دلگرم
امروز: چهارشنبه, ۰۵ مهر ۱۴۰۲ برابر با ۱۱ ربيع الأول ۱۴۴۵ قمری و ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی
وقف چیست ؟ انواع وقف کدامند ؟
11
زمان مطالعه: 8 دقیقه
وقف به معنی هدیه ابدی برای خدمت عمومی یا نگه داشتن اصل چیزی و جاری بودن منفعت آن در جهت خیر و نیکی و رضای خداست.

وقف چیست ؟

وقف سنتی کهن و جهانی به معنی بخشش پول یا ملک به شخص یا موسسه غیر انتفاعی است که منافع مترتبه این بخشش را به مصرف خاصی برساند.جمع این واژه اوقاف است و به مال و زمین وقف شده، موقوفه گفته می‌شود.

وقف به معنی هدیه ابدی برای خدمت عمومی یا نگه داشتن اصل چیزی و جاری بودن منفعت آن در جهت خیر و نیکی و رضای خداست.

وقف یا حبس موبد، عقدی غیر معوضی است که شروط احکام و مقرراتی در قانون برای تحقق و قطعیت و ایجاد و لزوم آن در نظر گرفته شده و نیز قانونگذار برای واقف امتیازاتی در خصوص نصب و تعیین متولی و اداره کننده مال موقوفه در نظر گرفته است.

جایگاه وقف در قانون مدنی

ماده 55 قانون مدنی: " وقف عبارت است از اینکه عین مال حبس و منافع آن تسبیل می شود "

وقف در قانون مدنی در زمره عقود معین قرار گرفته که در یک سوی آن واقف قرار دارد و در سوی دیگر آن موقوف علیهم.

وقف عقدی لازم است به این معنی که طرفین حق بر هم زدن آن را ندارند مگر در موارد معینه. به موجب عقد وقف، حق انتفاعی برای موقوف علیهم ایجاد شده و آنان می توانند بصورت مجانی از منافع موقوفه منتقع شوند بدون اینکه در قبال این انتفاع وجهی به واقف بپردازند. در واقع وقف یک نهاد خیریه است که در آن منافع موقوفه صرف امور اجتماعی و خیر می شود و نه صرف امور شخصی گرچه در وقف خاص، موقوف علیهم ممکن است خانواده واقف باشند.

وقف حبس دائمی است (نمی تواند محدود به مدت خاصی شود ) و شرط خیار با مقتضای ذات وقف که تسبیل منفعت و فک ملکیت است، تعارض داشته و مبطل عقد است.

آثار حقوقی وقف

پس از اینکه شخصی تصمیمی بر وقف ملک خویش گرفت بلافاصله سه اثر از این تصمیم ایجا می شود:

  1. ملک از دارایی واقف فک ( جدا ) می شود.
  2. مال موقوفه پس از وقف، شخصیت حقوقی پیدا می کند.
  3. در صورت وقف، حق انتفاع برای موقوف علیهم ایجاد می شود.

واقف کیست ؟

شخصی که تصمیم بر وقف مال خود می گیرد واقف نام دارد.

واقف برای اینکه بتواند برای عقد واقع شده نام وقف را بگذارد باید شرایطی زیر را در نظر بگیرد:

واقف باید مالی را که وقف می کند یک عین باشد و نه دین و منفعت البته این عین می تواند مادی یا غیر مادی باشد ( مثل خط تلفن یا سهام شرکت )

در صورت وقف، مالک جز در موارد استثنایی که قانون آنها را مشخص نموده است، حق نقل و انتقال مال موقوفه را ندارد به عبارت حقوقی در صورت وقف عین مال حبس می شود.

وقف به چند دسته تقسیم میشود ؟

وقف را به اعتبار موقوف علیهم و جهت وقف به عام و خاص تقسیم کرده اند:

  1. وقف عام : به موردی گفته می شود که مال بر جهات عمومی وقف شده است مانند وقف بر مساجد و پل ها و قنوات و مدارس یا بر عنوان های عامی که مصداق آن غیر محصور است مانند وقف بر فقرا، و ایتام و طلاب.
  2. وقف خاص : در جائی است که وقف بر «اشخاصی محصور معین» است: مانند وقف بر فرزندان واقف یا فرزندان برادر او یا کارکنان کارخانه و یا مزرعه معین.

نمونه وقف نامه


بسم الله الرحمن الرحیم
هوالواقف
الحمدلله الواقف علی الضمائر والنیات والصلوة والسلام علی خاتم انبیائه الهادی الی الحق والخیرات وعلی آله الطاهرین الائمه المعصومین المحافظین لشرایعه الباقیات الصالحات . اما بعد عن النبی صلی الله علیه وسلم : اذامات المومن انقطع عمله الاّ من ثلاثه ولد صالح یدعوله وعلم ینفع به موته وصدقة جاریه از آنجاکه توفیق الهی شامل حال خیر الحاج جناب آقای ..........گردید وبه اطاعت از دستور سبحانی قرآنی " انفقوا مما رزقناکم من قبل اَن یاتی یوم لا بیع فیه ولا خلّه " وبه منظور کسب ثواب وتحصیل باقیات والصالحات و ذخیره یوم المعاد خود قربةً الی الله لمرضائة ، بی هیچ روی وریا وخالصاَ لوجه الله در صد ایقاف قسمتی از دارائی خویش ، برآمد ، جهت تسریع در این امر خیر وبر مصداق خطابه شریفه " سارعوا الی مغفرة من ربکم وجنة عرضها السموات والارض " در تاریخ ذیل حاضر گردیده تمام رقبات آتی الذکر را با شرایط مندرجه دراین سند وقف نمودند :
برمصداق آیه شریفه انما یعمرمساجدالله من آمن بالله والیوم الآخرواقام الصلوة و آتی الزکوة و لم یخش الّاالله فعسی اولئک ان یکونوامن المهتدین " تمامی ششدانگ ..... پلاک های ثبتی شماره ...... ، واقف محترم مصارف در آمد های موقوفه را پس از کسر هزینه های لازم جهت تعمیرات وحفاظت موقوفات به ترتیب ذیل قرارداد : از آنجاییکه قصد اولی واقف محترم اقامه صلوة است که " ان کانت علی المو منین کتابا موقوتا " ابتدا حقوق امام جماعت مسجد به میزان متعارف وبا نظر متولی وتصویب ناظر وبعد آن هزینه منزل مسکونی امام جماعت مسجد پرداخت گردد. وپس ازآن برمصداق روایت شریفه رسول اکرم ص " احبونی لحب الله و احبوا اهل بیتی لحبی " هزینه روضه خوانی سید الشهدا علیه السلام در دهه اول محرم الحرام هر سال در مسجد و اداره جلسات مذهبی در ماه مبارک رمضان ومحرم وصفر وایام موالید وارتحال حضرت ختمی مرتبت ص وائمه معصومین علیهم السلام وسایر جلسات لازم پرداخت شود ، ودرآمد یکباب مغازه از پلاک مرقوم بشماره ... منحصرا صرف هزینه های آرامگاه اختصاصی واقف وهمسرش گردد. املاک موقوفه بشرح مذکور مادام العمر نفس نفیس واقف محترم وبعداز اینکه نامبرده داعی حق را لبیک گفت به ترتیب با اکبر اولاد ذکور واقف وبعد از آن دامادهای وی ابتدا آقای ..... وبعداز آن آقای .... و پس از انقراض آنان تولیت با اعلم علماء شهرخواهد بود . وآقای ..... به عنوان ناظر استصوابی تعیین گردیدندکه اداره امور موقوفات با تصویب ایشان انجام گیردوایشان در زمان حیات جانشین یا جانشینان خود را تعیین خواهند نمود . واقف محترم حساب شماره ... بانک .... را برای اجرای مصارف وقف تعیین نموده تا کلیه در آمدها ی موقوفه از تاریخ وقف به حساب مذکور واریزگردد. وکلیه مصارف مجاز ولازم در زمان حیات واقف بوسیله تنها با امضای واقف به عنوان متولی وبعد از ایشان به امضای متولی وناظر مجتمعا قابل برداشت خواهد بود . وکلیه در آمدها به استثناء در آمد مسجد به حساب اختصاصی وارد میشود به محض وصول باید به حساب فوق الذکر واریز گردد و کلیه مخارج لازم ومجاز با رعایت مدلول و مفاد این وقف نامه ومقررات قانونی انجام گیرد . صیغه وقف جاری ومتولی رقبات موقوفه را قبض نمود ونیز شخصا نظارت بر موقوفه را قبول کردند .
فمن بدّله بعد ما سمعه فانمااثمه علی الذین یبدلونه والحمدلله اولا وآخرا وظاهراوباطنا وصلی الله علی سیدنا محمد وآله الطاهرین .
این سند با ملاحظه نامه شماره ....اداره اوقاف وامور خیریه و گواهی شماره .... دارئی واستعلامهای شماره .... ثبت تنظیم گردید وبا توجه به مفاد گواهیهای دارائی به موجب ماده 52 قانون دفاتر اسنادرسمی حق الثبت وصول نگردیدوبه لحاظ اینکه سند در جهت امر خیر می باشد حق التحریردر یافت نشد.

در چه صورتی میتوان مال وقف شده را فروخت ؟

  1. خراب شدن مال موقوفه.
  2. ترس از خراب شدن مال به حدی که امکان بازسازی آن نباشد.
  3. اختلاف بین موقوف علیهم به حدی شدید و جدی باشد که احتمال قتل و خونریزی داده شود.

هر گاه موقوفه خراب یا در شرف خرابی باشد یا مسلوب المنفعه گردد، تبدیل به احسن یا فروخته می شود و آن چه که مورد نظر واقف بوده به نحو دیگری عمل می گردد.

برای تبدیل موقوفه، اخذ مجوز از سازمان اوقاف و امور خیریه ضروری است.

چنانچه موقوفه اجاره داده شده و مجوز ساخت به مستأجر داده شود، بنائی که در ملک ساخته می شود متعلق به سازنده آن می باشد.

بیشتر بخوانید:

فرجام‌خواهی چیست ؟ معرفی انواع فرجام خواهی

عدم پاسخ به اظهارنامه در چه شرایطی امکان پذیر است ؟



این مطلب چقدر مفید بود ؟
5.0 از 5 (11 رای)  


دیدگاه ها
اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !

hits