دلگرم
امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
دیه جنایت بر میت چگونه محاسبه می شود ؟
5
زمان مطالعه: 10 دقیقه
برخلاف نظر عموم که فکر میکنند صدمه رساندن بر پیکر میت هیچ گونه پیگرد قانونی و مجازات ندارد قانون مجازات اسلامی هر گونه آسیب رساندن به میت را جرم شمرده و برای آن مجازات و در بعضی جرایم دیه و ارش مشخص کرده است.

دیه جنایت بر میت

از آن جا که میت جان و روح در بدن ندارد در ظواهر امر به نظر می آید که هر نوع صدمه ای بر آن وارد آید ضمانت اجرایی نداشته باشد. این در حالی است که در قانون مجازات برای این جنایت نیز مجازاتی در نظر گرفته و از این منظر قابل پیگیری است که به ذکر آن خواهیم پرداخت.

دیه مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا عضو، به مجنی علیه یا ولی یا اولیای دم او داده می‌شود، دیه مقدر مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس عضو یا منفعت یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد مقرر شده است.

دیه جنایت بر مرده

ماده 494 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: «مباشرت آن است که جنایت مستقیماً توسط خود مرتکب واقع شود.»

در ماده 722 قانون مجازات اسلامی تصریح شده :« دیه جنایت بر میت یک دهم دیه کامل انسان زنده است مانند جدا کردن سر از بدن میت که یک دهم دیه و جدا کردن یک دست، یک بیستم دیه و هر دو دست، یک دهم دیه و یک انگشت، یک صدم دیه کامل دارد دیه جراحات وارده به سر و صورت و سایر اعضاء و جوارح میت به همین نسبت محاسبه می شود.

تبصره: دیه جنایت بر میت به ارث نمی رسد بلکه متعلق به خود میت است که در صورت مدیون بودن وی وعدم کفایت ترکه صرف پرداخت بدهی او می گردد و در غیر این صورت برای او در امور خیر صرف می شود.»

ماده 723 قانون مجازات اسلامی بیان می دارد :« هر گاه آسیب وارده بر میت، دیه مقدّر نداشته باشد یک دهم اَرش چنین جنایتی نسبت به انسان زنده محاسبه و پرداخت می گردد.»

دیه قطع اعضا میت

در ماده 724 قانون مجازات اسلامی :« قطع اعضاء میت برای پیوند به دیگری درصورتی که با وصیت او باشد دیه ندارد.»

در ماده 726 قانون مجازات اسلامی آمده :« دیه جنایت بر میت خواه عمدی باشد یا خطایی توسط خود مرتکب پرداخت می شود.»

طبق ماده 727 قانون مجازات اسلامی :« هر گاه شخصی به طور عمدی، جنایتی بر میت وارد سازد یا وی را هتک نماید علاوه بر پرداخت دیه یا اَرش جنایت به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می شود.»

در ماده 728 بیان شده کلیه قوانین و مقرّرات مغایر با این قانون از جمله قانون مجازات اسلامی مصوب 8/5/1370، مواد (629) و مواد (726) تا (728) کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی "تعزیرات و مجازات های بازدارنده" مصوب 2/3/1375، قانون اقدامات تأمینی مصوب 13/2/1339 و قانون تعریف محکومیت های مؤثر در قوانین جزایی مصوب 26/7/1366 و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها نسخ می شود.

مبنای تشریع دیه میت

بازمانده گان متوفی از باب جنایات واقع شده بر متوفی خسارت مالی متحمل نشده اند و چیزی از دست نداده اند که از دیه متوفی سهمی ببرند. اما از این باب که جنایت واقع شده بر متوفی بی پاسخ گذاشته نشود مقرر شده است مبلغی مشخص از مجرم اخذ و به مصرف امور خیریه برسد تا ثواب آن برای متوفی محفوظ بماند.

فرقی نمی کند که جنایت وارده بر مرده مسلمان عمدی باشد یا غیر عمدی و در صورت جانی محکوم به پرداخت دیه خواهد شد. کلمه مرده از حیث زن یا مرد بودن مطلق است.

سوزاندن بدن میت

طبق نظری مشورتی 2700 / 7 - 8/ 4/ 1377 سوزاندن بدن میت مشمول ماده 494 قانون مجازات اسلامی می باشد.

ماده ۴۹۴ قانون مجازات اسلامی :« مباشرت آن است که جنایت مستقیماً توسط خود مرتکب واقع شود.»

به موجب تبصره سه ماده واحده قانون پیوند اعضای بیماران فوت شده یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است پزشکان عضو تیم پیوند اعضاء از جهت جراحات وارده به میت مشمول دیه نخواهند شد.

قانون پیوند

تبصره 3 - پزشکان عضو تیم از جهت جراحات وارده بر میت مشمول دیه نخواهند گردید.

دیه جنایت بر میت حال است

همچنین طبق ماده 725 قانون مجازات اسلامی دیه جنایت بر میّت حالّ است مگر این که مرتکب نتواند فوراَ آن را پرداخت کند که در این صورت به او مهلت مناسب داده می شود

و در ماده 726 آمده دیه جنایت بر میت خواه عمدی باشد یا خطایی توسط خود مرتکب پرداخت می شود.طبق ماده 727 قانون مجازات اسلامی هر گاه شخصی به طور عمدی، جنایتی بر میت وارد سازد یا وی را هتک نماید علاوه بر پرداخت دیه یا اَرش جنایت به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می شود.

قانون فوق مشتمل بر هفتصد و بیست و هشت ماده در جلسه مورخ اول اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و نود و دو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی طبق اصل هشتاد و پنجم (85) قانون اساسی تصویب گردید و پس از موافقت مجلس با اجرای آزمایشی آن به مدت پنج سال در تاریخ 11/2/1392 به تأیید شورای نگهبان رسید.

جرائم علیه حیثیت معنوی مردگان

قذف بر میت

قَذْف نوعی دشنام و به معنای متهم کردن شخصی به زنا یا لواط است و در فقه اسلامی و حقوق کیفری ایران جرم دانسته می‌شود. فقهای شیعه به‌طور اجماع بر اساس آیه ۴ سوره نور قذف‌کننده را مستحق مجازات، به میزان هشتاد ضربه شلاق دانسته‌اند. آنان شرایط قذف را در «کتاب حدود» مقرر کرده‌اند، قانون مجازات اسلامی ایران نیز به پیروی از آن و با ترجمه عبارات کتب فقهی مواد ۱۳۹ تا ۱۶۴ خود را (کتاب حدود، باب پنجم، قذف) به این موضوع اختصاص داده‌ است.

در ماده 722 قانون مجازات اسلامی تصریح شده دیه جنایت بر میت یک دهم دیه کامل انسان زنده است مانند جداکردن سر از بدن میت که یک دهم دیه و جدا کردن یک دست، یک بیستم دیه و هر دو دست، یک دهم دیه و یک انگشت، یک صدم دیه کامل دارد دیه جراحات وارده به سر و صورت و سایر اعضاء و جوارح میت به همین نسبت محاسبه می شود.

در قذف چون شرط زنده بودن ملحوظ نشده و عموم آیات و روایات و اجماع فقهاء نیز حد قذف را بر کسی که مرده ای را قذف نماید، تجویز نمود، پس می توان قذف مرده را نیز امکان پذیر دانست. بنابر این باید کلی شرایط مربوط به قاذف و مقذوف و لفظ قذف رعایت گردد تا بتوان حد تازیانه را بر قاذف جاری کرد.

اگر مقذوف مرده باشد حق قذف به ورثه می رسد. قذف مرده لک ننگی است برای خانواده و ورث میت و چون خانواده هم دچار ضرر و زیان شده است به همین علت است که علاوه بر حد قذف ممکن است که قاذف تعذیر نیز بشود.

ماده 150 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد:

«هرگاه مردی همسر متوفی خود را قذف کند و آن زن جز فرزند همان مرد و ارثی نداشته باشد و حد ثابت نمی شود، اما اگر آن زن و ارثی غیر از فرزند همان مرد داشته باشد حد ثابت می شود.»

قذف زن مرده توسط شوهر

ماده 150 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد:

«هرگاه مردی همسر متوفی خود را قذف کند و آن زن جز فرزند همان مرد و ارثی نداشته باشد و حد ثابت نمی شود، اما اگر آن زن و ارثی غیر از فرزند همان مرد داشته باشد حد ثابت می شود.»

توهین و افتراء به میت

مطابق بند 12 از ماده 1 آئین نامه امور خلافی مصوبه 1324/5/22 ناسزا گفتن و اهانت به مرده گان در ملاء عام بر خلاف شعائر یا آداب ملی، موجب حبس از دو تا پنج روز و تأدیه غرامت می گردد.
به عقیده اکثر حقوقدانان ماده 608 قانون مجازات اسلامی شامل توهین به مرده نمی شود مگر این که عرفاً هتک به مرده هتاکی به بازمانده محسوب شود. وراث می توانند به خاطر توهین و افترائی که به مرده آنها شده و بخاطر توهینی که به خود آنها شده اقامه دعوا و ادعای خسارت نمایند. در جرائم خاص مثل قذف و توهین اگر این جرائم بر روی شخصیت های خاص انجام شود که جنبه سیاسی آنها نیز مد نظر است باید بین شخصیت حقیقی و حقوقی آنها تفکیک قائل شد.

حکم شرعی صدمه رساندن به میت

مبحث سوزاندن کامل بدن میت و پاسخ از آیت الله مکارم شیرازی

سؤال: در خصوص جنایت بر میّت بفرمایید.

الف) آیا سوزاندن کامل بدن میّت دیه دارد ؟

ب) در صورت مثبت بودن پاسخ، میزان آن چقدر است ؟

ج) در فرض فوق، آیا جانى علاوه بر دیه، تعزیر نیز مى شود ؟

د) در موارد وجوب دیه، آیا بین عمدى و غیر عمدى بودن جنایت تفاوتى هست ؟

هـ) آیا در مقدار دیه، بین میّت زن و مرد تفاوتى وجود دارد ؟

پاسخ: ارش دارد، ولى ارش آن کمتر از دیه کامله جنایت بر میّت (یک صد دینار) نیست و فرقى بین زن و مرد نمى باشد; ولى در صورت عمد، تعزیر نیز دارد.

حال بودن پرداخت دیه جنایت بر میت

سؤال: آیا پرداخت دیه جنایت بر میّت به صورت حالّ است، یا مؤجّل ؟

پاسخ: دیه آن به صورت حالّ است.

جراحت کردن وارد کردن بر میت غیر مسلمان

سؤال: دیه جراحات یا صدماتى که بر میّت غیر مسلمان وارد مى شود، چه مقدار است ؟

پاسخ: احتیاط آن است که مانند دیه مسلمان عمل شود، یا مصالحه کنند.

دیه جدا کردن عضو میت در صورت نیاز

سؤال: اگر نیاز به عضوى از اعضاى مرده باشد، و آن را از بدن او جدا کنند، آیا دیه دارد ؟ دیه آن چه مقدار است ؟ چه کسى باید بدهد ؟ به چه کسى تعلّق مى گیرد ؟ در صورت ثبوت دیه، آیا بین مسلمان و کافر از یک طرف، و کافر ذمّى و غیر ذمّى از سوى دیگر، فرقى هست ؟

پاسخ: در چنین صورتى احتیاط پرداخت دیه است و باید دیه در راه خیرات براى آن میّت صرف شود، و حربى دیه ندارد.

دیه اعضاء در صورت سوزاندن جسد مقتول

سؤال: فردى را پس از قتل مى سوزانند، به گونه اى که تمامى بدنش به جز چند قطعه استخوان، تبدیل به خاکستر مى شود ! با توجّه به این که تمامى بدنش از بین رفته، آیا باید براى تک تک اعضا و جوارح ظاهر و داخل ارش تعیین گردد ؟ در صورتى که جواب مثبت باشد، ارش معیّنه چه میزان بیشتر از ارش دیه کامل جنایت بر مرده است ؟

پاسخ: در صورتى که جسد را یک جا سوزانده باشند دیه آن تنها یک صد دینار است، ولى اگر آن را در چند مرحله سوزانده باشند، دیه اعضا اضافه مى شود. اگر عضوى دیه نداشته باشد، ارش به آن تعلّق مى گیرد.

منبع: قانون مجازات اسلامی

بیشتر بخوانید:

نرخ دیه چشم و بینایی در سال ۹۸ چه میزان است ؟

دیه دندان در قانون مجازات اسلامی چقدر است ؟

دیه بینی و از بین رفتن حس بویایی چقدر است ؟



این مطلب چقدر مفید بود ؟
5.0 از 5 (5 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits