مجازات‌ قانونی مخلان نظم و آرامش عمومی چیست؟

نگاهی به قوانین و مجازات مخلان نظم و آسایش در ایران

رفتارهای مجرمانه این ماده، محصور در «هیاهو» (سروصدا و فریاد)، «جنجال» (هیاهو و همهمه)، «حرکات غیرمتعارف» و «تعرض به افراد» (رفتار و گفتار منجر به آسیب روحی، جسمی و هتک حیثیت) شده است.

قانونگذار حصول جرم را مقید به دو شرط کرده است. بنابراین، تنها درصورتی‌که رفتاری منجر به «اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی» گردد یا «مردم را از کسب و کار» بازدارد عنوان مجرمانه خواهدیافت.

هم‌چنین، با توجه به کلمه‌های «عمومی» و «مردم»، که اسم جمع هستند و اشاره به بیش از یک نفر دارند؛ نمی‌توان هیاهو و جنجالی را که منجر به اخلال در آسایش یا مانع از کسب و کار یک نفر می‌شود را مشمول ماده قرار داد. بااین‌حال، ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی، صرف ایجاد مزاحمت برای اطفال و زنان را موجب حبس از دو تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق دانسته است.

ازسویی، باید در نظر داشت که قانون انجام چنین رفتارهایی را منوط به مکان خاصی نکرده است. بنابراین، انتشار اصوات نامتعارف و یا تعرض به افراد می‌تواند در هر مکانی از جمله خانه، کوچه، خیابان، شرکت و… انجام شود. ازسویی، باید توجه داشت که تعرض به افراد لزوماً به معنای آسیب‌رساندن جسمی نیست؛ همین‌که تعرضی موجب تألم روحی عده‌ای شود، کفایت می‌کند. هرچند، امکان دارد سوال شود که آیا مرتکب باید قصد اخلال در نظم عمومی و سلب کسب و کار مردم را داشته باشد یا اینکه صرف ایجاد هیاهو و جنجال بدون چنین قصدی هم کافی‌ست؟

در قلمرو حقوق کیفری تا زمانی‌که قصدی در بین نباشد مجازاتی هم در میان نخواهد بود. هم ‌ازاین‌روست، که مجنون یا مست را به علت فقدان قصد نمی‌توان به کیفر رساند. بااین‌حال، باید توجه داشت که قصد، به دو نوع مستقیم و تَبَعی تقسیم می‌شود. در مثال مورد بحث، قصد مستقیم آن است که مرتکب از ایجاد سروصدا، به‌دنبال اخلال آسایش مردم باشد. اما، در قصد تَبَعی مقصود مرتکب به‌هیچ‌وجه اخلال در سلب آسایش عمومی نیست بلکه نوع رفتار و حرکات به‌گونه‌ای‌ست که در عمل منجر به این نتیجه می‌شود.

با توجه به اینکه جرم ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی، از جملهه جرایم دارای جنبه عمومی‌ست علاوه‌بر کسانی‌که از طریق رفتارهای مذکور در ماده متضرر شده‌اند و حق شکایت کیفری دارند؛ دادستان نیز به هر طریقی از وقوع چنین جرمی مطلع شود بدون شکایت قربانیان جرم، صالح به تعقیب و پیگیری خواهد بود.

مراسم شب چهارشنبه آخر سال یا همان «چهارشنبه سوری» با اعمالی همچون انفجار ترقه‌های پرصدا و خطرناک همراه شده است؛ رفتاری که علاوه بر برهم زدن نظم عمومی، باعث ایجاد وحشت در شهروندان شده و در موارد زیادی، جان دیگران را هم با مخاطره جدی روبرو کرده است.

برهم زدن نظم عمومی، قاچاق ترقه و استفاده از کالای غیراستاندارد، ایجاد رعب و وحشت در مردم و به خطر انداختن جان افراد، تنها بخشی از تخلفات و جرایمی است که مخلان آرامش عمومی در مراسم شب چهارشنبه سوری مرتکب می‌شوند.

در ماده ۶۱۸ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی مقرر شده است که هرکس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیرمتعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی شود یا مردم را از کسب و کار بازدارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

اخلال در نظم عمومی جرم است؟

طبق مواد ۶۱۸ و ۶۱۹ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، خرید و حمل اقلام انفجاری، آتش‌زا و ترقه‎های غیراستاندارد و اخلال در نظم و آسایش و آرام‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‌‌‍‍‍ش عم‍ومی دارای وصف مجرمانه است و قابلیت تعقیب کیفری دارد.

در موضوع اینکه چه فردی در چهارشنبه آخر سال در نظم عمومی اخلال ایجاد می‌کند باید بگوییم که این امر کاملا مشخص است، چرا که برخی به برگزاری مراسم سنتی و به یادماندنی این روز اقدام و از سوی دیگر برخی دیگر با استفاده از مواد محترقه خطرناک در جهت برهم ریختن آرامش عمومی اقدام می‌کنند که این دو مورد از یکدیگر کاملا مجزا بوده و طبق قانون با سوء استفاده‌کنندگان در این زمینه برخورد می‌شود.

ما در مراسم ازدواج شاهد برگزاری جشن و هیاهو هستیم، ولی هیچ‌گاه این هیاهو منجر به برهم ریختن نظم و اخلال در آرامش عمومی نمی‌شود ولی افرادی که در چهارشنبه سال آخر رفتار‌های ناهنجار دارند و با سر و صدا و استفاده از مواد محترقه غیرمجاز منجر به اخلال در نظم عمومی می‌شوند، مرتکب جرم شده و با آنها برخورد خواهد شد، چرا که این اقدام آنها منجر به حوادث جبران‌ناپذیری مانند حاد شدن بیماری فردی که در منزل در حال استراحت است یا آسیب به اعضای بدن دیگران و خود با استفاده از موادمحترقه غیرمجاز می‌شود.

اگر رفتارهای اینچنینی، موجب صدمه مادی یا معنوی به دیگران شود، مرتکب علاوه بر مسئولیت کیفری، دارای مسئولیت مدنی هم بوده و حسب مورد باید دیه یا خسارت وارده به افراد را جبران کند.

مجازات استفاده از ترقه‌های غیرمجاز

طبق ماده ۱۲ قانون ‌مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز، هر کس به شکل غیرقانونی و غیر‌مجاز موادمحترقه و شوک‌دهنده‌ها (شوکرها) را خریداری، نگهداری و حمل کند یا مبادرت به توزیع و فروش آنها کند یا معامله دیگری با آنها انجام دهد به حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه محکوم خواهد شد.

طبق تبصره ماده ۱۲ قانون مذکور، خرید و حمل مواد محترقه غیرمجاز که برای جشن‌ها و مراسم استفاده می‌شود، مستوجب جزای نقدی از ۵۰۰ هزار ریال تا ۱۰ میلیون ریال است.علاوه بر اینها، چنانچه ورود این نوع از محترقه‌ها، مصداق ورود غیرقانونی و قاچاق کالا به کشور باشد، مرتکبین به آن، به مجازات مقرر در خصوص قاچاق کالا که ضبط کالا، جریمه نقدی و در مواردی به حبس محکوم خواهند شد.