دادگستری در برخود با مرتکب جرم عدم رعابت حجاب شرعی مکلف هستند با توقیف زن بزهکار وی را در مدت قانونی تحویل مراجع قضائی دهند. ماده چهار قانون « نحوه رسیدگی به … » که هنوز دارای اعتبار است نیز زمان رسیدگی به پرونده مرتکبین جرم استفاده از لباس های خلاف شرع را « خارج از نوبت » تعیین کرده است .

در حال حاضر نیروی انتظامی جمهوری اسلامی به عنوان ضابط عام دادگستری وظیفه اصلی در برخورد با جرم عدم رعایت حجاب شرعی را بر عهده دارد. « مبارزه با منکرات و فساد » برابر ماده 8 ماده چهار قانون نیروی انتظامی مصوب 1369 از جمله وظایف ذاتی نیروی انتظامی به عنوان ضابط قوه قضائیه می باشد ، بنابراین هر اقدام نیروی انتظامی در برخورد با جرم عدم رعایت حجاب شرعی که از مصادیق عمده منکرات و مفاسد اجتماعی است ، انجام تکلیف قانونی بوده که سرپیچی از آن تخطی از وظایف ذاتی این نیرو محسوب شود.

از سویی نیز مخالفان و منتقدان به کارگیری برخوردهای انتظامی در مواجه با جرم عدم رعایت حجاب شرعی از جمله دلایلی که در توجیه نظر خود عنوان می کنند آن است که معضل « بی حجابی » یک پدیده فرهنگی ـ اجتماعی است که حل آن نیازمند به کارگیری شیوه های فرهنگی توسط نهادهای فرهنگی است.

در واقع آنچه که توسط این دسته از منتقدان مطرح شود مقدمه صحیحی است که از آن نتیجه باطلی بدست می آید. پدیده شومی مانند بی حجابی ، روسپیگری ، اعتیاد و خشونت همگی از معضلات فرهنگی ـ اجتماعی یک جامعه هستند که حل هر یک از آنها نیازمند اقدامات و سیاست گذاری های فرهنگی است؛ اما صیانت از جامعه اقتضا می کند که هر پدیده اجتماعی هنگامی که بنابر نص قانون جرم محسوب گردد با مواجهه قانونی با آن یعنی با اعمال مجازات های مقرره از کیان اجتماع حراست شود.

عدم رعایت حجاب شرعی و شیوع بی حجابی اگرچه معضلی است که می بایست برای حل آن با سیاست گذاری های کاربردی فرهنگ حجاب و عفاف را ترویج نمود، اما جرم بودن این معضل فرهنگی وجه دیگری است که انکار آن تنها به شیوع آن در میان اقشار گوناگون می انجامد.

سوالات کاربران در مورد جرم بی حجابی

سوال: آیا این مجازات قابل تبدیل به جریمه نقدی نیز هست ؟

جواب: بله به تشخیص قاضی قابل تبدیل است .

سوال: سلام مجازات بی حجابی چیه ؟ من شنیدم شلاق داره درسته ؟