با انواع مختلف خرما آشنا شوید !

آشنایی با انواع خرما

۱۱,۲۸۲

یکشنبه, ۱۳ مرداد ۱۳۹۸ ۱۴:۵۱

انواع خرما : خرما میوه ای لذیذ و سرشار از مواد مغذی (خواص خرما) میباشد که در بر طرف کردن بسیاری از کمبود های بدن و همچنین جلوگیری از بسیاری از بیماری ها مفید است. میوه ای که شاید گنجاندن آن در سبد غذایی کاری ضروری باشد.

انواع خرما

انواع خرما : تنوع خرما در جهان بسیار زیاد بوده و بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ خرما را مطرح کرده‌اند.

در ایران نیز تعداد زیادی از ارقام خرما و در حدود ۴۰۰ خرما نام برده شده است.

در این مقاله قصد داریم با مروری کوتاه بر وضعیت تولید این میوه، مهم ترین انواع خرما را در ایران و جهان برای علاقه‌مندان تشریح نماییم.

خرما

خرما در بیش از ۳۴ کشور دنیا مورد کشت و کار قرار می‌گیرد.

از نظر سطح زیر کشت، عربستان، الجزایر و ایران به‌ترتیب بیشترین میزان سطح زیر کشت را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند.

سطح زیر کشت خرما در ایران ۲۳۲ هزار هکتار بوده که حدود ۱۹۹ هزار هکتار آن بارور است.

حدود ۸۵ درصد کل تولید انواع خرما در دنیا متعلق به کشورهای مصر، ایران، عراق، عربستان و پاکستان است.

میزان تولید خرما در کشور حدود یک میلیون و چهارده هزار تن است و از این حیث ایران از بزرگترین تولیدکنندگان خرما در دنیا به حساب می‌آید.

از نظر تولید و صادرات ایران بعد از مصر در رتبه دوم جهانی قرار دارد.

درخت خرما در ۱۵ استان کشور مورد کشت قرار می‌گیرد.

استان‌های کرمان، هرمزگان، خوزستان، بوشهر، فارس و سیستان بلوچستان حدود ۹۸ درصد تولید خرمای کشور را به خود اختصاص داده‌اند و جزء مناطق اصلی تولید خرما در کشور محسوب می‌شوند.

حدود ۹۰ درصد تولید خرمای کشور مازاد مصرف داخلی است که این موضوع اهمیت صادرات این محصول را نشان می‌دهد.

خارک، رطب و خرما

میوه درخت خرما در طول زمان رسیدن خود مراحلی راطی می‌کند که در این مراحل، تغییراتی در رنگ، بافت، مزه، اندازه و اجزاء تشکیل‌دهنده آن ایجاد می‌شود.

این میوه در ابتدا سبز رنگ، سخت و حاوی مقدار زیادی آب و تانن بوده و مزه آن تلخ و گس می‌باشد.

به تدریج از میزان آب و رطوبت میوه کم شده و قند آن افزایش می‌یابد.

خارک از مراحل اولیه رسیدن خرماست که رنگ سبز و مزه اولیه تغییر کرده اما میوه همچنان سفت می‌باشد.

رطب نیز مرحله قبل از رسیدن کامل خرما بوده که رطوبت بیشتر و قند کمتری نسبت به خرمای کاملا رسیده دارد.

تفاوت انواع خرما

عمده تفاوت انواع خرما در نوع قند و نیز میزان آب یا رطوبت موجود در آن می‌باشد.

میزان کلی قند موجود در ارقام مختلف خرما متفاوت بوده اما اختلاف آنها زیاد نبوده و در حد چند درصد است.

قند موجود در انواع خرما به‌صورت فروکتوز و گلوگز (قندهای احیا کننده) و نیز ساکارز است.

خرماهای نرم در مقایسه با خرماهای خشک دارای ساکارز کمتری بوده اما قندهای احیا کننده و آب بیشتری دارند.

به‌طور کلی میزان انرژی خرماهای نرم کمتر از خرماهای خشک و نیمه‌خشک می‌باشد.

انواع و ارقام خرما

در ارقام خارجی تنوع زیادی وجود دارد اما مهم‌ترین ارقامی که بازار مصرف خوبی در دنیا دارند عبارتند از: دگلت نور، مجول و خلاص.

دو خرما اول مرغوب‌ترین و بهترین ارقام تجاری دنیا بوده و از اهمیت بالاتری برخوردار می‌باشند.

خرمای مجول گران‎ترین خرمای جهان و بومی مراکش بوده و در اکثر مناطق خرماکاری کشور سازگاری مناسبی نشان داده است.

خرمای دگلت نور بومی عراق بوده و در مناطق مرکزی استان خوزستان سازگاری خوبی نشان داده است.

در ادامه برخی از ویژگی‌های مهم ترین انواع خرما تشریح می‌گردد:

1. خرمای استعمران

این خرما به نام‌هایی مانند سمبارون، سعمران و سایر نیز شناخته می‌شود.

خرمای استعمران جزء ارقام نیمه خشک محسوب شده و از اواسط شهریور قابل برداشت است.

دارای قند بالایی بوده و بیش از ۷۰ درصد سطح زیرکشت خرمای خوزستان را به خود اختصاص داده است.

بیش از ۴۵ درصد صادرات خرمای کشور مربوط به این خرما می‌باشد.

رنگ میوه در مرحله خلال (خارک) زرد است.

2. خرمای پیارم

این خرما جزء ارقام نیمه خشک و گوشتی و معروف‌ترین خرما در استان هرمزگان محسوب می‌شود.

نخل‌های پیارم در دامنه انتهایی کو‌های زاگرس در شمال هرمزگان کاشته شده و معمولا به‌وسیله آب رودخانه‌های منطقه آبیاری می‌گردند.

این نوع خرما معمولا به‌صورت ارگانیک تولید می‌شود. پوست نازک این میوه کاملا به گوشت چسبیده است.

عمده قند موجود در این نوع خرما از نوع فروکتوز بوده که به راحتی در متابولیسم بدن مصرف می‌شود.

خرمای پیارم با ظاهر زیبا و طعم بسیار خوب، به‌عنوان قند مجاز مصرفی برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مناسب است.

این خرما دیررس بوده و گران‌ترین خرمای ایران محسوب می‎شود.

خرمای پیارم

3. خرمای زاهدی

خرمای زاهدی جزء ارقام نیمه خشک بوده و در بعضی مناطق کشور خشک به‌حساب می‌آید.

نوع مرغوب آن دارای رنگ قهوه‌ای روشن، درشت و عاری از هر گونه آفت است.

در استان‌های فارس، خوزستان و بوشهر تولید می‌شود.

به دلیل قند بالای خرمای زاهدی، در صنعت در تهیه سرکه و الکل از آن استفاده می‎شود.

این نوع خرما دیررس بوده و در کشورهایی مانند عراق و آمریکا نیز تولید می‌شود.

4. خرمای مضافتی

این نوع جزء ارقام نیمه‌تر بوده که به‌علت طعم خوش آن طرفداران زیادی دارد.

رطب این نوع خرما بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و بازار پسندی مناسبی دارد.

به‌علت بافت نرم قابلیت نگهداری کمی دارد. دارای رنگ تیره، پر شهد و خوشمزه است.

خرمای مضافتی علاوه بر کرمان در سیتان بلوچستان، ایرانشهر و مناطقی از اصفهان تولید می‌شود.

5. خرمای کبکاب

خرمای کبکاب جزء ازقام تر و دارای رنگ قهوه‌ای تیره تا مشکی است و خرما عمده استان بوشهر محسوب می‌شود.

بیشترین سطح زیر کشت خرمای کبکاب در منطقه دشستان استان بوشهر می‌باشد.

در شهرستان کازرون نیز مورد کشت و کار قرار می‌گیرد.

خارک آن دارای مزه گس بوده و به همین دلیل استفاده چندانی ندارد و بیشتر به صورت رطب و خرما مصرف می‌شود.

این میوه از اواسط شهریور ماه قابل برداشت است.

6. خرمای ربی

این نوع جزء ارقام نیمه خشک بوده و دارای رنگ قهوه‌ای تیره و هسته‌ای باریک می‌باشد.

خرمای ربی بیشتر در استان سیستان و بلوچستان مورد کشت و کار قرار می‌گیرد و همزمان با خرما مضافتی می‌رسد.

دارای میوه نسبتا بزرگ و قرمز نگ قرمز می‌باشد.

7. خرمای شاهانی

این خرما در منطقه جهرم استان فارس به وفور مورد کشت و کار قرار می‌گیرد.

در میناب به‌نام شاونی، در فیروزآباد شونی و در حاجی‌آباد بندرعباس به‌نام خورک شونی نیز شناخته می‌شود.

خرمای شاهانی دارای میوه کشیده، نوک باریک و رنگ زرد طلایی است و جزء خرماهای تر محسوب شده و طرفداران زیادی دارد.

8. خرمای مرداسنگ

خرمای مرداسنگ با میوه زرد رنگ، از نظر طعم و شکل به خرمای پیارم شباهت زیادی دارد ولی دارای بافت نرم‌تری است.

این خرما علاوه بر استان کرمان در منطقه جیرفت و بندرعباس نیز کشت می‌شود.

کیفیت عالی دارد و بیشتر به صورت خرما مصرف می‌گردد.

9. خرمای برهی

از دیگر خرما های کشت شده در ایران، خرما برهی میباشد که ارزش یکبار امتحان کردن را دارد.

این خرما زرد و ترد است و مزه ای مانند شکر قهوه ای را دارد.

خرمای برهی از ارقام خرمای پر طرفدار است به طوری که این میوه در باغ ها قبل از رسیده شدن به فروش میرسد.

تاریخچه و ریشه این خرما مربوط به نخلستان های عراق میباشد.

10. خرمای گنطار

خرمای گنتار یا خرمای قنطار یا قندی از خرمای های تر با هسته ای کوچک میباشد.

این خرما از ارقام مهم و صادراتی استان خوزستان و همچنین شهرستان هایی مانند کازرون، برازجان، اهرم و داراب میباشد.

این خرما دارای قابلیت نگهداری بالایی میباشد.

گنتار بافتی نیمه خشک، ظاهری بیضی شکل و رنگی متمایل به قهوه ای دارد.

11. خرمای آل مهتری

از ارقام بسیار مهم استان هرمزگان است واز ارقام فراوان شهرستان میناب نیز به شمار می رود در استان کرمان نیز کاشته می شود.

از ارقام خرمای زودرس منطقه بندر عباس است.

میوه آن نسبتاً کوچک وکشیده است و قسمت اعظم میوه را هسته اشغال کرده است و همین مسئله ارزش آن را کم کرده است ولی به دلیل زودرسی دارای ارزش اقتصادی است.

خرمای آل مهتری

12. خرمای خضراوی

خرمای خضراوی ازارقام خرمای نرم است که به صورت خارک و رطب نیز مصرف می‌شود.

این خرما نیز همانند خرمای برهی از نخلستان های عراق وارد ایران شده است.

خرمای خضراوی به لحاظ سطح زیر کشت دومین رتبه را در استان خوزستان دارد.

هسته کاملا از میوه جدا است و به همین به راحتی می توان از تمام میوه بهره برد..

13. خرمای خاصوئی

از مهمترین ارقام بهبهان (خوزستان) است.

خرمای خاصوئی خرمای مرغوب است و میوه ای بسیار شیرین دارد.

رنگ میوه قرمز و اندازه آن کوچک است.

در فسا (استان فارس) به این خرما خرما خاصی می گویند و از نظر مرغوبیت در شهرستان از خرماهای درجه دو محسوب می شود.

در بهبهان نیز به همین نام خاصی نامیده می شود. قابلیت نگهداری آن بسیار بالا است.

14. خرمای شکر

این خرمای شکر بیشتر در شمال خوزستان مانند دزفول، شوشتر و رامهرمز وجود دارد. در سایر شهرهای خوزستان مثل شادگان واهواز نیز به طور پراکنده دیده می شود.

این خرما همچنین در میناب، قشم و بندر عباس کاشته شده است.

در شهرهای برازجان، ایرانشهر به مقدار کم کشت شده است.

این خرما نسبت به سایر ارقام دارای قند بیشتر و در نتیجه شیرین تر است و مصرف میوه آن به صورت رطب می باشد.

رنگ آن در مراحل مختلف رسیدن به ترتیب سبز زرد به قهوه ای تغییر شکل می دهد. از ارقام زودرس می باشد.

درجه شیرینی آن زیاد، جنس میوه تقریباً خشک و از درجه مرغوبیت متوسطی برخوردار است.

میزان چسبندگی هسته به میوه کم است.میزان چسبندگی کلاهک به میوه متوسط است.

15. خرمای زریک

خرمای زریک در میناب، بندر عباس، قشم، فسا و جهرم کاشته می شود.

در میناب و قشم کیفیت میوه عالی و بندر عباس خوب است.

رنگ میوه زرد کهربائی و از خرماهای تر به شمار می رود.

محصول این خرما معمولاً به مرحله خرمای کامل نمی رسد، درنتیجه شیره کمتری دارد.

16. خرمای شیخالی

خرمای شیخالی در برازجان، خور موج، اهرم، کازرون (خشت و کماج ) و شیانکاره کاشته می شود.

رنگ میوه آن زرد است و خارک بسیار خوبی تولید میکند.

اندازه میوه بزرگ و قسمت پائین آن پهن است.

میوه آن در کازرون و خشت و کماج درجه یک است و در شیانکاره درجه دو محسوب میشود.

17. خرمای حلاوی

این خرما بیشتر در استان خوزستان (آبادان، خرمشهر، اهواز، شادگان) کاشته می شود.

یکی از ارقام مهم صادارتی کشور عراق به شمار می رود و در آمریکا تحت نام «دروم داری» به فروش می رسد.

از خرماهای نرم به شمار می رود.

خرمای حلاوی در اواخر رسیدن چروک می خورد و میوه آن کوچک و جزو زودرس ترین ارقام خرما میباشد.

شکل میوه دوکی وته آن گرد است.

بافت میوه بدون فیبر و یا کم فیبر و پوست آن نازک و شکننده است و محکم به بافت میوه چسبیده است. هسته بیضی شکل، خاکستری نوک سفید از جمله هسته های درشت است.

میزان چسبندگی هسته به میوه متوسط است. میزان چسبندگی کلاهک به میوه کم است.

قدرت انبارداری بالایی دارد و در برابر باران و رطوبت زیاد در موقع رسیدن و برداشت نسبتاً مقاوم است و کمتر صدمه می بیند.

شیرین ترین خرما شادگان است. از نظر میزان اهمیت متوسط است.

18. خرمای دیری

خرمای دیری در استان خوزستان ( اهواز، خرمشهر، آبادان، شوشتر، شادگان ) و بوشهر، کازرون، برازجان و بهبهان نیز کاشته می شود.

میوه دیری از نوع خشک و نسبتاً درشت است.

در اهواز به عنوان درجه یک، در خرمشهر، وبوشهر و بهبهان درجه 2 و در کارزون به عنوان درجه 3 به شمار می رود.

این خرما نسبتاً به رطوبت مقاوم است.

از مشخصات اختصاصی این خرما دیررسی آن است.

خلال و خارک آن قرمز رنگ است. از ارقام صادارتی کشور به شمار می رود.

خرمای این خرما جزو میوه های خشک بوده و روی نخل کاملاً خشک می شود و نسبت به رطوبت بسیار مقاوم است.

میوه تخم مرغی شکل با بافت سفت (خشک) ورنگ قهوه ای روشن، ضخامت پوست در آنها متوسط است.

هسته بیضی کشیده به رنگ کرم، میزان چسبندگی هسته به میوه کم و خارک دیری مزه گس داشته و معمولاً در مرحله رسیدن کامل در آبان و آذر برداشت می شود.

میزان چسبندگی کلاهک به میوه متوسط است.

19. خرمای لولو

خرمای لولو که نام دیگر آن خرما آلویی است.

خرما آلویی خرمایی با شکل خاص و شبیه آلوچه با طعم و مزه فوق خود توانسته در چند سال اخیر مشتریان خارجی و داخلی زیادی به خود جلب کند.

خرمای آلویی دارای شرایط نگهداری به مراتب راحتتری نسبت به دیگر ارقام خرما میباشد.

20. خرمای عجوه

این نوع خرما ترکیبی از انواع نرم و خشک است، شیرین است و در دهان نرم می‌شود.

و رنگ قهوه ای تیره متمایل به سیاه دارد. این خرماها دارای خواص شفابخش هستند. این نوع خرما از محصولات عربستان سعودی است.

خرمای عجوه

21. خرمای صفوی

خرمای صفوی دارای رنگی سیاه، مزه ای شیرین و میوه ای گوشتی و سرشار از ویتامین است.

این خرما دارای بافتی نرم است و در مدینه کشت می‌شود. این خرما به خرمای شفابخش نیز معروف است.

خوردن خرمای صفوی با معده خالی باعث نابودی کرم های معده میشود.

22. خرمای کلوته

خرمای کلوته از ارقام مرطوب و تر ایران به شمار می آید. این خرما در ابتدا دارای رنگی قرمز میباشد و شکل شمایلی شبیه به خرمای مضافتی دارد و از ارقام با کیفیت و مهم تجاری محسوب میشود.

خرمای کلوته در جیرفت و روستا های اطراف آن، نزدیک به استان کرمان کشت میشود.

این خرما از انواع درشت خرما به حساب میاید و برداشت آن در اوایل شهریور ماه انجام میشود.

بهترین شرایط برای نگهداری از این خرما، در فضاهای خشک و دمایی بین صفر تا پنج درجه سانتی گراد میباشد.

23. خرمای انبارا

این خرماهای بزرگ به دلیل ظاهر بزرگ و گوشتی و هسته‌های کوچکی که دارند، از ارقام پر طرفدار و پر فروش میباشند.

آنها همچنین یکی از گران‌ترین انواع خرما هستند.

خرمای انبارا شیرین، قهوه‌ای و سرشار از پروتئین است.

24. خرمای ساغای

خرمای ساغای از انواع خرمای های تازه و پر طرفدار میباشد که در ریاض کشت میشود.

این خرما معمولا به رنگ قهوه‌ای است و قسمت نوک آن زرد کمرنگ است.

ساغای چروک خورده است، اما پوسته پوسته نمی‌شود، و از آن نوع از خرما هایی است که ارزش یکبار امتحان کردن را دارد.

25. خرما خدری

خرما خدری دارای رنگی متمایل به قهوه‌ای و از انواع خشک و شیرین میباشد.

این نوع خرما پوستی چروکیده دارد به دلیل تر و تازگی‌اش و قیمت مناسبی که دارد، یکی از انواعی است که به میزان زیادی صادر می‌شود و از بهترین خرماها برای مصرف میباشد.

26. خرمای مدژول

این نوع خرما به عنوان “ملکه‌ی خرماها” شناخته می‌شود.

خرمای مدژول دارای یک بافت بزرگ و نرم است، و دارای طعم لذیذ و شیرین میباشد و در امریکا محبوبیت بسیار زیادی دارد و اغلب در ساخت شیک‌ها و اسموتی‌ها از آن استفاده میشود استفاده می‌شود.

این نوع خرما معمولا در کل طول سال در دسترس است و در عربستان به طور گسترده کشت می شود.