جرم خیانت در امانت چیست؟ + شرایط تحقق جرم خیانت در امانت
تعریف خیانت در امانت
امانت، مال امانی و امین عباراتی هستند که هر یک از ما در طول زندگی بارها از آنها استفاده کرده ایم و با معانیشان آشنایی داریم. مسئولیت امین زمانی شروع می شود که مالی برای امانت به او سپرده شود و از آن زمان او باید طبق قانون و شرع و براساس نظر مالک، از آن مال حفاظت و نگهداری کند. اگر امین این مسئولیت را به نحو احسن انجام ندهد، باید خسارت وارده به مالک را جبران کند علاوه بر آن گاهی امین تحت عنوان جرم خیانت در امانت هم مجازات می شود.
جرم خیانت در امانت
جرم خیانت در امانت زمانی محقق می شود که مالک یا متصرف قانونی، مال را برای حفاظت، استفاده یا به منظور دیگری، نزد غیر به امانت بگذارد ولی امین مال را به مالک یا متصرف قانونی آن بازنگرداند یا مال را برای انجام کاری به غیر از آنچه مالک گفته بوده است، استفاده کند. مثل شخصی که ماشین خود را در پارکینگ دیگری به امانت می گذارد ولی صاحب پارکینگ از آن ماشین استفاده می کند. یا طلایی که خانم ها برای استفاده به هم قرض می دهند و خانمی که طلا نزد او امانت بوده است آن را می فروشد.
منظور از مالک قانونی در تعریف بالا این است که مالک باید مال را از طریق قانونی و مشروع به دست آورده باشد پس اگر مالک، مال را از طریق غیر قانونی مثل دزدی به دست آورده باشد. امین نسبت به نگهداری آن مال مسئول نبوده و می تواند مال را به پلیس یا صاحب اصلی آن تحویل دهد یا حتی از آن استفاده کند بدون آن که مرتکب جرم خیانت در امانت شده باشد.
اگر امین به دلایل موجه نتواند در زمانی که مالک می خواهد مال را برگرداند مثل اینکه بدون تقصیر امین به دلایل مختلف مال مورد امانت تلف شده باشد، امین در این زمان با وجودی که مسئول جبران خسارت مالک و پرداخت مثل یا قیمت مال مورد امانت به او خواهد بود مجرم شناخته نمی شود.
تفاوت جرم خیانت در امانت با سرقت و کلاهبرداری
در جرم کلاهبرداری شخص با استفاده از وسایل متقلبانه مالک را فریب داده و مال او را با رضایت خود مالک تصاحب می کند. در جرم سرقت هم سارق مال را به صورت پنهانی برمیدارد. در حالیکه در جرم خیانت در امانت خود مالک مال را در اختیار امین می گذارد و بعد از سپردن مال به امین این جرم واقع می شود.
خیانت در امانت در چک
اگر دارنده چک، آن را نزد شخصی به امانت بگذارد و امین بدون اجازه دارنده، چک را برای وصول به بانک تحویل دهد و در صورت عدم وصول گواهی عدم پرداخت بگیرد و حتی از طریق مرجع قضایی علیه صادرکننده چک اقدام کند مرتکب خیانت در امانت شده است. همچنین زمانی هم که امین، چک امانی را به دیگری منتقل کند باز هم مرتکب خیانت در امانت شده است. در این دو مورد ذکر شده اگر امانی بودن چک اثبات شود، صادرکننده آن مجازات نمی شود.
مورد دیگر خیانت در امانت چک مربوط به زمانی است که صادرکننده، چک را به تاریخ روز صادر می کند اما طی قراری با دارنده چک توافق می کند که پس از مثلا دو هفته از تاریخ چک اقدام به وصول آن کند. در اینجا اگر دارنده، زودتر از موعد مقرر شده برای وصول چک اقدام کند مرتکب خیانت در امانت شده است.
ارکان جرم خیانت در امانت
عنصر معنوی خیانت در امانت
عنصر معنوی جرم خیانت در امانت همان سوء نیت است یعنی امین باید حتما قصد انجام آن عمل را برای ضرر زدن به مالک داشته باشد.
عنصر مادی خیانت در امانت
عنصر مادی این جرم هرگونه عملی است که بدون اجازه مالک مال، انجام شود. مثلا مالی که فقط برای نگهداری به امانت گذاشته شده است، مورد استفاده و استعمال قرار گیرد. یا مالی که فقط برای استفاده به امین داده شده است توسط او تصاحب شود یا مال مورد امانت را تلفکند و از بین ببرد.در صورت جمع این دو عنصر شخص مرتکب جرم شده و باید مجازات شود.
مرجع شکایت از جرم خیانت در امانت
برای شکایت از جرائم باید به دادگاه محل وقوع جرم مراجعه شود. جرم خیانت در امانت در محلی انجام می شود که مال در آن محل به امانت گذاشته شده است. اما بهتر است قبل از شکایت از امین، ابتدا اظهارنامه رسمی برای استرداد مال مورد امانت به او ارسال کنید و اگر در مدت مقرر در اظهار نامه، امین مال را پس نداد سپس در همان مرجع علیه او شکایت مطرح کنید.
اثبات خیانت در امانت
برای اثبات خیانت در امانت می توان از سوگند، اقرار یا شهادت استفاده کرد. معمولا هیچ مجرمی به عمل مجرمانه خود اقرار نمی کند پس اثبات خیانت با اقرار تقریبا ممکن نیست.برای اثبات جرم از طریق شهادت شهود، شهود طبق قانون باید دو مرد عادل باشند و اگر دو مرد برای شهادت وجود نداشت بهترین و آخرین راه اثبات خیانت در امانت از طریق سوگند خوردن است.
مجازات جرم خیانت در امانت
جرم خیانت در امانت بین 6 ماه تا 3 سال حبس دارد که قاضی میزان آن را با توجه به اوضاع و احوال پرونده و مجرم مشخص می کند. اما اگر این جرم نسبت به سفید مهر یا سفید امضا مثل چک سفید امضا انجام شده باشد بین 1 تا 3 سال حبس دارد.
رد مال در جرم خیانت در امانت
پس از رسیدگی دادگاه به جرم خیانت در امانت و اثبات خیانت امین، دادگاه اقدام به صدور رای کرده وامین را محکوم به بازگرداندن مال مورد امانت به مالک آن می کند. اگر مال نزد امین تلف شده باشد باید یا مثل آن به مالک داده شود یا در صورت موجود نبودن مثل آن، قیمتش به مالک داده شود.
دیدگاه ها