ترک منزل توسط همسر چه عواقبی در قانون دارد ؟

عواقب قانونی ترک منزل توسط همسر

در جامعه امروزی یکی از مشکلاتی که به صورت عدیدی با آن سرو کار داریم نافرمانی زن و مرد نسبت به یکدیگر میباشد که در اصطلاح حقوقی به آن شقاق گفته میشود. یکی از این موارد نافرمانی، ترک منزل توسط همسر می باشد.

ترک منزل توسط زن

در صورتی که زن بدمن داشتن دلیل قانونی و مشروع ترک منزل نماید نمیتواند نفقه دریافت کند.

در اصل زوجه عدم تمکین کرده و در قانون زمانی که زوجه بدون داشتن دلیل قانونی موجه و بدون رضایت شوهر خانه را ترک کند مستحق گرفتن نفقه نمی باشد حتی اگر زوجه در خانه ی پدر و مادر خودش زندگی کند باز هم نفقه ای به او تعلق نمیگیرد. زنی که با شوهر خودش تمکین نکند ناشزه نامیده میشود و در این صورت مرد نه تنها میتواند به نفقه پرداخت نکند بلکه میتواند خواستار طلاق هم باشد و امکان تجدید فراش هم برای شوهر وجود دارد.

زن در صورتی میتواند عدم تمکین نماید که خواسته شوهر نامشروع باشد و اگر در موارد ضروری مجبور به ترک منزل شود و یا به سفر برود و از شوهر اجازه نگرفته باشد ناشزه نخواهد بود و مرد موظف است که نفقه زن را پرداخت کند.

در اینجا منظور از ترک منزل، قهر بودن زن و ترک دائمی منزل نیست و در صورتی که زن به طور دائم خانه را ترک کرده باشد عدم تمکین کرده و ناشزه خوانده میشود.
مواردی که زن میتواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود

1. اگر زن بیماری داشته باشد که مداوا کردن آن ضروری باشد این موضوع ضروری بودن مداوا را هم پزشک تایید کرده باشد
2. انجام واجبات شرعی و فرایض دینی:اگر زن برای رفتن به حج و…. از شوهر اجازه نگرفته باشد به معنای عدم تمکین نمی باشد.
3. اگر زن در خانه ای زندگی کند که از لحاظ مالی یا ناموسی و یا جانی در خطر باشد میتواند ترک منزل نماید و مرد باید نفقه زن را بپردازد.

زنی که ازدواج کرده است برای خروج از کشور نیازمند اجازه ی همسر خود میباشد که این اجازه باید به صورت کتبی باشد که در دفترخانه ی رسمی آماده شده باشد و به اطلاع گذرنامه برسد.البته دادستان محل صدور گذرنامه در شرایط ضروری میتواند این اجازه را به زوجه بدهد یا ندهد که مهلت اجازه ی دادستان از زمان درخواست اجازه زوجه از دادستان به مدت ۳ روز میباشد،نظر دادستان قطعی و قابل اعتراض نمی باشد.

ترک منزل از جانب مرد

امروزه طرفداران تساوی حقوق زن و مرد سعی فراوان دارند تا برابری حقوق زوجین در ازدواج و طلاق تامین شود و به همین خاطر کنوانسیون رفع هر نوع تبعیض از زنان به تصویب رسیده است.

حال ببینیم اگر مردی بدون هماهنگی با همسرش راه سفر پیش بگیرد و یا ناگهان ناپدید شود، و در حالی که زنده بودنش محرز باشد، سالهای طولانی غایب مفقودالاثر شود از نظر حقوقی زن چه تکلیفی دارد و وضعیت رابطه زناشویی او چطور خواهد بود ؟ شبیه این موارد در ایران کم نیست.

اولین مبحثی که در خصوص ترک منزل توسط شوهر با آن مواجه هستیم نفقه برای زوجه است زیرا بسیاری از زنان خانه دار هستند یا از حمایت خانواده ی خود برخوردار نیستند و از لحاظ مالی از جانب شوهر تأمین میشوند.

در برخی موارد زمانی که مرد خانه را ترک میکند اقدام به فروش منزل میکند و زن که هیچ گونه سرپناهی ندارد ومجبور به تخلیه خانه و ترک آن میباشد میتوانند در مقابل مراجع قانونی خواستار حق خویش باشند.

همان طور که در قانون به زنی که نافرمانی کند و تمکین نکند ناشزه گفته میشود در صورت عدم تمکین مرد و ترک منزل ناشزه خوانده میشود.

از آنجایی که سرپرستی خانواده با مرد است حق دادن نفقه به عهده ی او میباشد و در صورتی که نتواند نفقه را پرداخت کند و مخارج را بر عهده نگیرد زن میتواند نسبت به گرفتن نفقه توسط محاکم حقوقی اقدام نماید.

گاهی مرد به دلیل ازدواج دوم خانه را ترک میکند، هرچند که مرد مجاز به گرفتن چنین زن میباشند اما این در صورتی است که مرد بتواند میان همسران خود عدالت را رعایت نماید.

قانون مدنی ایران در این مورد می گوید هر گاه مردی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد زن او می تواند از دادگاه با رعایت شرایطی تقاضای طلاق بنماید.
همچنین قانون مدنی در ماده 1130 می گوید در صورتی که دوام زوجیت موجب عُسر و حرج باشد زن می تواند به دادگاه مراجعه و چنانچه عُسر و حرج وی ثابت شود، دادگاه زوج را اجبار به طلاق می نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد، زن با اجازه و توسط دادگاه طلاق داده می شود.

عُسر و حرج و اجرای ماده 1130 شرایطی دارد از جمله این که علتی که زندگی زناشویی را تلخ و دشوار ساخته و برای زن مشقتی سنگین ایجاد کرده باید موقع درخواست طلاق موجود باشد. و دیگر اینکه زن بتواند تمام ارکان عُسر و حرج را در دادگاه ثابت کند.

البته غیر از موارد غیبت شوهر، عادت به زناکاری، اهانت به زن، اعتیادهای زیان بار و … نیز می توانند از مصادیق عُسر و حرج زن باشند.
اولین چالش زنی که شوهرش او را ترک کرده، قرار گرفتن در مضیقه مالی است بخصوص خانمهایی که منبع درآمد ندارند و یا به تنهایی قادر به چرخاندن زندگی خود و فرزندانشان نیستند: در متون فقهی عبارت «نشوز» (نافرمانی و خودداری از انجام وظایف زناشویی) برای مردان نیز به کار رفته و در محاکم قضایی برای بانوان امکان اثبات «نشوز» شوهر وجود دارد و قاضی مرد را ملزم به تمکین می کند. در قانون مدنی ایران مواردی مثل ترک منزل یا امتناع از برقراری رابطه زناشویی و خودداری از پرداخت نفقه به زن از موارد و مصادیق «نشوز» مرد می باشد. همچنین زن می تواند به علت و به عنوان ترک نفقه از شوهر شکایت کیفری علیه او تنظیم کند که مجازات آن در قانون زندان می باشد.

اگر مرد مجهول المکان باشد و امکان دسترسی به وی نباشـد و مـدت آن طولانـی باشـد زن می تواند هم از حق طلاق استفاده کند و هم دعاوی خود را علیه شوهر به طور غیابی مطرح کرده و بدون حضور مرد از دادگاه رای بگیرد.

متاسفانه و با وجود این تاکیدات قانونی که می تواند به احقاق حقوق زنان منجر شود، در خوش بینانه ترین حالت فقط حقوق مادی آنها احقاق می شود و آنچه پایمال می شود، حقوق معنوی و احساسات و عواطف همسر و فرزندان است، و قرار گرفتن آنها در روند یک زندگی نابسامان و روبرو شدنشان با طوفانی از مشکلات و مصائب می باشد.

حقوق زن در صورت ترک منزل از سوی مرد

حقوق در مقابل مردی که بنا به دلایلی که ذکر شد اقدام به ترک خانه خود کند از زن حمایت میکند،بدین صورت که زن میتواند یک شکایت کیفری با موضوع ترک نفقه در شورای نگهبان مطرح کند و خواهان تأمین دلیل نیز بشود که مشخص شود که زوج به دلیل عدم توانایی پرداخت مخارج زن و یا امتناع کردن از پرداخت و یا هر دلیل غیر موجه دیگر اقدام به ترک خانه کرده است که در صورت اثبات و انجام این عملیات مجازات مرد زندان خواهد بود

در مورد مردی که مجهول المکان باشد و دسترسی به او توسط زوجه امکان پذیر نباشد و زوجه بتواند در دسترس نبودن زوج را اثبات کند از حق طلاق و طرح شکایت بر علیه زوج را به صورت غیابی انجام دهد و دادگاه باید رای را بدون حضور شوهر بدهد.

مطالبه مهریه توسط زن در صورت نبود همسر

در صورتی که مردی خانه را ترک کرده باشد و یا از دادن نفقه خودداری کند زن میتواند بر اساس وکالتی که در عقدنامه به او داده شده درخواست مهریه نماید و حتی میتواند طلاق خود را هم بخواهد

مرد موظف است مهریه زن را بپردازد و در صورت ممانعت زن باید اموال مرد را به دادگاه معرفی نماید تا اموال از طریق دادگاه توقیف شود و مهریه زن از مال توقیف شده پرداخت میشود و اگر مرد مالی نداشت دادگاه او را ممنوع الخروج میکند تا زمانی که مهریه پرداخت شود.

سوالات کاربران در مورد ترک منزل توسط همسر

سوال: با سلام میخواستم بدونم برای طلاق غیابی شوهرم باید چند ماه مارو ترک کرده باشه تا بتونم در خواست بدم و ایا ترک منزل به مدت چند ماه، داشتن اعتیاد و ندادن نفقه برای گرفتن حضانت فرزندان از پدر محکمه پسند هست ؟ قاضی طبق چه شرایطی حضانت رو به مادر واگذار میکنه ؟

جواب: یکی از مواردی که زن را دچار عسر و حرج می کند ترک زندگی توسط شوهر حداقل به مدت شش ماه متوالی یا ۹ماه متناوب بدون عذر موجه است. طبق قانون حضانت فرزند تا پایان ۷ سالگی با مادر و اگر فرزند دختر باشد از ۷ تا پایان ۹ سالگی با پدر و فرزند پسر تا پایان ۱۵ سالگی با پدر است مگر اینکه والدین خلاف این امر با یکدیگر توافق کنند یا هر کدام بتواند عدم صلاحیت دیگری را اثبات کند که تشخیص عدم صلاحیت صرفا با قاضی پرونده است.

سوال: باسلام وعرض ادب، خانم بنده مدت ۳ ماه هست بدون اجازه به مراه پسرم بدون دلیل از منزل رفته و بمنزل پدرش رفته،و بنده نیز ۱ بار اظهار نامه و دوبار ریش سفید فرستادم،ولی تاکنون جوابی نگرفتم، وبخاطر اینکه در شهرخودشان در بیشتر ادارات و در دادگاه فامیل نزدیک دارند،نمیتوانم از طریق دادگاه شهرشان (بستان اباد) دادخاست یا اقدامی انجام دهم و چند روز قبل ابلاغیه ای (حقوقی)که دلیل ان مشخص نبود دریافت نمودم ولی برای خطر امنیت جانی که خانواده همسرم تهدیدکردند،نرفتم،و از یطرف پسرم را در مدرسه شهرستان بوکان که محل سکونت و زندگی مشترکمان هست،ثبت نام کردم، ولی نه برای دیدن پسرم نه حرف زدن باهاش نتوانستم کاری انجام‌ دهم ،لطفا مرا راهنمایی بفرمایید.

جواب: سلام، علیه همسرتان می توانید با عنوان عدم تمکین شکایت کنید و با توجه به اینکه سکونت فرزندتان نیز باید در محل سکونت پدرش باشد می توانید وی را در منزل خود نگه دارید و همسرتان حق نگهداشتن وی را ندارد.

بیشتر بخوانید:

ترک انفاق چیست و چگونه می توان آن را اثبات کرد ؟

تمکین چیست ؟ الزام به تمکین زوجه و آثار عدم تمکین

۳۰ پرسش و پاسخ مهم در مورد طلاق